نگاهی به سخنان اردوغان در سازمان ملل

رئیس جمهور ترکیه یکی از رهبرانی بود که ترجیح داد به جای استفاده از گزینه ارتباط آنلاین، سخنرانی حضوری در مجمع عمومی سازمان ملل را ترجیح دهد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در هفتاد و ششمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک آمریکا و در سخنرانی نیم ساعته اش، به چندین موضوع و محور اشاره کرد.

نوشداروی توزیع واکسن
ترکیه از کشورهایی بود که تلاش کرد با تولید واکسن بومی و ملی در دوران مبارزه با کرونا، سری در میان سرها درآورده و قدرت علمی خود را به رخ جهانیان بکشد. اما آزمایش های مکرر و طولانی شدن روند تحقیق، باعث شد که واکسن ترکواک، در دوران پیک احتیاج، به بازار نرسد.
حتی در مقطعی گفته شد که فواد اوکتای معاون رئیس جمهور، شخصاً بر عملیات پژوهشی – آزمایشگاهی چهار گروه تولید واکسن ساز نظارت می کند تا هر چه زودتر محصول خود را به بازار برسانند. حالا هم که واکسن ساخت ترکیه توانسته مجوز اضطراری را دریافت کند، عملاً در شرایطی قرار گرفته ایم که تولید واکسن، اهمیت یک سال پیش را از دست داده است. اما ظاهراً اردوغان می خواهد از این مساله، استفاده سیاسی خاصی به عمل بیاورد.
اردوغان در مورد کرونا و بحث واکسیناسیون گفت: «متأسفانه در این بیماری همه گیر، در آزمون همبستگی جهانی، نتایج خوبی حاصل نشد و کشورهای فقیر به حال خود رها شدند. واضح است که یک فاجعه جهانی مانند همه گیری کرونا، تنها با همکاری و همبستگی بین المللی پایان می پذیرد. تحمیل افکار ناسیونالیستی و ملی گرایانه بر موضوع حیاتی واکسن، مایه ننگ برای بشریت است. آن هم در شرایطی که ده ها میلیون نفر در چنگال ویروس گرفتار هستند. به همین خاطر، واکسن تولید داخل تُرکوواک را نه تنها برای استفاده مردم ترکیه بلکه در اختیار همه انسان ‌ها قرار خواهیم داد. مفتخریم که اولین واکسن مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی توسط دو دانشمند ترک تبار مقیم آلمان ساخته شده است».

تحولات افغانستان
اردوغان در مورد تحولات افغانستان گفت:«نباید کشورها را در برابر عمل انجام شده قرار داد.در غیر این صورت، نه تنها برخی از کشورها بلکه کل بشریت هزینه این کار را می پردازند. در افغانستان، این واقعیت به طرز بسیار دردناکی مشاهده شد. نمی توان با تحمیل روش هایی که واقعیت های میدانی و بافت اجتماعی را در نظر نمی گیرد، راه حلی برای مشکلات پیدا کرد. مردم افغانستان با پیامدهای بیش از 40 سال بی ثباتی و درگیری تنها مانده اند. صرف نظر از روند سیاسی، افغانستان به کمک و همبستگی جامعه بین المللی نیاز دارد. ما امیدواریم که هر چه زودتر صلح، ثبات و امنیت در کشور برقرار شود و مردم افغانستان به آرامش برسند».
چنین پیش بینی می شود که ترکیه در هفته های آتی، به دنبال آن باشد که واکسن تولید ملی خود را به صورت اهدایی به برخی کشورهای آفریقایی و شاید به تعدادی از کشورهای آسیای میانه و قفقاز بفرستد تا گشایش بیشتری در روابط آنکارا با این کشورها حاصل شود.

سوریه
اردوغان در مورد تحولات سوریه گفت:«فاجعه انسانی که منجر به کشته شدن صدها هزار نفر و آواره شدن میلیون ها نفر در سوریه شد، قبل از چشم همه جهان، دهمین سال خود را پشت سر گذاشته است. کشور ما پذیرای نزدیک به 4 میلیون سوری شد. ما تنها متحد ناتو هستیم که دست به دست با داعش جنگیدیم و این سازمان تروریستی را شکست دادیم و علاوه بر این، مانع کشتارها و فعالیتهای پاکسازی قومی مدنظر سازمانهای تروریستی پ.ک.ک شدیم. ما به طور داوطلبانه 462 هزار سوری را به مناطق ایمن بازگردانده ایم.

ما در ادلب، جان میلیون ها نفر را نجات دادیم و از آوارگی آنها جلوگیری کردیم. جامعه بین المللی نمی تواند اجازه دهد بحران سوریه تا یک دهه دیگر ادامه یابد. باید اراده قوی تری برای یافتن راه حلی سیاسی برای این مشکل بر اساس قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد، ارائه شود و انتظارات مردم سوریه را برآورده سازد».

سخنان اردوغان در حالی بیان شده که از نظر دولت سوریه، بخشی از خاک این کشور به دست نطامیان ترکیه و مخالفین مسلح مورد حمایت آنکارا اشغال شده است. در همین حال، دو شریک آستانه یعنی ایران و روسیه، بارها اعلام کرده اند که ترکیه به تعهدات خود در ادلب، عمل نکرده است.
اردوغان به شکل کنایی از حمایت آمریکا و اروپا از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه انتقاد کرده و تبعیض بین سازمان های تروریستی در منطقه و استفاده از آنها به عنوان پیمانکار فرعی، غیرقابل قبول است.
اردوغان در مورد پناهجویان نیز گفت: «علاوه بر سوری ها، بیش از 1 میلیون مهاجر با هویت های مختلف در کشور ما حضور دارند. با توجه به تحولات در افغانستان، ما در آخرین دوره با احتمال مهاجرت از این کشور روبرو هستیم. اما حالا، نه امکانات و نه تحمل مواجهه با موج های جدید مهاجرت را نداریم».

پرونده فلسطین
اردوغان مناقشه اسرائیل و فلسطین  را یکی از مهمترین مشکلات و دلایل بی ثباتی و تهدید صلح و امنیت در منطقه دانست و گفت:«تا زمانی که آزار و اذیت مردم فلسطین ادامه داشته باشد، دستیابی به صلح و ثبات پایدار برای خاورمیانه امکان پذیر نیست. سیاست های اشغال، الحاق و اسکان غیرقانونی باید فوراً پایان یابد. ما به دفاع از وضعیت بین المللی قدس بر اساس قطعنامه 1947 سازمان ملل متحد، حفظ حریم خصوصی حرم شریف و حقوق ملت فلسطین ادامه خواهیم داد. روند صلح و چشم انداز راه حل دو دولتی باید بدون تاخیر بیشتر احیا شود. بر اساس سال 1967 ، ایجاد یک کشور مستقل و یکپارچه از نظر جغرافیایی فلسطین با پایتختی بیت المقدس از جمله اهداف اصلی ما است».

قفقاز، دریای سیاه، اویغورها و کشمیر
اردوغان در سخنرانی خود با بیان این که گام های مهمی در دوره اخیر در زمینه ثبات در قفقاز برداشته شده، گفت:«جمهوری آذربایجان با استفاده از حق دفاع از خود، به اشغال قلمرو خود پایان داد. این تحول، گشودن پنجره های جدیدی از فرصت ها برای صلح پایدار در منطقه را امکان پذیر کرده است. ما مصمم هستیم از هر گام مثبتی که طرفین برداشته اند حمایت کنیم. ما به حفاظت از تمامیت ارضی و حاکمیت اوکراین از جمله کریمه اهمیت می دهیم و الحاق آن را به رسمیت نمی شناسیم. ما معتقدیم که باید تلاش بیشتری برای حفاظت از حقوق اساسی ترکان اویغور مسلمان در چهارچوب تمامیت ارضی چین انجام شود. ما موضع خود را در جهت حل مشکل جاری در کشمیر به مدت 74 سال از طریق گفتگو بین طرفین و در چارچوب قطعنامه های مربوطه سازمان ملل متحد حفظ می کنیم. ما همچنین از بازگشت ایمن، داوطلبانه، با وقار و دائمی مسلمانان روهینگیایی که در شرایط سخت در اردوگاه های بنگلادش و میانمار زندگی می کنند، حمایت می کنیم».

قبرس و شرق مدیترانه
اردوغان با بیان این که راه حل عادلانه، دائمی و پایدار برای مسئله قبرس تنها با رویکرد واقع بینانه امکان پذیر است، گفت:«در حالی که رهبر یکی از دو قوم جزیره قبرس(یونانی)، می تواند شما را مورد خطاب قرار دهد، منصفانه نیست که رهبر دیگر (رئیس ترک های قبرس) صدای خود را از این تریبون، به گوش نرساند. محیط آرام در مدیترانه شرقی نفع مشترک همه ما است. ما امیدواریم که مشکلات مربوط به تقسیم حوزه های قضایی دریایی در چارچوب قوانین بین المللی و روابط همسایگی خوب حل شود. برای این امر، قبل از هر چیز، این واقعیت را در نظر بگیرید که ترکیه دارای طولانی ترین ساحل در مدیترانه شرقی است و نمی توان اهمیت این موضوع را نادیده گرفت. پیشنهاد ما برای برگزاری کنفرانس مدیترانه شرقی با حضور همه بازیگران منطقه، هنوز روی میز است».

تغییرات اقلیمی
12 دقیقه از سخنرانی نیم ساعته اردوغان به موضوع تغییرات جهانی آب و هوا اختصاص پیدا کرد و او به تفصیل در این مورد صحبت کرد.
اردوغان در میانه سخنان خود، از همسرش امینه اردوغان نیز تشکر کرد که رهبری یک پروژه اجتماعی – محیط زیستی به نام "ضایعات صفر" را بر عهده گرفته و از مردم خواسته که تلاش کنند دورریز و پسماند مواد غذایی را به حداقل برسانند.
رئیس جمهور ترکیه درباره تغییرات اقلیمی تاکید کرد:«ما همواره شعار  دنیا بزرگتر از 5 است  را در هر فرصتی بیان می کنیم. در مورد تغییرات اقلیمی نیز همین سخن را تکرار می ‌کنیم».
اردوغان از تصمیم ترکیه برای ارائه توافق پاریس مطابق با مراحل سازنده و در چارچوب بیانیه مشارکت ملی برای تصویب به پارلمان کشور ظرف مدت یک ماه آتی خبر داد.
رئیس جمهور ترکیه در پایان گفت: «هر کسی که بیشترین آسیب را به کره زمین وارد و از منابع طبیعی به طرز وحشیانه استفاده کرده است، باید بیشترین سهم را در مقابله با تغییرات آب و هوایی داشته باشد. ترکیه در مواجهه با بحران با فراخوان جهانی بی تفاوت نیست و وظایف خود را در قبال مسائل مربوط به تغییرات اقلیمی و حفاظت از محیط زیست نیز انجام خواهد داد».
در پایان باید گفت، اردوغان در سخنرانی امسال خود در مجمع عموم سازمان ملل، حرف و ایده بدیع و تازه ای نداشت و کتاب او نیز چنان که از سوی تیم اردوغان انتظار می رفت، توجه خاصی را به سوی خود جلب نکرد. در نتیجه می توان چنین ارزیابی کرد که هدف اصلی او از سفر به نیویورک، افتتاح برج موسوم به خانه ترک و تلاش برای رفع تنش با آمریکا بوده است.