دریچه‌های معرفت به حقیقت کربلا

14 قرن از واقعه خون‌بار عاشورای سال 61 هجری قمری می‌گذرد و این واقعه همچنان در قلب تاریخ قرار دارد و الهام‌بخش است، پس از این هم تا چرخ روزگار در گردش است، عاشورای اباعبدالله(ع)، پُر از راز و رمز است و الهام‌بخش بندگان صالح و آزاده خداوند. در این 14 قرن، تلاش‌های بسیاری از سوی عالمان و اندیشمندان مسلمان و حتی غیرمسلمان برای شناخت حقیقت نهضت کربلا صورت گرفته که نتیجه‌اش در قالب آثار تاریخی، مقاتل و کتب تحلیلی ثبت و ضبط شده است، اما در قرن معاصر، آثار ادبی نیز به دریچه جدیدی برای معرفت به واقعه عاشورا و شناخت حقیقت آن تبدیل شده‌اند.  این آثار ادبی، چه در قالب رمان و داستان کوتاه و بلند و چه در قالب مقاله‌های ادبی، تلاش می‌کنند حقایق حرکت تاریخی و انسان‌ساز حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را با روشی نرم و متفاوت به مخاطب عرضه کنند و به دلیل بهره‌گیری از عناصر ذوقی و ادبی، در این کار موفق هم هستند. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، جهش‌های چشمگیری در حوزه ادبیات عاشورایی رخ داده و استعدادهای درخشانی در این میدان شکوفا شده‌اند که آثار تولیدی آنها، امروز در زمره سرمایه‌های ادبیات عاشورایی به شمار می‌آیند. همزمان با ایام عزای سالار شهیدان عالم، مرور و گذری کوتاه بر چند نمونه از این آثار ماندگار، خالی از لطف نیست.

نامیرا؛ شرح پیش از واقعه

«نامیرا» عنوان رمانی به قلم «صادق کرمیار» است و حال و هوای کوفه پیش از واقعه‌ کربلا را روایت می‌کند. روایت قصه کاملاً تخیلی است، اما بر بستری از واقعیت و با شخصیت‌های واقعی بنا شده است. داستان درباره دختر و پسر جوانی است که برای حمایت از امام حسین(ع) و یزید تردید دارند. در ادامه داستان، این دو جوان به حقانیت امام حسین(ع) پی می‌برند.  نویسنده، کتاب را به سبک رمان‌های کلاسیک با شروعی آرام آغاز می‌کند، تصویرسازی می‌کند، شخصیت‌ها را یک به یک وارد داستان می‌کند، آنها را معرفی می‌کند و با داستان پیش می‌برد. نامیرا سعی می‌کند درگیر اختلاف روایت‌های تاریخی نشود، با این حال از عقبه تحقیقی هم بهره برده است.

شرحرازمصیبت،در«فتح خون»

«فتح خون» (روایت محرم) نوشته سید شهیدان اهل قلم، شهید سیدمرتضی آوینی و روایتی تحلیلی از واقعه کربلا و چرایی این واقعه است که در قالب مقاله ادبی نگارش شده است. روایت این کتاب، از شهر مدینه در سال 49 هجری قمری و از شهادت امام حسن‌مجتبی(ع) آغاز می‌شود. کتاب از دو بخش کلی تشکیل شده است‌؛ قسمت نخست، شرح وقایع و ماجراهای پیش ‌آمده از رجب سال 60 تا محرم سال 61 هجری و شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفای ایشان است و قسمت دوم اثر که از زبان راوی‌ روایت می‌شود، تحلیل و رازگشایی همان وقایع و ماجراهاست.

روایتی متفاوت در «پس از 20 سال»

رمان «پس از 20 سال» به قلم «سلمان کدیور»، درباره سلیم‌بن‌هشام است که فرزند یکی از یاران علی(ع) در یمن بوده و ابتدا در گروه یاران معاویه قرار داشته، اما با گذشت سال‌ها، خود را به سپاه امام حسین(ع) می‌رساند. این ‌رمان تلاشی است برای یافتن پاسخ این پرسش که شرایط جامعه اسلامی به کدام سمت رفت که فرزند پیامبر(ص) و جگرگوشه او به دست امتش به شهادت رسید؟!  این رمان از کربلا آغاز می‌شود و با یک چرخش زمانی، به روزگار خلافت خلیفه سوم و حکمرانی معاویه در شام می‌رود و دسیسه‌های پسر هند را به خواننده نشان می‌دهد. نویسنده ابتدا با یک داستان کوتاه شش‌ صفحه‌ای مخاطب را با خود همراه می‌کند و سپس او را به حدود 20 سال قبل برمی‌گرداند و چگونگی بالندگی سلیم در دل دشمنان علی(ع) و زمینه‌های پیوستن او به مولایش و حوادث و جریانات مختلف زندگی او را روایت می‌کند.

از شام به روم، در «شمّاس شامی»

کتاب «شماس شامی» نوشته «مجید قیصری» در 28 فصل کوتاه به حوادث پس از واقعه‌ عاشورا اختصاص دارد. تمام روایت کتاب در قالب نامه‌نگاری‌هایی است که شخصیتی به نام شماس با دربار امپراتور روم دارد و مدام از تلاش برای پی‌گیری احوال اربابش می‌نویسد. در این میان، به عنوان یک راوی سوم شخص هر آنچه را که در دربار شام می‌بیند و از گوش مردمان شام درباره آنچه بر خاندان رهبر قیام رفته است، بازگو می‌کند.

در خلال صحبت‌های شماس، نویسنده بسیاری از حوادث کربلا را با روایتی نو به مخاطب معرفی می‌کند؛ از حکایت شگفت‌انگیز سر مبارک امام حسین(ع) در صندوقچه خولی و دیر راهب گرفته تا ورود بازماندگان اهل بیت(ع) به شهر شام.