عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: «در اقتصاد ایران انتظارات تورمی نقش مهم و فعالی در افزایش میزان تورم ایفا می‌کند[...]
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: «در اقتصاد ایران انتظارات تورمی نقش مهم و فعالی در افزایش میزان تورم ایفا می‌کند. با اینکه درباره جلوگیری از وقوع این موضوع بارها هشدار داده شده بود که نباید اجازه داد افزایش انتظارات تورمی در جامعه شکل بگیرد؛ اما متأسفانه به واسطه افزایش نرخ ارز و احساس خطری که از بالا رفتن میزان تورم بعد از افزایش نرخ دلار ایجاد می‌شود، انتظارات تورمی نیز به شکل گسترده‌ای طی ماه‌های اخیر افزایش یافته است.»
به گزارش صبح صادق، آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد میزان تورم ماهیانه در خرداد ماه سال جاری رکورد جدیدی را از خود به جای گذاشته است. افزایش تورم ماهیانه خرداد ماه به 12/2 طی چهار دهه اخیر بی سابقه بوده است. موضوعی که عده‌ای آن را تنها ناشی از حذف ارز 4200 تومانی و شوک قیمتی ایجاد شده به دلیل تخصیص نیافتن این ارز به واردات کالاهای اساسی دانسته و برخی دیگر انتظارات تورمی و نوسانات ارزی را مهم‌ترین عامل آن می‌دانند. صبح صادق در گفت‌وگو با مرتضی عزتی، تحلیلگر مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، اصلی‌ترین دلایل افزایش تورم ماهیانه در خرداد ماه و راهکارهای جلوگیری از افزایش میزان تورم در ماه‌های آینده را بررسی کرده است.
عزتی به دلایل اصلی افزایش میزان تورم ماهانه در سه ماه جاری امسال در مقایسه با ماه‌های قبل سال گذشته اشاره کرده و در این باره معتقد است: «تورم تحت تأثیر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که یکی از آنها افزایش نرخ ارزی است که با آن کالاهای وارداتی، اعم از مواد اولیه یا کالاهای مصرفی وارد کشور می‌شود، ضمن اینکه افزایش نرخ ارز روی قیمت تمام شده تولیدات داخلی نیز تأثیر می‌گذارد. نرخ ارز مؤلفه‌ای بسیار مهم در تنظیم قیمت‌ها به شمار می‌رود. بنابراین، به تبع افزایش نرخ ارز قیمت بیشتر کالاها و خدمات در کشور دستخوش تغییر می‌شود.» وی در این باره افزود: «اگر نهاده‌ها و عوامل تولید مانند دستمزد، نهاده‌های وارداتی که تولید داخل هستند و... دچار افزایش قیمت شوند، این موضوع خود به خود موجب بالا رفتن چند برابری قیمت کالاها می‌شود؛ لذا تولیدکننده را مجاب یا به عبارتی مجبور می‌کند که قیمت بالاتری برای کالای خود اعلام کند؛ مسئله مهمی که در دو سه ماه اول سال جاری رخ داد و به افزایش میزان تورم انجامید.» این اقتصاددان خاطرنشان کرد: «دولت بدون در نظر گرفتن تبعات تورمی هر یک از این مسائل، انجام اصلاحاتی را در پیش گرفت که عوارض و پیامدهای خودش را به صورت افزایش تورم در اقتصاد ایران نشان داد.» این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در این باره تصریح کرد: «افزایش دستمزدها از جمله عواملی است که در افزایش میزان تورم مؤثر است؛ چرا که به تبع بالا رفتن دستمزدها، تولیدکنندگان نیز قیمت کالای خود را برای پوشش دادن افزایش دستمزدهای صورت گرفته بیشتر می‌کنند. از سوی دیگر، افزایش نرخ ارزهای خارجی، مانند دلار که متغیر بسیار مهم و تأثیرگذاری در روند قیمتی و تورم در اقتصاد ایران به شمار می‌رود، رخ می‌دهد تورم مضاعفی بر اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.»
عزتی در این باره بیان داشت: «نوسانات قیمت ارز که نشئت گرفته از جراحی‌های اقتصادی داخلی و خبرهای سیاسی مربوط به برجام در هفته‌های گذشته بود نیز منجر به افزایش قیمت دلار و عبور این عدد از مرز ۳۰ هزار تومان شد. رد شدن قیمت دلار از 30 هزار تومان را می‌توان به معنای افزایش تورم دیگری بر اقتصاد ایران دانست. شوک حذف یکباره ارز ترجیحی عامل مهمی در افزایش قیمت ارز بود، بنابراین قیمت ارز از دو موضوع جراحی اقتصادی دولت و به نتیجه نرسیدن برجام تأثیر گرفت و تأثیر افزایش تورمی خود را در معیشت مردم و قیمت تمام شده کالاهای اساسی به نمایش گذاشت.»
استاد اقتصاد دانشگاه درباره تأثیرات حذف ارز ترجیحی روی افزایش قیمت‌ها به صبح صادق گفت: «ارز 4200 تومانی که تا پیش از این به واردات کالاها و مواد اساسی مورد نیاز کشور، مانند نهاده‌های دامی و نهاده‌های خوراک انسانی، از جمله گندم و بسیاری از محصولات اینچنینی اختصاص می‌یافت، به یکباره جای خود را به ارز نیمایی با قیمت‌های بیش از 24 هزار تومان یا قیمت ارز در بازار آزاد داد. تفاوت چند برابری قیمت ارز 4200 با ارز 24 هزار تومانی یا حتی بیشتر طبیعتا خودش را درافزایش قیمت کالاهای اساسی نشان داد که در گذشته با ارز دولتی تأمین می‌شدند.»
وی در این باره تصریح کرد: «این عوامل در سه ماه گذشته دست به دست هم دادند تا تورم سنگینی را بر معیشت مردم وارد کنند. با وجود ادعای مراکز آماری مانند بانک مرکزی و مرکز آمار در اعلام رقم تورم 12 درصدی در خردادماه، افزایش نرخ تورم ماهیانه برای عموم مردم رقم بسیار بالاتری به نظر می‌رسد. در واقع نرخ اعلامی به مراتب کمتر از نرخ واقعی افزایش تورمی است که در سه ماه گذشته شاهد آن بوده‌ایم. برای نمونه، دست کم در برخی از کالاهای اساسی مانند روغن، مرغ، تخم‌مرغ، گوشت، لبنیات و برنج که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مایحتاج روزانه مردم به شمار می‌روند و سهم عمده‌ای از سبد هزینه‌های خانوار را تشکیل می‌دهند، رقم‌های افزایش یافته گاهی بیش از ۱۰۰ درصد و در برخی از کالاها 200 تا 300 درصد افزایش قیمت داشته‌اند، لذا شاید فشار تورمی وارد شده بر مردم خیلی بیشتر از آمارهای اعلامی باشد.» عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در این باره تصریح کرد: «در سه ماه اخیر جمع افزایش قیمت روغن بسیار بیشتر از حد قابل تصور بوده است؛ به نحوی که به طور متوسط مجموع روغن مصرفی خانوارها نزدیک به ۳۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است، یعنی بالای چهار برابر شده است. مردم در کف بازار به مراتب بهتر از آمارهای اعلام شده می‌دانند که با چه نرخ تورم کمرشکنی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ لذا به آمارهای رسمی توجهی نمی‌شود.» عزتی در خصوص افزایش انتظارات تورمی و تأثیر این موضوع در بالا رفتن قیمت‌ها گفت: «در اقتصاد ایران انتظارات تورمی نقش فعالی در افزایش نرخ تورم ایفا می‌کند. با اینکه درباره جلوگیری از وقوع این موضوع بارها هشدار داده شده که نباید اجازه داد افزایش انتظارات تورمی در جامعه شکل بگیرد؛ اما متأسفانه به واسطه افزایش نرخ ارز و احساس خطری که از بالا رفتن نرخ تورم بعد از افزایش نرخ دلار در اقتصاد ایران وجود دارد، انتظارات تورمی به شکل گسترده‌ای بالا می‌رود. افزایش نرخ نهاده‌های وارداتی، قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای تولید داخل در کنار افزایش انتظارات تورمی منجر به افزایش شدید قیمت‌ها شده است. از طرفی اگر حذف یکباره ارز ترجیحی را نیز به این موارد اضافه کنیم، این موضوع خود به خود عامل بسیار مهمی در افزایش تورم بوده است که جلوگیری از وقوع یا تداوم آن بسیار سخت است.»
عزتی درباره آثار سوء انتظارات تورمی در اقتصاد ایران گفت: «وقتی انتظارات تورمی در جامعه‌ای افزایش می‌یابد، به این معناست که آحاد مردم از تأثیرگذاران و فعالان اقتصادی تا خردترین کسب‌وکارها و حتی شاغلان دولتی منتظر افزایش نرخ تورم در روزها و هفته‌های آتی هستند. این انتظار زمینه‌ساز التهابات بعدی و متورم شدن بیشتر قیمت‌هاست، به این دلیل توسعه انتظارات تورمی در جامعه خطر متورم شدن نرخ کالاها و خدمات را بیشتر از آنچه ایجاد شده و تصور می‌شود به دنبال دارد، لذا باید از به وجود آمدن این وضعیت جلوگیری کرد.»
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در این باره خاطر نشان کرد: «شکل‌گیری انتظارات تورمی جامعه را به سهولت آماده پذیرش افزایش قیمت‌ها و جدیدتر شدن قیمت‌ها با بالاترین روند موجود می‌کند. این موضوع سبب فراهم شدن زمینه افزایش قیمت برای سوء استفاده‌کنندگان از شرایط موجود می‌شود؛ به گونه‌ای که به واسطه پذیرش عمومی مردم در افزایش قیمت‌ها در روزها و هفته‌های آینده، آنها به راحتی قیمت کالاها و خدماتی را که عرضه می‌کنند افزایش می‌دهند، یعنی انتظارات تورمی سوءاستفاده از شرایط و بهره‌برداری‌های نادرست قیمتی را برای آنها راحت‌تر می‌کند. به تبع این موضوع افزایش قیمت بدون اینکه در اقتصاد شوک دیگری ایجاد شده باشد، رخ می‌دهد.»
وی در پایان این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: «لازم است دولت برای جلوگیری از افزایش میزان تورم و مقابله با سوءاستفاده‌کنندگان از وضعیت تورمی عوامل تأثیرگذار در افزایش نرخ تورم را به درستی مطالعه کند و با اتخاذ راهکارهای درست مانع افزایش‌های مجدد شود، در غیر این صورت در سال جاری باز هم شاهد افزایش نرخ تورم خواهیم بود، تورمی که مردم قطعاً تاب و توان تحمل آن را ندارند.»
