چالش‌ها و فرصت‌های اقتصادی دولت سیزدهم

فصل انتخابات تمام شد و اینک ملت با امید به بهتر شدن اقتصاد، منتظر شروع دولت جدید و تحقق وعده‌ها است؛ اما سؤال اصلی این است که رئیس‌جمهور منتخب ملت، از کجا و چگونه باید شروع کند؟!

نکات تحلیلی: بی‌شک مهم‌ترین مسئله امروز کشور اقتصاد است و رئیس‌جمهور منتخب نیز می‌بایست بیشتر توان خویش را بر رفع معضلات اقتصادی متمرکز کند. 1- در یک شمای کلی از اقتصاد، می‌توان ضعف‌ها را به دو دسته تقسیم کرد: الف) نظام اقتصادی: تحول در زمینه هدفمند کردن یارانه‌ها، اصلاح نظام مالیات، بانك، گمرك، نظام توزیع، ارزش‌گذارى پول ملى و بهره‌ورى، باید محورهای اصلی طرح تحول نظام اقتصادی باشد. ب) رویکردها: امروز در هیچ زمینه از مشکلات کنونیِ اقتصادی، فاقد برنامه و منابع لازم نیستیم. درواقع عمده مشکلات در مدیریت اجرایی و نظامِ رویکردی حاکم بر این مدیریت است. برای مثال در بخش تولید، یک تفاوت معنادار میان نگاه برون‌زا با اولویت رفع تحریم، یا نگاه درون‌زا با اولویت‌بخشی به حمایت از بنگاه‌های کوچک و مولد وجود دارد. 2- به‌هرحال اصلاح نظام اقتصادی و تغییر در رویکردها مستلزم برنامه‌ای حداقل ۵ ساله است؛ لذا نمی‌توان انتظار ایجاد تغییر فراگیر و بنیادین در کوتاه‌مدت در حوزه اقتصاد داشت. برآوردها نشان می‌دهد که برای ایجاد قدرت خرید سال ۹۲، نیازمند حداقل ۶ سال رشد اقتصادی بالای ۵ درصد هستیم. 3- در برهه کوتاه‌مدت یک‌ساله، بزرگ‌ترین چالش دولت، کسری بودجه است. گزارش مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد کسری بودجه ۱۴۰۰ به میزان ۳۲۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود که باید از پایه پولی تأمین شود که حتی در بهترین شرایط نیز ۱۷۵ هزار میلیارد تومان کسری بودجه برای دولت قابل پوشش نخواهد بود. درنتیجه این امر به‌طورکلی آثار تورمی شدیدی به دنبال خواهد داشت. 4- بااین‌وجود تمامی مشکلات پیش رو، دورنمای نزدیک نشان از روشن بودن امیدهاست؛ تولید واکسن کرونا، شکست نظام تحریم، افزایش فروش نفت و ... همگی ازجمله مواردی است که اگر در کنار رفتارهای امیدآفرین قرار گیرند، می‌تواند جامعه را برای پذیرش تغییرات بنیادین آماده سازد.

نکته راهبردی: ایجاد تغییرات بنیادین در اقتصاد مستلزم تغییر رویکردها و اصلاح نظام اقتصادی در بلندمدت است؛ اما در کوتاه‌مدت نیز نکات امیدآفرین فراوانی وجود دارند که اگر در کنار رفتارهایی از جنس مبارزه با فساد، میان مردم بودن و درد دل آن‌ها را شنیدن قرار گیرد، قطعاً می‌تواند کشور را برای نیل به اهداف عالی اقتصادی، امیدوار و آماده سازد.