شادی که گران تمام می‌شود

شیوع ویروس کرونا نه تنها برای کشور ما، بلکه برای تمام کشورهای جهان چالش‌آفرین بوده و تا همین امروز توانسته است جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی یکایک ما را تحت تأثیر قرار دهد که تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها یکی از نمونه‌های ملموس آن است.

از اسفند ماه گذشته که کلیه مدارس کشور در راستای مقابله با شیوع ویروس کرونا تعطیل شدند، این سؤال در ذهن اولیا و مربیان ایجاد شد که سرنوشت ادامه سال تحصیلی فعلی و جبران عقب‌ماندگی‌های درسی دانش‌آموزان چه خواهد شد؟  خوشبختانه، برای این دغدغه مهم از همان روزهای ابتدای ماجرا راه حل نسبتاً مناسب آموزش از راه دور، آن هم از بستر شبکه‌های تلویزیونی در نظر گرفته شد؛ این روش اگرچه در شرایط بحران زمینه ادامه نسبی آموزش دانش‌آموزان را فراهم کرد، اما به دلیل یک‌سویه و غیر تعاملی بودن ذاتی تلویزیون، اثربخشی آموزشی چندانی نداشت؛ از این‌رو از همان روزهای ابتدایی شروع بحران، برخی مدارس و معلمان از بستر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان اقدام به ارائه آموزش‌های لازم به دانش‌آموزان ‌کردند.

خوشبختانه، استقبال از آموزش‌های مبتنی بر فضای مجازی موجب شد وزارت آموزش و پروش پس از سال‌ها تأخیر، بالاخره عزم خود را جزم کند و رسماً از مهم‌ترین محصول فناورانه پایه خود، یعنی شبکه «شاد» پرده بردارد.

شبکه شاد که مخفف عبارت «شبکه اجتماعی دانش‌آموزان» است، در واقع یک پروژه E-learning یا آموزش الکترونیکی است که ادامه تحصیل از راه دور دانش‌آموزان را فراهم می‌کند، آن هم نه به صورت یک‌سویه و تلویزیونی، بلکه به صورت کاملاً تعاملی و پویا که البته باید این ویژگی را از مواهب فضای مجازی دانست.

با این حال هر پروژه کلان فناوری اطلاعات برای جلب رضایت کاربران خود نیازمند صرف زمان مناسب برای طراحی و توسعه است؛ اما به نظر می‌رسد در ماجرای رونمایی از شبکه آموزشی شاد به دلیل شرایط خاص کشور، برخی ملاحظات و ارزیابی‌ها به بعد موکل شد؛ زیرا در همان ابتدای رونمایی صدای اعتراض و گلایه برخی کاربران نهایی این سامانه حتی والدین دانش‌آموزان بلند شد که بخشی از آن در رسانه‌ها انعکاس قابل توجهی یافت.

ازجمله مهم‌ترین اعتراضات در رابطه با این سامانه آموزشی، لزوم نصب و فعال‌سازی اپلیکیشن این سامانه در تلفن همراه هوشمند بود، آن هم در زمانه‌ای که به دلیل عوارض اقتصادی ناشی از فاصله‌گذاری اجتماعی و همچنین تورم، جامعه با مشکلات اقتصادی و معیشتی ویژه‌ای روبه‌روست و به طور طبیعی برخی اقشار زحمت‌کش حتی با پس‌انداز چندماهه خود نیز توان خرید یک تبلت یا تلفن همراه هوشمند مناسب را ندارند.

این دست اعتراضات موجب شد به فاصله کوتاهی، نسخه تحت وب شاد هم ارائه شود؛ اما این قابلیت نیز به دلیل محدودیت‌های تکنولوژیک و زیرساختی نتوانست رضایت کاربران را جلب کند.

از سوی دیگر، اغلب والدین به هر دلیلی، ازجمله دلایل اقتصادی، توان خرید یک تلفن همراه هوشمند را برای فرزندان‌شان ندارند؛ از این‌رو تلفن همراه خود را در دسترس فرزندان‌شان قرار می‌دهند، آن هم در حالی که مهارت لازم برای اختصاص امن تلفن همراه هوشمند خود به فرزندان از طریق نصب نرم‌افزارهای Parental Control را ندارند که این مسئله می‌تواند زمینه بروز تهدیداتی جدیدی را برای دانش‌آموزان خردسال مهیا کند؛ در حالی که این امکان برای توسعه دهنده اپلیکیشن شاد وجود دارد که محصول خود را به ابزار محدودکننده دسترسی دانش‌آموز به سایر امکانات تلفن همراه مجهز کند.

از سوی دیگر، آموزش و پرورش مبتنی بر فضای مجازی نیازمند زیرساخت و تجهیزات مناسب و رایگان، ازجمله در حوزه دسترسی به اینترنت یا اینترانت داخلی است؛ زیرا بر اساس اصل 30 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت‌ موظف‌ است‌ وسایل‌ آموزش‌ و پرورش‌ رایگان‌ را برای‌ همه‌ ملت‌ تا پایان‌ دوره‌ متوسطه‌ فراهم‌ کند؛ لذا آموزش و پرورش یا هیچ نهاد دیگری نباید در قالب اجرای طرح‌هایی از جنس شبکه شاد زمینه تحمیل هزینه به خانواده‌ها را فراهم کنند.

حال هم باید دید در صورت تداوم فاصله‌گذاری اجتماعی در طولانی مدت، دولت و وزارت آموزش و پرورش چه تسهیلاتی را برای دسترسی آسان‌تر و بی‌هزینه کاربران به این سامانه آموزشی در نظر خواهند گرفت. آیا شما در این زمینه پیشنهادی دارید؟