علاج همه‌ مشکلات در داخل کشور است

با وجود تبلیغات عظیم رسانه‌ای کشورهای غربی مبنی اینکه اهل منطق و مذاکره هستند؛ ولی رویکرد و رفتار آنها از همان ابتدای مذاکره با ایران نشان داد آنها نه تنها اهل منطق و مذاکره نیستند؛ بلکه از طریق موضوع مذاکره اهداف مختلفی دارند که ایجاد دوگانه معیشت- مذاکره یکی از آن هدف‌هاست. آمریکا هیچ‌گاه از بازگشت به برجام به‌دنبال لغو تحریم‌های اقتصادی ایران و عادی شدن ارتباطات اقتصادی ایران با دنیا نبوده است؛ بلکه تأثیرگذاری تحریم نیز از برنامه‌های آمریکا از دل مذاکرات است. حال سؤال این است که با بازگشت آمریکا به برجام و به فرض لغو همه تحریم‌ها مشکلات اقتصادی و معیشتی مرتفع خواهد شد یا نه؟

بررسی چالش‌های مهم اقتصادی  کشورمان نشان می‌دهد چالش اقتصادی ایران تنها بین‌المللی نیست و بسیاری از ساختارهای داخلی اقتصاد ناکارآمد است که این موضوع اثرگذاری تحریم‌ها را چند برابر کرده است. به بیان دقیق‌تر، ناکارآمدی سیستم اقتصادی داخلی و عملیات روانی که در دل جنگ ‌شناختی تعریف می‌شود، باعث اثرگذاری تحریم‌ها شده است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه فرمودند: «من این را گفته‌ام، باز هم تکرار می‌کنم، تا فعالان بخش‌های گوناگونی که در زمینه‌ اقتصاد و غیراقتصاد مسئول هستند همه بدانند که علاج همه مشکلات در داخل کشور است. بسیاری از مشکلات ما مربوط به خارج از کشور است، اما علاجش در داخل است. هیچ‌ کس علاج مشکلات را در خارج از کشور جست‌وجو نکند؛ ما از خارج از کشور هیچ‌گونه خیر و بهره‌ای نخواهیم دید؛ علاج در داخل است، علاج در تدبیر داخلی است، علاج در تلاش داخلی است، علاج در نگاه صحیح و محاسبه‌ درست داخلی به مسائل کشور و مسائل منطقه است و با به‌کار‌گیری نیروی خرد؛ با عزم و اراده‌ راسخ باید و می‌توان ان‌شاءالله از مشکلات فارغ شد.» (21/۷/1399)

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص مشکلات اقتصادی کشور می‌گوید: «عدم ثبات اقتصادی، نظام مالیاتی، بانکی و ساختارهای بیمه‌ای چهار مشکل عمده اقتصاد ایران از سال 1397 تاکنون بوده است.»

بهنام ملکی، فعال اقتصادی در خصوص اینکه مشکلات اقتصادی امروز نتیجه تحریم است یا ناکارآمدی داخلی، می‌گوید: «واقعیت این است که نمی‌توان مسئله تحریم‌ها را در کاهش رشد اقتصاد کشور نادیده گرفت، اما اصلاح ساختارهای داخلی تا حد زیادی می‌تواند چالش‌های اقتصاد ایران را حل کند و کاهش دهد. اگر واقعاً همه مسئولین و مردم خواهان حل مشکلات داخلی اقتصادی هستند باید همه، برای طی کردن راه درست با یکدیگر هم قسم شویم. به این معنا که همگان برای تأمین منافع جامعه کار کنند نه برای منافع فردی.»

با عنایت به مطالب بالا می‌توان گفت، علاج حل مشکلات اقتصادی در داخل است و کلید بیرونی برای رفع چالش‌های اقتصادی ایران، ناتوانی خود را  در طول هشت سال گذشته نشان داده است. متأسفانه، عده‌ای به دلیل نگاه صرف به غرب، هیچ‌گاه متوجه دشمنی آمریکا نشدند که ایالات متحده به دنبال ضربه‌زدن، مهار و تهی‌سازی قدرت ایران است، لذا در راستای منافع ایران اقدامی را انجام نخواهد داد و اینکه ما تصور کنیم آمریکا از طریق مذاکره، با وجود تعهدات خود، تحریم را بر خواهد برداشت، سخت در اشتباه هستیم. تنها در صورتی تحریم‌ها از بین خواهد رفت که توان داخلی را ارتقا دهیم. سیاستی که در حوزه بنزین اتفاق افتاد و عملاً سلاح تحریمی آمریکا را خلع سلاح کرد.

مهار تورم و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها نیز به اعتقاد کارشناسان راهکار داخلی دارد که با جداسازی مذاکره-  معیشت، قابل مدیریت خواهد بود. در واقع، به اعتقاد کارشناسان اقتصادی اصلاح ساختار بودجه برای جلوگیری از افزایش هزینه‌ها و تورم امر بسیار مهمی است. متأسفانه بودجه آنقدر بزرگ شده و به مسائلی اختصاص یافته که به هیچ‌وجه بهره‌وری اقتصادی ندارد. برای تأمین بودجه املاک دولتی به‌جای چاپ اسکناس باید فروخته شود، اما دستگاه‌های دولتی فکر می‌کنند اگر فلان زمینه بلا استفاده و فلان ساختمان خود را بفروشند قدرت آنها کم می‌شود. این موارد همه بحث‌های مدیریت داخلی است که باید اصلاح شود و هیچ ربطی به آمریکا و تحریم‌ها ندارد. تسهیل فضای کسب‌وکار، اعطای سریع مجوز به نخبگان و کارآفرینان نیز برای عبور از چالش‌های اقتصادی یک ضرورت است.

برای نمونه، اگر فردی به دنبال راه‌اندازی یک واحد تولیدی باشد، آنقدر با چالش مواجه می‌شود که از خیر آن می‌گذرد. به دلیل سنگ‌اندازی‌های اداری است که رتبه کسب‌وکار ایران در فضای بین‌المللی بسیار پایین است. بنابراین به جای صحبت از تحریم‌های اقتصادی، باید به‌دنبال ایجاد شفافیت اقتصادی باشیم که رمز عبور از چالش‌های مختلف اقتصادی است.