حرف روز/ این کلاغ، آن قناری نیست!

یادداشت: «اینستکس» یا سامانه حمایت از مبادلات تجاری در ژانویه ۲۰۱۹ ایجاد شد و قرار بود شرکت‌های اروپایی را مقدور ‌سازد که با ایران به تجارت بپردازند بدون اینکه در معرض خطر قانون تحریم آمریکا قرار گیرند. تا اینکه در روزهای اخیر خبر عملیاتی شدن این سامانه رسانه‌ای شده، در حالی که یک جریان رسانه‌ای خاص، بدون اینکه اشاره کند با راه‌اندازی اینستکس دقیقاً چه اتفاقی خواهد افتاد، درباره راه‌اندازی این سامانه تبلیغات گسترده‌ای را آغاز کرده است تا القا کند اروپایی‌ها به تعهدات خود در برجام عمل کرده‌اند. در این جنجال تبلیغاتی، جالب‌ترین نکته این است که گفته می‌شود «نخستین انتقال بانکی توسط اینستکس انجام شد»، در حالی که این سامانه، هیچ ارتباطی با سازوکار بانکی ندارد، صرفاً یک سامانه تهاتری محدود به غذا و داروست و تحریم‌هایی که اروپایی‌ها در برجام متعهد به برداشته شدن آنها شده‌اند، همچنان پابرجا خواهند بود.
نکته بسیار جالب‌تر اینکه این تصور اشتباه است که ایران از اروپا اقلام کشاورزی وارد می‌کند و اینستکس، این یک مشکل را حل خواهد کرد! در واقع، شرکت‌های اروپایی، دلال و واسطه فروش هستند و اقلام کشاورزی که به ایران صادر می‌کنند، خودشان فی‌المثل از آمریکای لاتین خریداری کرده‌اند! به عبارتی، اگر سامانه اینستکس با کشورهای مبدأ اقلام کشاورزی ایجاد می‌شد، برای ما به‌صرفه‌تر بود!
کشورهای اروپایی با راه‌اندازی اینستکس نباید انتظار این را داشته باشند که ایران، وعده خود را برای ادامه کاهش تعهدات برجامی عملیاتی نکند؛ چراکه اینستکس همان «تقریباً هیچ» است که نه خرید نفتی بر اساس آن در کار است، نه تجارت اقلامی که آمریکا تحریم کرده (نظیر قطعات خودرو) و نه عادی شدن روابط بانکی.
راه‌اندازی اینستکس در روزهای آینده از سوی جریان لیبرال در بوق و کرنا خواهد شد تا به اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره تصویب لوایح تکلیفیFATF فشار بیاورند. بعید نیست تیتر بزنند که «اینستکس راه‌اندازی شد، حال نوبت مجمع تشخیص است!»
نباید از این واقعیت غفلت کرد که این سامانه، اولاً به هیچ عنوان ارتباطی به مناسبات بانکی ندارد که به FATF ربط پیدا کند، ثانیاً محدود به غذا و داروست، ثالثاً حتی نفت در برابر غذا هم نیست، چرا که اروپایی‌ها از طریق این سامانه از ایران نفتی نخواهند خرید. در چنین شرایطی باید هوشیار باشیم که این کلاغ سیاه آن قناری موعود برجام نیست و طعمه‌ای است که ما را در دام خودتحریمی می‌اندازد.