ایران به رشد اقتصادی رسید آمریکا همچنان از تحریم می گوید

تمرکز بر روی اقتصاد ایران مهمترین استراتژی آمریکا برای مهار نظام اسلامی بوده است. در واقع ایالات متحده در میز مذاکره و در میدان عمل از تحریم بعنوان تهدید و تطمیع استفاده می کند.

سیاست فشار حداکثری رویکرد تهدید طلبانه آمریکا در حوزه اقتصاد بود که دولت دونالد ترامپ بمدت چهار سال آن را به اجرا گذاشت. شکست آمریکا در فشار حداکثری طبق اعتراف اندیشکده ها و نخبگان غرب، باعث شده است که تحریم برای آمریکا بعنوان یک "جسد بی روح"  تلقی شود که نتواست اهداف آمریکا را محقق کند.

اینبار دولت بایدن درصدد است از طریق لفظ تحریم بدنبال گرفتن امتیازات بیشتر از ایران باشد. کاخ سفید در حال تلاش برای فروش تحریم در ازای گرفتن قدرت بازدارندگی ایران و یا به بهانه برداشتن ظاهری تحریم سعی در بازگرداندن اعتبار " تحریم در نظام بین الملل" باشد و از آن جسد بی خاصیت بتواند از جمهوری اسلامی ایران امتیاز بگیرد.

اینکه آمریکا برروی تحریم های خود در مذاکرات هسته ای مانور میدهد و برای برداشتن آنها با حساسیت بالا واکنش نشان می دهد، جملگی به جهت اعتبار بخشی به تحریم هاست. اما واقعیت چیز دیگری ر ا میگوید. شکست رویکرد اقتصادی آمریکا مقابل جمهوری اسلامی ایران مولفه های مختلفی دارد که برجام و رفت و آمدهای وین در آن تاثیری نداشته است.

الف- مولفه های داخلی

1- روی کار آمدن نگاه دورن گرا: بررسی ها نشان می دهد بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور از جمله تعطیلی کارخانجات، وجود فساد و رانت در اقتصاد، مدیریت دستوری و اختصاص ارز رانتی، عدم تحرک در مدیران برای نظارت و ... همگی بسبب نالایقی برخی از مدیران دولت گذشته بوده است. اینکه اقتصاد در داخل کشور رها شده بود، همه نگاه ها به وین و برجام دوخته شده بود، باعث گردید اقتصاد از درون دچار مشکلات باشد. اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، نگاه داخلی و درونگرا باعث تقویت تولید و اقتصاد داخلی شده است. احیای کارخانه های بسته شده که در نتجیه مدیریت ناصحیح بوده است، روح و امید را در کشور زنده کرده است. بخش مهمی از مشکلات اقتصادی با نگاه درون گرایی در حال حل و فصل است. آنچه درباره آن بین سیاسیون چپ و راست اتفاق نظر وجود دارد، بی‌توجهی یا کم‌توجهی به ظرفیت‌های داخلی در اقتصاد بوده است. بی جهت نیست که روزنامه تایمز رژیم صهیونیستی  دغدغه صهیونیست‌ها عملگرا بودن کابینه آقای رئیسی و پیگیری استراتژی اقتصاد مقاومتی در برابر تحریم ها با هدف کاهش نفوذ تحریم ها بر اقتصاد ایران عنوان می کند.

2- رنگ باختن اقتصاد شرطی: ریچارد نفیو نویسنده کتاب هنر تحریم‌ها؛ نگاهی از درون میدان که به معمار تحریم ها علیه ایران معروف است، در کتاب خود تاکید می کند مردم و واکنش آن‌ها در برابر فشارهای وارده بر آن‌ها، مهمترین محور اصلی تحریم هاست. سیاست مدنظر آمریکا که از طریق مذاکرات برجام بدنبال آن بودند شرطی سازی اقتصاد ایران بوده است. اینکه رئیس جمهور سابق کشورمان همه مشکلات کشور حتی آب خوردن را هم به برجام گره زد، باعث شرطی اقتصادمان گردید. حاصل همین رفتارهای نسنجیده داخلی بود که آمریکا توانست تحریم های خود را هوشمند سازی کند. اینکه از لحاظ روانی تحریم بر مردم اثر گذار باشد، برای آمریکا بسیار مهم بود که متاسفانه این رویکرد در  زمان دولت قبل اتفاق افتاد. بدیهی است که شرطی شدن اقتصاد در جهت سیاست آشوب طراحی شده بود و این کار باعث تحمیل خواسته های آمریکا بر ایران می شد. اینکه ریچارد نفیو به طور علنی در کتاب خود، هدف تحریم را احساس درد توسط مردم مطرح می کند، یعنی غرب بدنبال تضعیف روحیه مردم بوده است.
حال که بعد از گذشت چند سال،  اقتصاد ایران تا حد بسیاری از شرطی سازی رها شده است و مردم بخوبی متوجه شده است که راه پیشرفت اقتصادی در وین و در رفتارهای مقامات غربی نیست و این توجه به داخل است که ایران قوی را بوجود می آورد، باعث رنگ باختن سیاست شرطی سازی اقتصاد شده است. در حال حاضر نگاه انقلابی در داخل کشور بشدت تقویت شده است و دیگر مردم از لحاظ روانی به برجام  وابستگی نشان نمی دهند و برجام را  اولویت اصلی و اول کشور نمی دانند. این وضعیت بعد از آن مورد توجه قرار گرفت که میزان صادرات نفت ایران طبق اعتراف غرب به بالاترین میزان خود در طی چند سال اخیر رسیده است.

3- هدایت اقتصاد به سمت تولید: اقتصاد تولید محور یکی از اصلی ترین عامل موفقیت در کشور است. تمرکز دولت بر اقتصاد تولید محور و هدایت سرمایه و تفکر جامعه بسمت تولید، نوید بخش اقتصاد پویا و پر توان را می دهد. بی جهت نیست که ایالات متحده نسبت به چنین رویکردی بسیار نگران و از طریق رسانه های وابسته به خود در حال بمباران رسانه ای اهمیت توجه به اقتصاد تولید محور را دنبال می کنند. نگاه به گذشته کشورها نشان می دهد که میزان موفقیت همه کشورهای توسعه یافته، منوط به میزان توجه آنها به تولید بوده است.

ب- مولفه های خارجی

1- منطقه گرایی: جمهوری اسلامی ایران با 15 کشور همسایه می باشد و این نشان از یک ظرفیت بالا است که در سالهای اخیر مورد غفلت واقع شده است. قرابت فرهنگی، نزدیکی مسیر و بازار مصرفی کشورهای همسایه، ایده آل ترین شرایط را برای کشورمان ایجاد کرده است که دولت سیزدهم در 5 ماه گذشته نشان داده است که توجه اساسی به این ظرفیت دارد. طبق آمارهای غیر رسمی سه برابر 28 کشور اروپایی، میزان ارز آوری ایران از یکی از کشورهای همسایه بوده است.

این رویکرد، نگاه یک طرفه به غرب را به چالش کشیده است و ایران را از یک کشور وابسته به یک متغییر تاثیرگذار اقتصادی در منطقه تبدیل کرده است. عراق، افغانستان، کویت، ترکمنستان، ترکیه، پاکستان، قطر، آذربایجان و... بازار مصرفی خوبی برای صادرات محصولات ایرانی می باشند..

2- توجه به  شرق: اجرایی شدن قرار داد راهبردی ایران با چین، عضویت جمهوری اسلامی ایران سازمان همکاری کشورهای عضو شانگهای، تلاش برای تحقق توافق راهبری با روسیه، فعال سازی بندر چابهار از طریق سرمایه گذاری کشورهای شرق و ... باعث شده است که سیاست خارجی با رویکرد دیپلماسی اقتصادی، راه تامین منافع جمهوری اسلامی را همواره کند. اینکه سالها تلاش شد از طریق برجام، نفت خود را به غرب  فروخت، گذاره ای بسیار غلط بود که ادامه آن نیز از اساس اشتباه می باشد. جمهوری اسلامی ظرفیت های دارد که تمرکز بر روی آن قطعا نتیجه بخش است و می توان نفت خود از آن طریق بفروش رساند. رنگ باختن غرب گرایی از سیاست خارجی مهمترین اتفاقی است که در این دوره کوتاه اتفاق افتاده است و تاثیر آن در تامین منافع قابل لمس می باشد.
بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود موسوم به دورنماهای اقتصادی جهان رشد اقتصادی ایران در سال 2021 را 3.1 درصد برآورد کرد. اقتصاد ایران در حالی طی سال 2021 رشد 3.1درصدی را تجربه کرده است که همچنان تحت تحریم‌های موسوم به حداکثری آمریکا و همچنین محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا قرار داشته است. این نهاد بین‌المللی همچنین پیش‌بینی کرده است اقتصاد ایران در سال جاری میلادی رشد 2.4درصدی را تجربه کند. بانک جهانی در گزارشی که خردادماه منتشر کرد رشد اقتصادی ایران در سال 2021 را 2.1 درصد و برای سال 2022 را 2.2 درصد پیش‌بینی کرده بود. بر اساس برآورد بانک جهانی رشد اقتصادی جهان در سال 2021 به 5.5 درصد رسید و انتظار می‌رود این رقم در سال جاری میلادی به 4.1 درصد کاهش یابد.
همه مولفه های که مورد اشاره قرار گرفت، بی شک تاثیرگذاری بیشتری را در اقتصاد خواهد گذاشت که نتایج آن در آینده نزدیک قابل لمس خواهد بود. بنابران با وجود آنکه تحریم با شدت ادامه دارد ولی ایران توانسته است به رشد اقتصادی برسد. موضوعی که هیچگاه مورد پیش بینی آمریکا نبوده است و آنها سالها بود که از تابستان گرم و زمستان سرد صحبت می کردند.