مخاطب شبکه چهارسیما میلیونی شد / دقت در پژوهش عامل مهم موفقیت برنامه "زندگی پس از زندگی"

ماه رمضان امسال هم رفته رفته به روزهای پایانی‌اش نزدیک می‌شود و طبیعتا پرونده برنامه‌های مناسبتی این ماه نیز که شامل برنامه‌های افطارگاهی و سحرگاهی است، بسته می‌شود. هر چند به نظر می‌رسید آنطور که باید و شاید به جز در موارد معدود، رسانه ملی تلاشی در راستای ابتکار بیشتر برای برنامه‌های رمضانی نکرده و عزم چندانی هم برای این مورد ندارد. این در حالی است که تولید یک برنامه ویژه و پخش آن در شبکه‌ای بسیار کم بازدیدتر به نسبت شبکه‌های دیگر، نشان داد که یک برنامه خوب می‌تواند تمامی محاسبات دیگر را به هم بریزد؛ حتی کم‌بازدید بودن شبکه‌ای مانند شبکه 4 سیما را.

بازدید میلیونی برنامه «زندگی پس از زندگی» و بازتاب‌هایی که در فضای مجازی و زندگی حقیقی مردم داشته است، نشان از این دارد که وقتی کاری خوب ساخته شود که با نیاز حقیقی مخاطب سازگار باشد، می‌تواند منشأ بسیاری اتفاقات خوب باشد و شرایطی را رقم بزند که رسالت اصلی تولیدات سیما به خصوص در ماه‌هایی مانند ماه مبارک رمضان است. اما نگاهی به دیگر تولیدات امسال رسانه ملی مانند رمضان‌های چند سال اخیر، نشان می‌دهد برنامه‌های افطارگاهی تولید شده روی هم رفته، تکرار مکررات بوده و هیچ گونه خلاقیت و ابتکاری در آنها به کار نرفته است؛ در حالی  که یکی از مهمترین علل موفقیت برنامه‌‌ای مثل «زندگی پس از زندگی»، به دقت در پژوهش هایی برمی‌گردد که توسط کارشناس و مجری برنامه (عباس موزون) صورت گرفته و نیاز مخاطب در آن لحاظ شده است.

از «دعوت» شبکه یک گرفته تا «هیوا»ی شبکه 5. برنامه هایی با محوریت گفتگو بین مجری و مهمان که سبک و سیاقی بهتر از برند «ماه عسل» را پی نمی‌گیرند؛ با همان ترکیبات و همان شیوه و همان سبک قدیمی، نهایتا با تغییر عواملی مانند مجری و مهمان و دکور! همین باعث شده تا در آمارهای این برنامه‌ها آن چیزی را که در مورد برنامه‌ای مانند «زندگی پس از زندگی» شاهد بوده‌ایم، نبینیم. البته قطعا اگر کار موفقی مثل «زندگی پس از زندگی» هم به ورطه تکرار بیفتد، مانند سایر برنامه‌ها رفته رفته کاربرد و اثرگذاری گذشته خود را از دست خواهد داد. مخصوصا اینکه این برنامه، به موضوع تجربه مرگ می‌پردازد و باید خیلی دقت کرد که همان طور تاکنون تهیه کننده برنامه تلاش کرده، پس از این نیز برنامه از مسیر درست خودش خارج نشود.

تنوع نداشتن در ویژه برنامه های افطار، یک امتیاز منفی برای سیما محسوب می‌شود؛ قطعا می‌توان از قالب‌های دیگر برنامه‌سازی و تولیدات متنوع بهره برد تا مخاطب را بیش از قبل با خود همراه کرد. اینکه فقط به دنبال پیدا کردن آدم‌ها باشیم و به شنیدن روایت آنها بپردازیم، تا حدی تکراری و خسته کننده شده، به خصوص وقتی تمام شبکه‌ها همزمان به این روش کار کنند! طبق آمار مرکز تحقیقات صدا و سیما، برنامه «مثل ماه» در میان برنامه‌های شبکه‌های سراسری، بیشترین مخاطب را پس از «زندگی پس از زندگی» داشته است؛ برنامه‌ای که پس از پایان «ماه عسل» احسان علیخانی جای آن را گرفت. دعوت از مردم عادی و گفتگو پیرامون اتفاقاتی که در زندگی‌شان برجسته بوده، مانند ماه عسل و مانند برنامه «دعوت» شبکه اول سیما، محوریت اصلی هر قسمت «مثل ماه» بوده است.

«دعوت» تنها برنامه‌ای است که اجرای آن را یک روحانی و کارشناس مذهبی برعهده دارد. شبکه دوم سیما نیز چند سالی است که «آدم های خوب شهر» را روایت می‌کند. اما اگر گذری گذرا بر همه برنامه های صدا و سیما داشته باشیم، مطمئن خواهیم شد که هرچه هست، تفاوت در مجری و دکوراسیون و نام برنامه است وگرنه هیچ گونه ابتکاری در آن ها به کار نرفته و این بزرگترین نقدی است که می توان نسبت به برنامه های افطارگاهی ماه رمضان چند سال اخیر و امسال سیما وارد کرد.

اما نقد جدی دیگر بر برنامه های سیما؛ به آیتم های پیشواز اذان و حتی پس از اذان مغرب بر می گردد. آیتم های دعا با صداهای ماندگاری که تک تک مان از آن ها حس و حال خوب می گرفتیم و میگیریم اما جایشان در کنداکتور افطارگاهی خالی بود. حتی برخی شبکه ها قبل از اذان و حتی پس از آن به پخش دعا نیز اهمیتی نمی دادند. بنابراین بر سر سفره افطار باید به جای خواندن دعای مخصوص؛ روزه دار با پیام های بازرگانی رو به رو می شد که تن ماهی یا بیمه و پنیر و ... را تبلیغ می کردند. این در حالی است که کمترین انتظار از صدا و سیما رعایت و حفظ حال معنوی لحظات اجابت است. جالب است که در برنامه های افطارگاهی تنوعی به کار برده نشده بود اما در لحظات متصل به اذان و پس از آن با حذف ادعیه و یا تواشیح های ماندگار با کج سلیقگی سعی در ایجاد تنوع حس می شد!