نماد شکست

رجب طیب اردوغان در سفر هفته قبل خود به قره‌باغ ادعا کرد، روزی فرا خواهد رسید که کریدور زنگه‌زورـ استانبول بازگشایی و از مسیرهای مهم منطقه خواهد شد. ادعایی که در صورت تحقق مسیر ارتباطی ایران به ارمنستان‌ـ اروپا را قطع خواهد کرد.

نگاهی به سیاست‌های منطقه‌ای ایران نشان می‌دهد، این گفته‌ها در حد ادعا باقی خواهد ماند و تحقق رؤیاهای متعارض با منافع ملی ایران در منطقه با شکست روبه‌رو خواهد شد. اما فارغ از این مسئله، سؤال این است که دلیل ماجراجویی‌های ترکیه در منطقه که پیش از این در سوریه و عراق شاهد آن بودیم و به تازگی در منطقه قفقاز جنوبی دنبال می‌شود، چیست؟

اردوغان که پیش از این با فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی و رویکرد از بین بردن اختلافات با کشورهای همسایه توانسته بود در مسیر توسعه اقتصادی ترکیه گام بردارد، به این توهم دچار شد که می‌تواند با اعتماد به آمریکا و اعمال سیاست‌های غربی و عبری ژئوپلیتیک منطقه را تغییر داده و به زعم خود امپراتوری عثمانی را احیا کند؛ اما نتیجه این سیاست فرو رفتن ترکیه در باتلاق سیاسی، امنیتی و اقتصادی شد.بحران‌هایی که تازه آغاز شده‌اند و در آینده ترکیه را با مشکلات فراوانی روبه‌رو خواهد کرد.

اعتماد به آمریکا، نتیجه‌ای جز تحقیر و تخریب و متلاشی شدن اقتصاد برای ترکیه نداشته و نخواهد داشت؛ به گونه‌ای که هم اکنون رئیس‌جمهور ترکیه به نماد شکست اقتصادی در کشورش تبدیل شده است. در حالی که اردوغان مشغول رجزخوانی در منطقه و در قبال تحولات قره‌باغ است، شواهد موجود بیان‌کننده وضعیت وخیمی است که وی در آنکارا با آن دست و پنجه نرم می‌کند و بقای اردوغان در رأس معادلات قدرت را نیز با تردید روبه‌رو کرده است. کارشناسان معتقدند، دو مسئله می‌تواند تهدید جدی برای ترکیه بوده و به پاشنه آشیل دولت اردوغان تبدیل شود.

سقوط ارزش لیر اولین پاشنه آشیل دولت اردوغان در حوزه اقتصاد خواهد بود. وضعیت بحرانی اقتصاد ترکیه را می‌توان در گفته‌های رئیس بانک مرکزی این کشور به وضوح مشاهده کرد؛ هنگامی که شهاب کاواجی‌اوغلو از اصلاح پیش‌بینی این بانک در مورد نرخ تورم طی سه سال آینده خبر داد روند نزولی نرخ برابری لیر در بازار جهانی ارز حاکم شد. کاواجی‌اوغلو اعلام کرد، نرخ تورم سالانه تا پایان سال جاری میلادی به 18/4 درصد می‌رسد که بالاتر از برآورد 14/1 درصدی پیشین بانک مرکزی ترکیه است.

رئیس کل بانک مرکزی ترکیه همچنین پیش‌بینی کرد، نرخ تورم در اقتصاد ترکیه تا پایان سال ۲۰۲۲ به 11/8 درصد برسد که بالاتر از برآورد پیشین 7/8 درصدی خواهد بود. بر اساس آخرین داده‌های منتشر شده از سوی مرکز آمار ترکیه، نرخ تورم سالانه ترکیه در ماه سپتامبر به 19/58 درصد رسیده است که بالاترین سطح از مارس سال ۲۰۱۹ تا کنون به شمار می‌آید. این در حالی است که دولت رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه وعده داده بود که نرخ تورم تا پایان سال ۲۰۲۱ به 16/2 برسد.

دومین پاشنه آشیل اردوغان ناتوانی وی در ایجاد «سیاست خارجی مستقل» است. وی اکنون نمی‌تواند بدون اجازه آمریکا، سلاح روسی بخرد یا رفتار مستقل در سوریه بر اساس منافع ملت ترکیه اتخاذ کند. اینکه ترکیه از ترس سیاست قهری آمریکا، همواره سیاست‌های خود را با نگاه به سیاست‌های آمریکا اتخاذ می‌کند، نشان می‌دهد اقتصاد ترکیه، اقتصادی وابسته به آمریکا و وابسته محور است که نتیجه سیاست‌های اردوغان در یک دهه گذشته است.

فراتر از این، شکست بزرگ دیگر برای اردوغان پذیرفته نشدن این کشور در اتحادیه اروپاست؛ بنابراین اردوغان ترکیه را به سمتی برده است که این کشور در ابهام استراتژیک به سر می‌برد.