اشتغال‌زایی ۶۰۰ نفره با احیای یک صنعت دستی

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی بسیج سازندگی، وقتی به نقاشی‌ها و نقش و نگاره‌های تخت جمشید و یا نقاشی‌های تاریخی ایرانی نگاه می‌کنیم، پادشاهان لباس‌های رنگی و بلند بر تن دارند. جالب است بدانید این لباس‌ها هنر دست ایرانیانی بود که به هنر بَرَک‌بافی معروف بودند.

بَرَک نوعی پارچه نرم و چسبان و ضخیم است که در خراسان از پشم شتر یا کرک بز با دست می‌بافند و از آن جامه زمستانی می‌دوزند. برک‌بافی از جمله هنرهای سنتی شرق ایران محسوب می‌شود.

عرض پارچه برک ۶۰ تا ۷۵ سانتی‌متر است و هر مترمربع آن بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان ارزش دارد، افرادی که مسلط به این هنر هستند، در یک روز قادرند یک متر پارچه برک را ببافند، اما متاسفانه به دلایل مختلف از نیم‌قرن پیش  با توسعه صنعت ریسندگی و سختی تولید، این هنر کم کم منسوخ شد و کسی سمت این هنر نرفت.

وقتی هنر یک شهر از بین می‌رود، مانند از بین رفتن تاریخ و پیشینه آن است و احیای آن هم نیاز به زمان دارد و هم هزینه زیادی باید پرداخت شود. در سال ۹۴ یک شرکت تعاونی زنان روستایی این صنعت و هنر را احیا کرد و اجازه نداد این هنر به فراموشی سپرده شود.

احیای یک صنعت سنتی

مریم همت زاده، مدیرعامل شرکت تعاونی روستایی الزهرا (س) از شهر تاریخی مود شهرستان سربیشه خراسان جنوبی از توانایی‌ها و هنر شهر خود می‌گوید: لباس پادشاهان قدیم در این شهر بافته می‌شد اما به دلیل صنعتی شدن نساجی بخش سنتی آن به فراموشی سپرده شد اما یک روز تصمیم گرفتم که این هنر را با کمک زنان روستایی شهرستان خودمان احیا کنم و موفق هم شدم.

در این راستا یک شرکت تعاونی تأسیس کردم که علاوه بر پارچه‌بافی و برک‌بافی در بخش شیرینی‌پزی خانگی و همچنین تولید عرقیجات و گیاهان دارویی زنان مشغول به فعالیت هستند. زمانی که این شرکت تعاونی را تأسیس کردم می‌دانستم که مسیر سختی را باید طی کنم، اما به کمک زنان روستایی و همچنین سایر اعضای تعاونی توانستیم موفقیت‌های زیادی را نصیب خود و شهرمان کنیم. اکنون زنان ۷۰ روستا در این تعاونی مشغول به فعالیت هستند و درآمد مستقلی دارند.

وی معتقد است، تأسیس تعاونی‌های روستایی برای امرار معاش و تثبیت هنر اعضا یک اقدام واجب است. همت‌زاده در مورد برک‌بافی می‌گوید: کرک بز نخ اصلی این پارچه را شامل می‌شود و از مراحل فرآوری تا تولید کالای نهایی توسط زنان روستایی انجام می‌شود.

این تعاونی که شش سال متوالی عنوان تعاونی برتر را به خود اختصاص داده توانسته برای ۶۰۰ نفر از اعضای تعاونی اشتغال ایجاد کند و ۱۰ نفر به صورت مستقیم در بخش اداری مشغول به کار شوند؛ اما این همه ماجرا نیست. این تعاونی زنان در زمینه شیرینی‌پزی، عرقیجات، پارچه‌بافی و تولید کشک محلی نیز فعالیت دارد و همه محصولات تولیدشده توسط تعاونی را تضمین خرید می‌دهد تا اعضا با پشتکار بیشتری در زمینه تولید فعالیت کنند.

همت‌زاده در این باره بیشتر توضیح می‌دهد: در سال حدود شش هزار لیتر عرقیجات مختلف، ۷ هزار کیلوگرم شیرینی، ۲۰۰ متر برک بافی، ۸۰۰ کیلوگرم کشک محلی و سه هزار متر پارچه‌بافی انجام می‌شود و همه محصولات به صورت تضمینی از فعالان خریداری یا در نمایشگاه‌های مختلف کشور عرضه می‌شود.

وی درباره ورود به حوزه اشتغال برای زنان می‌گوید: چندین سال پیش متوجه شدم که زنان روستای ما توانمندی‌های زیادی دارند اما نمی‌توانند در جایی مشغول به کار شوند. در همین راستا با مشورت‌هایی که از دوستان مختلف گرفتم تعاونی زنان روستایی را تشکیل دادم و جزو اولین تعاونی‌های ثبت‌شده زنان در کشور هستیم که در سال ۷۴ به ثبت رسید. بعد از مدتی متوجه شدیم که فعالیت زنان بسیار گسترده شده و نیاز به یک مرکز عرضه برای فروش محصولات داریم و یک فروشگاه تأسیس کردیم.

وی افزود: بیشتر زنانی که در تعاونی روستایی الزهرا (س) مشغول به فعالیت‌اند عضو کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند و با کار در منزل توانستند از مهارت خود کسب درآمد کنند. بانوان به دلیل مسائل مختلف امکان حضور در محل کار را نداشتند ضمن اینکه وضعیت اشتغال در شهرستان‌ها و روستاها با وضعیت اشتغال در شهر متفاوت است؛ اما از ظرفیت روستاها در این مواقع باید بهره برد و کاری که ما در طول این ۲۴ سال انجام دادیم افزایش اشتغال و درآمد برای زنانی بود که عضو کمیته امداد هستند.

همت‌زاده درباره فعالیت زنان در حوزه عرقیجات تصریح می‌کند: بعد از اینکه زنان به مهارت لازم در زمینه تولید عرقیجات دست یافتند تحقیق در بخش گیاهان دارویی را آغاز کردیم و از کاشت تا جمع‌آوری توسط همین افراد انجام شد. شیرینی‌پزی معمولاً در خانه اعضای تعاونی پخت می‌شود و فرمول همه این افراد برای پخت یکسان است تا در زمینه طعم و مزه تفاوتی حاصل نشود.

تسهیلات دادیم تا درگیر بانک نشویم

شاید خیلی عجیب باشد که یک تعاونی به اعضای خوش‌حساب خود تسهیلات قرض‌الحسنه اعطا کند؛ اما تعاونی زنان الزهرا (س) این کار را انجام داده و در دو بخش نیازهای ضروری و ایجاد اشتغال تسهیلاتی را اعطا می‌کند تا این شهرستان زنان بیکار نداشته باشند.

همت‌زاده مدیرعامل تعاونی زنان الزهرا (س) در این باره می‌گوید: برخی فعالان برای گسترش فعالیت خود و همچنین آغاز کار نیاز به تسهیلاتی داشتند که بانک برای پرداخت آن سخت‌گیری‌های زیادی می‌کرد. در همین راستا تصمیم گرفتیم یک صندوق قرض‌الحسنه تأسیس کنیم تا اعضای تعاونی در بخش مالی هم استقلال داشته باشند و درگیر و دار بانک گرفتار نشوند.

تصمیم ایجاد صندوق قرض‌الحسنه در جلسات هفتگی بسیج مطرح شد و درنهایت چند خیر و اعضای تعاونی با تزریق سرمایه به این بخش کمک کردند تا راه‌اندازی شود. صندوق اول برای معیشت در سال ۷۸ تأسیس و صندوق دوم در سال ۸۷ برای ایجاد شغل راه‌اندازی شد.