برگزیت یا پارتی گیت/ چه کسی جانسون را کشت؟!

سرانجام همان گونه که برخی تحلیلگران پیش بینی کرده بودند، بوریس جانسون از مسند نخست وزیری انگلیس و رهبری حزب محافظه کار استعفا داد. این استعفای ناخواسته در حالی صورت گرفت که جانسون طی ماههای گذشته جدال سنگینی را با مجلس عوام و حتی برخی هم حزبی های خود ( در حزب محافظه کار) بر سر بقا در قدرت داشت. علاوه بر مخالفان درون حزبی جانسون، لیبرال دموکراتها و اعضای حزب کارگر نیز تاکید داشتند که تاریخ مصرف بوریس جانسون به پایان رسیده و او دیگر جایی در خانه شماره ده داونینگ استریت نخواهد داشت.

ماجرای یک استعفا

نخست‌وزیر بریتانیا به دنبال کناره‌گیری ده‌ها عضو دولتش طی ۴۸ ساعت گذشته برای استعفاء از مقام رهبری حزب محافظه‌کار تحت فشار قرار گرفته بود. بوریس جانسون در سخنان خود تاکید کرد که در نظر دارد تا زمان تعیین رهبر جدید حزب محافظه‌کار به فعالیتش به عنوان رئیس دولت ادامه دهد.بنابراین، رهبر آینده حزب محافظه‌کار جانشین بوریس جانسون در مقام نخست‌وزیری خواهد شد. نخست‌وزیر بریتانیا در سخنان خود همچنین گفت که بابت اینکه از «بهترین شغل جهان» کنار می‌رود «غمگین» است. جدول زمانی برای تعیین رهبر جدید حزب محافظه‌کار بریتانیا قرار است هفته آینده مشخص شود. از بن والاس، وزیر دفاع، لیز تراس، وزیر خارجه، ریشی سوناک، وزیر مستعفی دارایی و ساجد جاوید، وزیر مستعفی بهداشت به عنوان مطرح‌ترین گزینه‌ها برای جانشینی بوریس جانسون یاد می‌شود. موج استعفا در کابینه بوریس جانسون دو روز پیش با کناره‌گیری ساجد جاوید و ریشی سوناک آغاز شد. در مجموع حدود ۶۰ سیاستمدار حزب محافظه‌کار طی دو روز گذشته از مقام‌های دولتی کناره‌گیری کردند.

کودتای درون حزبی؟

اگرچه بوریس جانسون در سخنانش اشاره ای به برخی اقدامات و شاید توطئه های درون حزبی برای کناره گیری وی از قدرت نکرده است، اما این یک حقیقت است! جانسون حمایت نزدی به نیمی از اعضای ارشد حزب محافظه کار را طی ماههای اخیر از دست داده بود .فراتر از آن، شکست جانسون در عملیاتی سازی بسیاری از وعده های خود در دوران پسابرگزیت، دیگر جایی را برای دفاع محافظه کاران از وی باقی نگذاشته بود. در چنین شرایطی برخی اعضای کابینه جانسون ، استمرار حضور در دولت تحت سرپرستی وی را مترادف با سقوط همیشگی خود از قدرت دانستند. تصمیم بوریس جانسون برای ادامه فعالیتش تا زمان انتخاب رهبر جدید حزب محافظه‌کار ممکن است تنش‌های جدیدی را طی روزهای آینده به دنبال داشته باشد. کر  استارمر، رهبر حزب کارگر گفته است که نمایندگان این حزب در مجلس عوام در صورت تداوم حضور بوریس جانسون در مقام نخست‌وزیری طرح رای عدم اعتماد به او را ارائه خواهند کرد.

آیا پارتی گیت عامل برکناری جانسون بود؟

طی ماه‌های اخیر، انتشار گزارش‌هایی مبنی بر نقض مقررات قرنطینه عمومی در دفتر نخست وزیری در دوران همه‌گیری ویروس کرونا و نیز بی‌توجهی آقای جانسون به اتهام‌های اخلاقی وارد شده به یکی از ناظران انضباطی حزب محافظه‌کار در مجلس عوام، مهمترین دلایل تزلزل جایگاه او به عنوان نخست‌وزیر بریتانیا بوده است.این در حالی است که بوریس جانسون به عنوان رهبر حزب محافظه‌کار در انتخابات عمومی دسامبر ۲۰۱۹ هم یک پیروزی تاریخی برای حزبش رقم زده بود و هم اختیار عمل خود را برای اجرای برکسیت و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بسیار بالا برده بود. این پیروزی حزب محافظه‌کار یک پیروزی تاریخی از زمان نخست‌وزیری مارگارت تاچر در سال ۱۹۸۷ بود؛ به طوری که برای نخستین بار در بیش از ۳ دهه گذشته محافظه‌کاران اکثریت قاطع کرسی‌های پارلمان را از آن خود کردند.اما به نظر می رسد پارتی گیت عامل برکناری جانسون از قدرت نبوده و دلایل دیگری در پشت پرده برکناری وی از مسند نخست وزیری و رهبری حزب محافظه کار  وجود داشته است!

جانسون و معمای برگزیت

واقعیت امر این است که اصلی ترین عامل کاهش قدرت جانسون ومتعاقبا سقوط وی از قدرت،نگاه ایده آل گرایانه وی نسبت به مقوله خروج از اتحادیه اروپا( برگزیت) و چالش بی پایان با اتحادیه اروپا بوده است. بسیاری از تحلیلگران حوزه اقتصادی و سیاست خارجی درانگلیس تاکی کرده بودند که اگر برگزیت نرم اجرایی شود، تبعاتی مانند کاهش میزان رشد اقتصادی، کوچک شدن اقتصاد این کشور و وابستگی اقتصادی انگلیس و اتحادیه اروپا حداقل تا ۵ سال ادامه پیدا خواهد کرد. اما نخست وزیر انگلیس مدعی بود که شرایط "پسابرگزیت" قابل مدیریت است و اتفاقا باید در تصمیم لندن مبنی بر خروج از اروپای واحد مصمم بود. جانسون در سال 1398، توانست در انتخابات سراسری انگلیس با شعار " هدایت صحیح انگلیس به سوی خروج از اروپای واحد " به پیروزی بزرگی دست پیدا کند! تنها خصوصیتی  که انتخابات سراسری آن سال در  انگلیس داشت، این بود که گزینه‌ای که حزب کارگر و لیبرال دموکرات بر آن اصرار داشتند، یعنی برگزاری همه پرسی دوباره، از معادلات حذف شده  و رفراندوم دوباره‌ای در انگلیس بر سر برگزیت انجام نشد.

معمایی که سخت تر شد

پس از تسخیر خانه شماره ده داونینگ استریت واکثریت مجلس عوام توسط محافظه کاران، جانسون تصور کرد که مسیر آسانی را برای پیشبرد مذاکرات" خروج نرم از اتحادیه اروپا" خواهد داشت اما این محاسبه نخست وزیر انگلیس شدیدا اشتباه بود! اکنون در سال 2022 میلادی، توافق برگزیت به پاشنه آشیل اقتصادی و امنیتی و حتی حقوقی –شهروندی در انگلیس تبدیل شده و اختلافات اروپای واحد و لندن بر سر تفاسیر متفاوت از توافقنامه سال 2020 روز به روز بیشتر می شود. در کنار این موارد، تمایل شدید ایرلندی ها و اسکاتلندی ها در خصوص خروج از حاکمیت انگلیس ،خود را در قالب پیروزی بی سابقه استقلال طلبان در اسکاتلند و ایرلند شمالی نشان داده است.

در چنین وضعیتی جانسون حکم یک بازنده تمام عیار را دارد. پارتی گیت و رسوایی های اخلاقی در کابینه جانسون، صرفا حکم تیرخلاص بر مغز جانسون و محافظه کاران را دارد. آنچه نخست وزیر مستعفی انگلیس را تبدیل به سیاستمداری بی خاصیت و ناتوان ساخت، مربوط به شکست وی در پرونده های مختلف سیاست داخلی و خارجی این کشور بوده است. البته نقش سران اتحادیه اروپا را نیز در تحقق این شکست بزرگ برای دولت انگلیس و شخص جانسون نباید نادیده انگاشت. اروپاییان پس از خروج انگلیس از این مجموعه، بارها تهدید کرده بودند که جانسون را تنبیه خواهند کرد.....