دوگانگی در هیأت حاکمه امریکا یا هماهنگی علیه ایران؟

انتظار می‌‌رفت پس از آنکه کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای در برابر خواسته‌های بحق تهران در مذاکرات احیای برجام حرفی برای گفتن نداشتند، نقش پلیس بد مذاکرات این بار به سناتورهای جمهوریخواه و دموکرات در صحنه سیاست داخلی امریکا محول شود. جریانی که وقتی اخبار مثبت از مذاکرات اخیر در وین مخابره می‌‌شد، نامش بیش از هر کشور و گروه دیگری بر سر زبان می‌‌افتاد و تلاش می‌‌کرد به دلایلی که حداقل از چشم رسانه‌ها مخفی مانده بود، زیر میز توافق بزند. کاری که به نظر می‌‌رسد با ارسال پارازیت روی موج عدم توافق- توافق، برای دریافت امتیاز بیشتر از ایران در دستور کار قرار گرفته است.
تقسیم وظیفه کنگره و دولت امریکا
یکی از موضوعات اختلافی که سبب‌ساز وقفه در روند تصمیم‌گیری پیرامون برجام شده به مسأله تحریم‌های یکجانبه علیه بانک مرکزی و سپاه پاسداران بازمی‌گردد. سنای امریکا هفته گذشته با حمایت شماری از سناتورهای جمهوریخواه و دموکرات، دو طرح را به تصویب رساند که از دولت امریکا می‌‌خواست تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و همچنین تحریم‌های سپاه پاسداران را حفظ کند. این طرح در حالی با رأی مثبت سناتورها به یک مصوبه غیرالزام‌آور تبدیل شد که رفع این تحریم‌ها از اصلی‌ترین خواسته‌های تهران به شمار می‌‌رود و دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور امریکا باید پیرامون آن تصمیم‌گیری کند، اما به نظر می‌‌رسد کاخ سفید با برگزاری نمایشی که پرده اصلی آن اینک از سوی سناتورها در حال اجرا است، می‌‌کوشد قصور ناشی از تعلل در تحقق خواسته بحق ایران در رفع این تحریم‌ها را متوجه طرف دیگری کرده و این گونه القا کند که می‌‌خواهد به توافق بازگردد اما کنگره دست دولت را برای این مهم بسته است.
یک نقش تکراری
نقش‌آفرینی مخالفان امریکایی برجام یادآور نقشی است که پیش‌تر در خلال مذاکرات دولت قبل و 1+5 نیز تکرار شده بود؛ مقام‌های اسرائیلی و کنگره امریکا در یک اقدام از پیش‌ هماهنگ شده موج سنگینی از حملات تبلیغاتی را علیه مذاکره آغاز می‌‌کردند و با درک این واقعیت که دولت قبل مشتاق رسیدن به توافق ولو به ارزش اندک است، مطالبات زیاده از حد خود را طرح کرده و مقام‌های دولت وقت امریکا به بهانه ساکت کردن این گروه‌ها، ایران را به عقب‌نشینی از خواسته‌های خود وادار می‌‌کردند. پیش‌زمینه اصلی این بازی از سوی دولت وقت ایران فراهم شده بود؛ به این ترتیب که با اعلام صریح نیاز خود به دستیابی به توافق به هر قیمتی، مشت خود را چنان باز کرده که کار برای طرف مقابل جهت به دست آوردن امتیاز بیشتر به سهولت ممکن شده بود. اینک تاریخ دوباره در حال تکرار است و دولت امریکا که دیگر نمی‌تواند برای ایفای نقش پلیس بد روی طرف‌های دیگر برجام حساب باز کند، برای دستیابی به خواسته خود و فرار از تصمیم‌گیری پیرامون تحریم‌های مهم ایران نگاهی جدی به جبهه مخالفان داخلی این توافق دوخته است. به این ترتیب که دولت «بایدن» نقش پلیس خوب را بازی می‌‌کند و پالس مثبت «توافق» ارسال می‌کند اما این نمایندگان کنگره هستند که به‌طور جدی در مقابل او ایستاده‌اند. این در حالی است که مذاکره‌کنندگان فعلی با تغییر اساسی ریل گفت‌وگوها، زیر بار فشارهای ساختگی تیم امریکایی نرفتند.
چرا این یک نمایش است؟
در حالی شاهد اجرای این پرده از نمایش هستیم که رئیس‌جمهور امریکا می‌‌تواند با امضای یک فرمان اجرایی به رفع همه تحریم‌های برجامی و فرابرجامی حکم دهد. فرمانی که بی‌تردید شأن اجرایی و قانونی آن بر مصوبه‌های غیرالزام‌آور و ضدایرانی کنگره ارجحیت دارد. نکته مهم اینکه این بار دولت ایران با دریافت واقعیات این نمایش تکراری و هوشیاری از آنچه در پشت صحنه سیاست داخلی امریکا می‌‌گذرد، بر لزوم رفع همه تحریم‌ها در یک فرایند اثرگذار با قابلیت راستی‌آزمایی تأکید دارد. در این میان مقام‌های کشورمان صرف‌نظر از آنکه دولت امریکا در تعیین تکلیف مذاکرات وین با چه دشواری‌هایی در داخل روبه‌رو است، اجرای تعهدات هسته‌ای خود در چارچوب برجام را به انجام این مهم منوط کرده‌اند. از این رو به نظر می‌‌رسد این بار کاخ سفید باید در فضایی که پیدا است ایران در آن دست برتر را دارد، به تنهایی تصمیم‌گیری کند و تا اجرای تام و تمام آن پیش رود.