حرف روز/ توپ در زمین اروپایی‌ها!

یادداشت: همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، اعلام عبور ایران از مرز ذخیره‌سازی 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده بازتاب‌های زیادی داشت؛ از مواضع رسمی آمریکا و اروپا تا مواضع غیر رسمی رسانه‌ای و سیاسی کارشناسان خبری و تحلیلی. بامداد امروز سخنگوی کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای ضمن تکرار اعمال فشار حداکثری بر ایران، مدعی شد این ایراد توافق هسته‌ای است که به ایران اجازه غنی‌سازی در هر سطحی را می‌دهد. اتحادیه اروپا از ایران خواست از اقدامات تضعیف‌کننده برجام بپرهیزد و سازمان ملل متحد نیز چنین اقدامی را به ‌زیان برجام دانست. اما در میان اظهارات مشابه گفته شده، معاون سیاسی وزیر خارجه روسیه موضعی واقع‌بینانه‌تر گرفت و با اشاره تلویحی به متعهد نبودن طرف‌های برجام، افزود: «این اتفاق را باید پیامد طبیعی همه رخدادهایی دانست که باعث رقم خوردن چنین شرایطی شد.» وزیر خارجه انگلیس نیز با انتشار پیامی در حساب کاربری خود نوشت: «اعلامیه ایران مبنی بر نقض تعهدات این کشور ذیل توافق هسته‌ای عمیقاً باعث نگرانی ما شده است. انگلیس متعهد است که به اجرای مؤثر توافق کمک کند و از همه ابزارهای دیپلماتیک برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای بهره گیرد.»
فصل مشترک این مواضع و بازتاب‌ها، پایبند ماندن ایران به برجام است؛ در حالی که خود آنها متعهد نیستند. ایران بیش از یک سال به طرف‌های برجام به‌ویژه طرف‌های اروپایی فرصت داد تا به این تعهدات عمل کرده و شرایط بهره بردن ایران از منافعی را که ذیل برجام برای ایران تعریف شده، فراهم کنند؛ اما پس از اینکه نشانه‌ای از تلاش جدی آنها برای عمل به تعهدات‌شان مشاهده نکرد، تصمیم توقف گام به گام و کاهش تعهدات برجامی را اتخاذ کرد که نوع کنش‌ها و بازخوردها در سطوح گوناگون حاکی از مؤثر بودن آن است و از منظر سیاست بین‌الملل پاسخ اولیه معتبری به شمار می‌آید که اگر بدون توجه به حواشی و قاطعانه تداوم یابد، می‌تواند قرین موفقیت باشد. ایران کاملاً طبق حقوق خود بر اساس برجام به ویژه بندهای 26 و 36 اقدام کرده و اکنون نوبت اروپایی‌هاست تا اگر به سرنوشت برجام علاقه‌مند هستند، اقدامات عملی جدی برای حفظ آن انجام دهند. در صورتی که این کشورها به تعهدات خود به ویژه در زمینه مسائل مالی و خرید نفت عمل کنند، اقدامات ایران نیز متناسب با آن، قابل بازگشت خواهد بود.