ساختار سیاسی در آمریکا بر اساس فدرالیسم و تمرکززدایی شکل گرفته است، لذا آمریکا بر خلاف چین نتوانست یک نظام سخت‌گیرانه و یکپارچه برای مقابله با کرونا در پیش بگیرد.
ایالات متحده آمریکا همچنان مدعی ابرقدرتی جهان بوده و می خواهد در همه چیز اول باشد. اما این بار از بد حادثه، آمریکا در مساله ویروس کرونا گرفتار این نگاه توسعه طلبانه شده و در جهان رتبه اول را کسب کرده است.
ویروس کرونا اواخر سال 2019 در شهر ووهان چین آغاز شد، اما طولی نکشید که اقصی نقاط جهان را درنوردید. زمانی که تعداد مبتلایان به کرونا در چین در مارس 2020 حدود 80 هزار نفر اعلام شده بود، در ایالات متحده تنها 64 مورد ابتلا به این ویروس گزارش شده بود.
اما طی حدود یک ماه این رقم به 820 هزار تن افزایش یافت. بیش از 45 هزار نفر نیز در اثر کرونا ویروس در آمریکا جان باخته و اکنون این کشور از لحاظ تعداد ابتلا و قربانیان کرونا ویروس، در صدر قرار دارد.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اوایل ماه آوریل پیش بینی کرد که طی دوهفتۀ آینده شیوع ویروس کرونا تمامی کشور را با وضعیتی بسیار دشوار مواجه خواهد کرد. بر اساس ارزیابی‌های دفتر ریاست جمهوری آمریکا، دست کم صدهزار نفر در ایالات متحده قربانی ویروس کرونا خواهند شد.
از طرفی، طبق پیش بینی دانشگاه هاروارد بین 40 تا 70 درصد مردم جهان به ویروس کرونا مبتلا خواهند شد. بر اساس این آمار حداقل 165 میلیون آمریکایی به این ویروس مبتلا خواهند شد. طبق تحقیقات، 20 درصد مبتلایان (33 میلیون) نیازمند بستری در بیمارستان ها هستند و 5 درصد (8 میلیون نفر) نیاز به مراقبت های ویژه دارند. به گفته مقامات آمریکایی، ظرفیت مراکز و کادر درمانی این کشور پاسخگوی این حجم از بیماران نیست.
چرا رتبه اول؟
درباره اسباب و علل مقام اول آمریکا در کرونا چند نکته قابل ذکر است:
- آمریکا در پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا دچار تاخیر و تعلل شد، به همین دلیل در مدت کوتاهی تعداد مبتلایان و قربانیان کرونا ویروس افزایش چشمگیری یافت. این امر به ماهیت نظام سرمایه داری و اولویت کار و تولید ثروت در این کشور بازمی گردد. به همین دلیل مقامات آمریکایی که در ابتدا از ابعاد خطرناک و گسترش سریع کرونا آگاهی زیادی نداشتند، به دلیل نگرانی از تبعات اقتصادی، تدابیر قرنطینه و تعطیلی را به کار نبستند. برای مثال خطوط هوایی در آمریکا یکی از پردرآمدترین منابع اقتصادی این کشور است، به همین دلیل از ابتدا آن را متوقف نکردند.
- ساختار سیاسی در آمریکا بر اساس فدرالیسم و تمرکززدایی شکل گرفته است، لذا آمریکا بر خلاف چین نتوانست یک نظام سخت‌گیرانه و یکپارچه برای مقابله با کرونا در پیش بگیرد.
با توجه به اختیارات بالای فرمانداران ایالت ها، مدیریت کرونا در حیطه اختیارات آنان قرار گرفت؛ لذا وقتی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در نیویورک اعلام منع تردد کرد، فرماندار این ایالات در برابر او ایستاد. در سایر ایالت ها نیز کم و بیش مشکلات و اختلافاتی با دولت مرکزی پدید آمد.
- آمریکا کشور پهناوری است و بین ایالات های آن محدودیت تردد و ارتباطات وجود ندارد. همه ایالات های آمریکا دارای فرودگاه محلی و بین المللی بوده و این کشور یکی از کانون های پرترافیک سفرهای هوایی و زمینی و دریایی در جهان است. زمانی که ویروس در مراحل اولیه گسترش بود، به خاطر بی اعتنایی مقامات آمریکایی، تدابیری برای کاهش ترددات در آمریکا اتخاذ نشد و در نتیجه ویروس به سرعت در این کشور گسترش یافت.
- جمعیت آمریکا حدود 330 میلیون نفر است و در برخی شهرها مانند نیویورک تراکم جمعیتی بسیار بالاست. جمعیت این شهر 9 میلیون نفر و مساحت آن 784 کیلومتر مربع است. به همین دلیل تنها در این شهر بیش از 240 هزار نفر (حدود یک سوم کل مبتلایان) به ویروس کرونا مبتلا شدند. از سوی دیگر در شهرهای پرجمعیت آمریکا، بسیاری از مردم در برج های بلند و نزدیک به هم زندگی می کنند، به همین دلیل میزان ابتلا به ویروس افزایش زیادی داشت.
- فرهنگ شهروندان آمریکایی با فرهنگ سایر کشورها متفاوت است. در آمریکا مردم با مشاهده کوچکترین بیماری به مراکز درمانی و پزشک مراجعه می کنند. لذا پس از شیوع کرونا، مراکز درمانی و بهداشتی با حجم بالایی از مراجعین مواجه شدند و در نتیجه قادر به ارائه خدمات به آنان نبودند. تراکم مراجعات نیز به خودی خود موجب افزایش ابتلا در میان شهروندان آمریکایی شد. نکته دیگر آن است که افزایش مراجعه به مراکز مربوطه و فراهم بودن دستگاه های تست، در کنار سامانه هوشمند الکترونیکی، به طور طبیعی آمار مبتلایان را بالا می برد. این در حالی است که در سایر کشورها خصوصا کشورهای توسعه نایافته، چنین فرهنگ و امکاناتی وجود ندارد.
- آمریکا همانند سایر کشورهای توسعه یافته با نرخ بالای جمعیت سالمندان مواجه است. طبق آمار رسمی در سال 2019 آمریکا دارای حدود 42 میلیون سالمند بالای 65 سال (حدود 13 درصد جمعیت) است. از این تعداد یک و نیم میلیون نفر در خانه سالمندان زندگی می کنند. به دلیل تعداد نسبتا بالا و آسیب پذیری سالمندان، به طور طبیعی ابتلای به کرونا افزایش می یابد.
چالش مفاهیم و ساختارها
افزایش تعداد مبتلایان، سایر کشورهای جهان را نیز گرفتار خواهد کرد، اما مشکلات ساختاری آمریکا به ویژه ساختار غیرمتمرکز و نیز نگاه منفعت طلبانه ناشی از نظام سرمایه داری، بر حجم مبتلایان و نیز مشکلات این کشور در برابر پاندمی کرونا افزوده است. به همین دلیل تا این جای کار آمریکا به عنوان مدعی ابرقدرت جهانی در کرونا رتبه اول را کسب کرده است.
نکته مهم دیگری که بسیاری از تحلیلگران به آن اشاره دارند فروپاشی مفاهیم و ساختارهای لیبرالیسم و خصوصا نظام سرمایه داری است که در برابر ویروس جدید ضعف و ناکارآمدی خود را نشان داد.
غلبه منافع مادی بر مفاهیم انسانی و اخلاقی از جمله نقاط ضعف بزرگ این نظام است که از دیرباز انتقادات زیادی را علیه این نظام برانگیخته و اکنون با ظهور کرونا به نقطه عطف جدیدی رسیده است. به باور برخی اندیشمندان، کرونا می تواند نقطه عبور از این نظام و گذر به پسامدرنیسم باشد.
علاوه بر تشکیک در مفاهیم، برخی ناظران نظام سیاسی فدرالیسم را زیر سوال برده و خواستار بازگشت به نظام های حکومتی متمرکز شده اند. در این راستا، روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی ضمن اشاره به خلأ رهبری مسئولانه از سوی کاخ سفید، تاکید کرد در عصر دونالد ترامپ بسیاری از سنت‌ها و نهادها به چالش کشیده شده اند که جدیدترین آن‌ها نظام فدرالیسم است.
در پایان باید گفت آمریکا به رغم ژست ابرقدرتی، بیش از سایر کشورها در برابر کرونا ویروس آسیب پذیر نشان داده و از همه مهمتر، شالوده های فکری و سیاسی آن دچار تزلزل جدی شده است.
اگر اندیشمندان و سردمداران آمریکایی اهل درایت و دوراندیشی باشند، بهتر است از کرونا ویروس درس گرفته و پیش از آن که دیر شود، به بازنگری در آموزه ها و سیاست ها خود بپردازند.
