مسعود نیلی اخیراً در مطلبی انتقادی در یکی از روزنامه‌ها در نقد عملکرد وزارت بهداشت در زمینه مقابله با کرونا ضمن تشکر از زحمات وزیر بهداشت و همکارانش با اشاره به اینکه افکار عمومی با مشاهده فشار طاقت‌فرسا به مراکز درمانی و کادر پزشکی و با آگاه شدن از پیامدهای خطرناک بیماری کاملاً آماده شد که محدودیت‌های سخت را پذیرا شود و به آنها تن در دهد، نوشته: وقتی به تعطیلات نوروزی رسیدیم، با کمال تعجب مشاهده کردیم که فقط به توصیه‌های اخلاقی و تب‌سنجی در بدو ورود به مقاصد مسافران بسنده شد... اما با کمال تعجب، پس از گذشت تنها دو هفته از شرایط جدید و درحالی‌که مردم به‌تدریج خود را با محدودیت‌های جدید تطبیق می‌دادند، ستاد ملی مقابله با کرونا، حرکت به‌سمت عادی‌سازی را آغاز کرد؛ به‌گونه‌ای‌که حتی برای تهران از 30 فروردین تنها محدودیت‌های نرم به‌کار گرفته خواهد شد.
وی در بخش دیگری از نوشته خود خطاب به وزیر بهداشت نوشته "طی ماههای آینده چنانچه بیماری روند نامطلوبی را مجدداً آغاز کند، انگشتهای ملامت تنها شما را نشانه خواهد گرفت و آنانی که جان عزیزانشان را در ماههای آینده از دست بدهند از شما سؤال خواهند کرد که با کدام تحلیل آماری اپیدمیولوژیک این توصیه را مطرح کردید!"
اما دکتر سعید نمکی، وزیر بهداشت در مطلبی در پاسخ به این اظهارات نوشت:
استاد ارجمند جناب آقای دکتر نیلی
با سلام و احترام
سرمقاله گرانسنگ حضرت‌عالی در روزنامه دنیای اقتصاد که از جریده‌‌های وزین تخصصی است را مطالعه کردم و ابراز محبت به اینجانب و همکارانم موجب کمال سپاسگزاری شد.
بیتردید بزرگترین آرزوی بنده و مدافعان سلامت کشور، گذری آبرومند و با کمترین عارضه برای مردم شریف ایران‌زمین از این تنگنای سخت تاریخ نظام سلامت جهان است که در صدساله اخیر بی‌بدیل است.
واجب دیدم با همه گرفتاری‌‌ها در این طوفان سهمگین ضمن سپاسگزاری از بذل عنایتتان پاسخی داشته باشم بر پرسش‌‌های منطقی که شاید در پس ذهن جست‌وجوگر دیگر اندیشمندان و خردورزان سرزمینم نیز باشد. اگر بخواهم از تاریخچه و مقدمه بیماری در جهان و ایران بگذرم و به اصل گفتار جناب‌عالی بپردازم مهمترین موارد قابل بیان عبارت است از:
آنچه در جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بیماری ناشی از COVID-19 گذشت با همه فراز و نشیب‌‌هایی که شاید در حوصله این مقال نگنجد مبتنی بر روش علمی و منطبق با اصول منطقی مبارزه با بیماری‌‌های واگیر بود و شاید یکی از علل آن تجربه حقیر در چند دهه قبل به‌عنوان مسئول بهداشت کشور و مدیریت و ریشه‌‌کنی بیماری‌‌های واگیردار همچون مالاریا، سل، فلج اطفال، سرخک، التور و کزاز است که تجربه طولانی آن ایام در پیش‌‌بینی، تدارکات و مدیریت بیماری در کنار ایثار و فداکاری جهادگرانه همکارانم در سراسر کشور به‌گونه‌‌ای کارآمد که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی یک بیمار در پشت درب بیمارستانی سرگردان نماند و در اوج اپیدمی در شهرهای گرفتار بیماری بدون دارو و درمان و پزشک رها نشود.
این الگوی مدیریت بیماری کرونا را که شاید بتوان منحصر به سرزمین عزیزمان دانست در آینده به‌عنوان مدل ملی موفق به استحضار عزیزان خواهیم رساند.
در مورد اعمال محدودیت‌‌ها از همان روزی که در اواخر دی ماه در کشور چین مورد بیماری اعلام شد، اینجانب تقاضای تشکیل جلسه اورژانسی و در روز تعطیل با حضور معاون اول محترم رئیس جمهور کردم تا پروازهای مستقیم از چین به کشورمان و بالعکس قطع شود و بلافاصله پس از تشخیص اولین موارد آلودگی در کشور پیشنهاد تشدید محدودیت‌‌ها همچون تعطیلی دانشگاه‌‌ها، مدارس، اجتماعات، نمازهای جمعه، مراسم عروسی و عزا، اعتکاف، راهیان نور، آستان‌‌های مقدس، سینماها، تئاترها، ورزشگاه‌‌ها و غیره پیگیری و اگرچه به‌سختی ولی با همراهی و همدلی به اجرا در آمد. پیروی آن فاز بعدی فاصلهگذاری اجتماعی SOCIAL DISTANCING در قالب محدودیت ترددها به‌مدت دوهفته مصوب شد که به جزئیات آن واقفید.
امروز با کمال افتخار در مقایسه با آنچه در اثر بیماری بر جهان مسلح به پول، تکنولوژی، ابزار و امکانات می‌‌گذرد می‌‌توان بیان کرد آن است که با شیوه‌‌های علمی مدیریت بیماری، همراهی همگان به‌خصوص مردم شریف در رعایت اصول بهداشتی و ماندن در خانه، اجرای طرح فاصلهگذاری، طرح بسیج ملی مبارزه با کرونا و جان‌فشانی کادر بهداشتی درمانی موج سهمگین بیماری در سراسر کشور مدیریت و در اکثر استانها به آستانه مهار و کنترل نزدیک شدیم.
بیتردید در شرایط همه‌‌گیری بیماری عفونی، آن هم از این نوع که دارو، واکسن و درمان خاصی ندارد و رعایت فاصله فیزیکی و عدم تجمعات و تراکم جمعیتی تأثیرگذارترین مؤلفه مؤثر بر کاهش موارد ابتلاست، برای مدیران ارشد نظام سلامت استمرار اجرای طرح‌‌های فاصلهگذاری فیزیکی و اجتماعی فرصتی طلایی است تا بتوانند با حوصله و دقت موارد آلوده را شناسایی، ایزوله و زنجیره انتقال را سریعتر قطع کنند.
بدیهی است انجام دوره طولانی‌‌تر ماندن در خانه و تعطیلی کسب‌وکارها و به‌تبع آن کاهش ترددها، تمهیدات اقتصادی ویژه‌‌ای می‌‌طلبد که مدتهاست با بیان مستمر این دغدغه در شرایط عدم امکان جبران خسارت‌‌های وارده از خزانه‌‌ای که جناب‌عالی به‌عنوان صاحب‌‌نظر اقتصادی بدان واقفید ما و همکارانمان مجبور به ارائه راهکاری بودیم تا بتوان با تدوین و اجرای دستورالعمل‌‌هایی به‌تدریج روزنه‌‌ای به اقتصاد تاریک کشور گشود که تأثیر آن بر نظام سلامت هم سهمگین نباشد.
لذا با تلاش بی‌وقفه، طرحی را تحت عنوان "فاصلهگذاری هوشمند" تدوین کردیم که در آن با گشایش تدریجی کسب‌وکارهای کم‌‌خطر مبتنی بر رعایت دقیق دستورالعمل‌‌ها از فشار بر اقتصاد کشور به‌خصوص عرصه تولید بکاهیم. با مراجعه به سایت طراحی‌شده وزارت بهداشت جهت بازگشایی‌‌ها مستحضر خواهید شد که یکی از علمی‌‌ترین اسنادی است که در این زمینه در جهان تدوین شده است.
امیدوارم با نظارت مستمر بر اجرای این پروتکل‌‌ها بتوانیم تأثیر بازگشایی‌‌ها بر افزایش بیماری و مرگ‌ومیر را که به حداقل رسیده کاهش دهیم، مع‌‌الوصف ما و همکارانمان همواره مترصد و نگران خیز بیماری از نقطه‌‌ای هستیم و با رصد کردن مستمر و بازگشایی تدریجی به‌محض مشاهده هرگونه تأثیر منفی بر مدیریت بیماری سریعاً منعکس و خواستار احیای شرایط انقباضی خواهیم شد.
چون ما معتقدیم هیچ پدیده‌‌ای مخرب‌‌تر از تطویل دوره بیماری بر مؤلفه‌‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور نیست.
در پاسخ پرسش جناب‌عالی که بیماری در ماههای آینده با ما چه خواهد کرد نیز باید به این واقعیت تلخ که بارها گفته‌‌ام اذعان نمود که در جهان همه کشورها و سازمان جهانی بهداشت نیز پاسخی برای این پرسش ندارند.
همه دارند با ویروس ناشناخته شطرنج‌بازی می‌‌کنند. گرچه پیش‌بینی‌‌های اپیدمیولوژیک ما تاکنون مقرون به صحت است اما تغییرات آینده نامعلوم بیماری در جهان همه کارشناسان خبره را با بلاتکلیفی مواجه کرده است.
آنچه از اجداد ویروس موجود می‌‌شناسیم با رفتار این فرزند ناخلف برابر نیست و شاید با گذر ایام و تبادل اطلاعات جهانی بتوان در برآوردهای آتی مطمئن‌‌تر اظهارنظر کرد.
اینکه فرموده‌‌اید در صورت بروز مشکلات برای سلامتی و جان مردم به‌دلیل گشایش‌‌های موجود انگشتهای ملامت این حقیر را نشانه خواهد گرفت نیز باید بیان کنم که اینجانب آنچه را در زمینه کارشناسی و مدیریت بیماری در عرصه نظام سلامت که حاصل چهار دهه تجربه و دانش علمی و اجرائی بود به صحنه آوردم.
آنچه همکاران جناب‌عالی و صاحب‌نظران عرصه اقتصاد به‌عنوان دغدغه ملی از اقتصاد کشور بیان کردند ما را بر آن داشت تا راهی میانه برگزینیم.
ما در بهداشت می‌‌گوییم آب آلوده نخورید اگر گفتند در این بیابان خشک، آب دیگری نیست می‌‌گوییم لااقل بجوشانید و میل کنید.
همه دانشمندان عرصه اقتصاد و جامعه‌شناسی و غیره در این روزهای سخت باید در کنار مدافعان سلامت کشور قرار گیرند و راهکارهای دیگری بیابند تا همکاران من فقط نگران سلامت مردم باشند نه اقتصاد، سیاست، فرهنگ، روابط بینالملل و غیره.
حافظ به خود نپوشید این خرقه می‌‌آلود
ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را
