رزمایش مرکب ایران، چین و روسیه         

مقدمه : رزمایش مرکب سه کشور ایران، چین، روسیه به مدت یک روزه در 1 بهمن 1400 با شعار "با هم برای صلح و امنیت " در محدوده دریای عمان و شمال اقیانوس هند با  هدف تحکیم امنیت و مبانی آن در منطقه و گسترش همکاری‌های چند جانبه و نشان دادن حسن نیت و توانایی سه کشور در جهت حمایت مشترک از صلح جهانی، امنیت دریایی و ایجاد یک جامعه دریایی با آینده‌ای مشترک برگزار شده است. حال سوال این است که رزمایش مرکب ایران، چین ، روسیه  از حیث اهمیت حاوی چه پیامی می‌باشد؟

رزمایشی مرکب ایران، چین، روسیه به مدت یک روز در 1 بهمن 1400 با شعار "با هم برای صلح و امنیت " در محدوده دریای عمان و شمال اقیانوس هند با  هدف" تحکیم امنیت و مبانی آن در منطقه و گسترش همکاری‌های چند جانبه میان سه کشور و نشان دادن حسن نیت و توانایی سه کشور در جهت حمایت مشترک از صلح جهانی، امنیت دریایی و ایجاد یک جامعه دریایی با آینده‌ای مشترک" برگزار گردید. از نظر کارشناسان سیاسی و نظامی این رزمایش جدا از تمرین نظامی جهت تحکیم صلح و امنیت از نظر هماهنگی و تمرین سناریوهای مشترک حاوی پیام‌هایی مهمی می‌باشد که در ذیل به آن اشاره می‌گردد.

الف): رزمایش مشترک مابین ایران، چین و روسیه:رزمایش سه‌گانه ایران، چین، روسیه الگوی همکاری سه سطحی است که می‌تواند از حیث زمانی از کوتاه مدت به میان مدت و حتی بلند مدت و مستمر ارتقاء یافته و در نهایت به یک الگوی همکاری نهادی بدل شود. الگویی که مبتنی بر احترام و درک منافع متقابل است. آن هم در منطقه‌ای که تمام قدرت‌های جهانی در حال کشکمش بوده و سعی در حذف دیگران دارند و نمونه بارز آن را می‌توان در الگوی ژئوپلیتیکی استعماری آمریکا و غرب دید که مبتنی بر نظام ارباب – رعیتی بوده و امروزه به دلیل عدم استقبال جامعه جهانی از این الگو به الگوی آشوب‌های  ژئوپلیتیکی  در جهت ایجاد و سرایت تروریزم، نو تهدیدها و جنگ‌های نیابتی در جهت ایجاد آشوب و بحران در منطقه جهت عدم ایجاد اتحادهایی مبتنی بر منافع متقابل و امنیت جمعی می‌باشد. این رزمایش که دومین رزمایش مشترک بعد از سال 1398 مابین سه کشور بوده، می‌تواند الگویی برای سایر کشورها به جهت احترام و منافع متقابل با شعار " با هم برای صلح و امنیت" قرار گیرد. سه کشوری که سیاست خارجی مستقل از هژمونی مدّنظر آمریکا را دارا می‌باشند.

 ب): اهمیت رزمایش از بعد زمانی: از نظر اندیشمندان علوم سیاسی جهان امروز فاقد ابرقدرت است و در واقع نظام تک- چند قطبی در جهان حکم‌فرما بوده و دوران کنونی که به دوران گذار و به تعبیر مقام معظم رهبری (مد ظله‌العالی) دوران پیچ تاریخی معروف است؛ آمریکا به جهت رعایت اصل صرفه‌جویی قوا و کاهش توان در حوزه‌های متعدد، تمرکز خود را بر مبنای نظریه اصل تخصیص توجه در دریای چین جنوبی و شرق آسیا متمرکز کرده است. از نظر آمریکا نظم آینده از دو نقطه در جهان متأثر خواهد بود: شرق آسیا و اقیانوس هند فلذا در حوزه شرق آسیا به بهانه حفاظت از 10 کشور عضو آسه آن؛ تایوان و استمرار حضور خود، سعی در کاهش و مهار قدرت چین دارد و این مهم در پیمان راهبردی اوکاس مابین آمریکا، انگلیس و استرالیا کاملاً محرز بوده و در حوزه اقیانوس هند با انعقاد پیمان راهبردی ایندیا- پاسفیک در سال 2005 م سعی دارد از هند مدلی در برابر چین بسازد و در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی نیز سعی در تنگ کردن محاصره خود بر روسیه را دارد. حال با توجه به ضعف‌های مشهود آمریکا جهت نقش آفرینی موثر در اقیانوس هند؛ این رزمایش، نشانگر همکاری‌های بسیار جدی امنیتی و نظامی جهت مقابله با تهدیدات موجود بوده و در واقع، اعلامیه سیاسی صریح از طرف سه کشور به آمریکاست.

ج): اهمیت رزمایش از نظر ج ا.ا.: جمهوری اسلامی ایران با وسعت 1648195 کیلومتر مربع دارای موقعیت برّی، بحری و گذرگاهی در جهان است به نوعی که در تمامی نظریه‌های ژئوپلیتیکی غربی نظیر: نظریه  قدرت برّی (هارتلند مکیندر)، قدرت بحری (آلفرد ماهان) که از 24 نقطه راهبردی جهان و 7 نقطه راهبردی غرب آسیا؛ دو نقطه راهبردی جزایر سه‌گانه و تنگه هرمز را در اختیار دارد. همچنین ج.ا.ا. در نظریه ژئوپلیتیکی ریملند نیکولاس اسپایکمن (کشورهای پشت به خشکی و رو به دریا) کل سرزمین ایران در فلات ایران قرار دارد و در نظریه ژئوپلیتیکی پارتلند (ج.ا.ا. دارای 500 نقطه حیاتی از حیث اهمیت ژئوپلیتیکی داخلی بوده که 50 نقطه آن اهمیت بین‌المللی دارد؛ لذا جدا از قدرت جغرافیایی ایران، استقلال سیاسی آن هم بعد از انقلاب 1979 م موجب به چالش کشیدن شدید هژمونی نظام سلطه به رهبری آمریکا گردید و امروزه ایران اسلامی توانسته است با قابلیت‌هایی نظیر :افتخارآفرینی در طول 8 سال دفاع مقدس،مقاومت فعالانه مردم و حاکمیت طی 43 سال، توان بالای دفاعی بومی منحصر به فرد، پایبندی بی‌نظیر کارکنان نیروهای مسلح به اعتقادات و باورهای مذهبی،شهادت طلبی و علی‌الخصوص دکترین دفاعی متأثر از اندیشه‌های دفاعی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در بحرانی‌ترین منطقه جهان، همچون جزیره‌ای با ثبات به حیات سیاسی خود ادامه دهد. ج.ا.ا. با انجام این رزمایش در صدد است با ایجاد رابطه‌ای دقیق از جغرافیا و سیاست؛ وزن ژئوپلیتیکی خود را ارتقاء داده و از عامل جغرافیای منحصر به فرد خود در دریای عمان و اقیانوس هند، تولید قدرت نماید و در دوران پیچ تاریخی؛ متغیر مستقل تعادل امنیت باشد و نه متغیر وابسته تعادل امنیت.

نتیجه گیری

رزمایشی مرکب سه کشور ایران، چین و روسیه به مدت یک روزه در 1 بهمن 1400 با شعار "با هم برای صلح و امنیت " در محدوده دریای عمان و شمال اقیانوس هند با موفقیت برگزار شد. این رزمایش بیش از آنکه موارد نظامی تمرین شده در آن مهم باشد از حیث همکاری مشترک سه کشور در جهت حمایت مشترک از صلح جهانی، امنیت دریایی و ایجاد یک جامعه دریایی با آینده‌ای مشترک اهمیت دارد. در واقع این رزمایش صریح‌ترین پیام سیاسی به آمریکاست که ایران قابلیت منزوی سازی نداشته و جمهوری اسلامی ایران مصمم است وزن ژئوپلیتیکی خود را به منظور تحکیم امنیت ملّی و پیشبرد منافع ملّی با تأکید بر: تقویت همکاری‌های بین‌المللی با کشورهای غیر متخاصم و مقابله با افزون‌خواهی و اقدام متجاوزانه در روابط خارجی ارتقاء دهد.