آینده افغانستان

پس از تصرف کابل به دست طالبان، این گروه رفتارهایی متفاوت با گذشته در پیش گرفت و همین امر سؤالات مختلفی را حول این گروه به وجود آورده است. بحث تشکیل دولت، نسبیت قدرت و ارتباط با همسایگان و دیگر کشورها، از جمله سؤالاتی است که باید به آنها جواب داده شود. طالبان برمبنای فقه حنفی و تصوف‌گرایی خود به مسائل دموکراسی و انتخابات آزاد اعتقادی ندارد، اما در برقراری رابطه با همسایگان و سایر کشورها رویکرد دیگری را اتخاذ کرده است؛ به گونه‌ای که این گروه تا مقطع فعلی هیچ‏گونه موضع مخالف و دارای تنش را در رابطه با هیچ کشوری در پیش نگرفته است. به همین منظور و برای آشنایی بیشتر نسبت به موارد فوق به صورت گزاره‌ای به روابط احتمالی طالبان با کشورهای مختلف نگاهی خواهیم داشت.

همسایگان و ایران؛ طالبان در موضع‌گیری‌های خود خواهان رابطه مستمر و بدون تنش با همسایگان شده است. این گروه بر مبنای سیاست تنش‌زدایی اقدام به یک رویکرد مسالمت‌آمیز و به دور از هرگونه برخورد با همسایگان کرده است. در این راستا جمهوری اسلامی ایران به مثابه مهم‌ترین همسایه افغانستان نقش محوری و ویژه‌ای دارد. جمهوری اسلامی ایران برپایه احترام به حاکمیت ملی افغانستان همواره در این راستا سیاست‎گذاری کرده است. طی سال‌های گذشته ایران با طالبان مراودات سیاسی داشته و این روند با حضور هیئت سیاسی این گروه در تهران مشاهده شد؛ اما طالبان برمبنای منافع ملی حرکت خواهد کرد و با ایران به گونه‎ای ارتباط برقرار می‌کند که به روابط این گروه با سایر بازیگران همچون آمریکا و عربستان لطمه‌ای وارد نشود. ایده‌آل تشکیل حکومت به دست طالبان یک حکومت سنی منفعت‎گرا است. در واقع طالبان یک گروه با رویکرد منفعتی است که با همه‎ بازیگران ارتباط خواهد داشت و خود را به یک بازیگر محدود نخواهد کرد.

غرب؛طالبان بارها اعلام کرده است، آمریکا را یک اشغالگر به حساب می‎آورد و اقدامات متعدد نظامی‌ای که علیه آمریکایی‎ها انجام داد، نشان از این رویکرد دارد. رویکرد طالبان نسبت به کشورهای غربی یک رویکرد اقتصادمحور است. از آنجایی که طالبان برای اداره حکومت مرکزی افغانستان به منابع مالی جدید نیاز دارد، یکی از مواردی که این نیاز را برطرف می‌کند، سرمایه‎گذاری خارجی و حضور سایر کشورها در افغانستان است؛ زیرا افغانستان از منابع سرشار معدنی برخوردار است و طالبان به تنهایی توانایی استخراج این منابع را نخواهد داشت. بنابراین نوع نگاه و روابط طالبان با کشورهای غربی روابط اقتصادمحور است و بعضی تحلیل‌ها پیرامون قطع روابط طالبان با این کشورها خلاف واقعیت است. از سوی دیگر در صورت شناخته شدن این گروه از سوی کشورهای غربی، طالبان مراودات گسترده‎ای را در سطوح اقتصادی و سیاسی با این کشورها شروع خواهد کرد.

روسیه و چین؛ چین که از همان ابتدای تحولات یک رویکرد مثبت و تعاملی با طالبان در پیش گرفته است. در همین راستا طالبان اعلام کرده است، مهم‌ترین هم‎پیمان ما در بحث بازسازی افغانستان، چین و ترکیه خواهند بود. البته با خروج آمریکا از افغانستان کاملاً مشهود و معلوم است که چین این خلأ را پر خواهد کرد. البته بیشترین مراودات چین با طالبان در سطوح اقتصادی خواهد بود. روسیه نیز بر مبنای همگرایی با طالبان فعلاً یک رویکرد تعاملی با این گروه اتخاذ کرده و اعلام کرده است، با طالبان همکاری خواهد داشت.

گروه‌های داخلی؛ وضعیت فعلی افغانستان به دور از هرگونه گروه سازمان‌یافته و قدرتمندی است. بیشتر این گروه‌ها یا رهبران آنها فرار کرده‌اند یا در وضعیتی از سکوت قرار گرفته‌اند. در این میان رویکرد طالبان نیز ایجاد فضایی به دور از تنش با این گروه ‏هاست.