چند سالی است که بازار مسکن کشور حال و روز خوشی ندارد؛ وضعیتی که به گفته کارشناسان و دست‌اندرکاران این بخش ریشه در کم‌کاری دولت های گذشته به ویژه دولت یازدهم و دوازدهم دارد.
وزیر اسبق راه و شهرسازی با سیاست و برنامه‌ریزی در راستای تحریک تقاضا باعث شد ساخت و ساز مسکن به حدود 300 هزار واحد در سال کاهش یابد، اصرار عباس آخوندی بر این رویه اشتباه شرایطی را به وجود آورد تا در 8 سال عمر دولت حسن روحانی متوسط قیمت مسکن رشد سرسام آوری را تجربه کند. سال 92 و در اولین ماه شروع فعالیت دولت روحانی، متوسط قیمت هر مترمربع بر اساس آمار رسمی 3 میلیون و 834 هزار تومان بود. طی سالهای 97، 98، و 99 بازار مسکن کشور دچار تلاطمات فراوانی شد که خروجی آن افزایش قیمت به بیش از 30 میلیون تومان در هر مترمربع شده است.
در مجموع طی 8 سال فعالیت دولت قبل متوسط قیمت مسکن حدود 27 میلیون تومان افزایش یافته که در بین دولتهای پس از انقلاب یک رکورد محسوب میشود.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اگر دولت قبل، پروژه‌های مسکن مهر را تکمیل و آنها را به متقاضیان تحویل می‌داد، رشد لجام گسیخته قیمت مسکن در انتهای سال 96، 97، 98 و 99 به‌وقوع نمی‌پیوست. نکته قابل توجه اینکه رهبر معظم انقلاب سال 93 در دیدار با هیئت دولت بر تکمیل پروژه‌های مسکن مهر تاکید کرده بودند.
ایشان اوایل شهریورماه سال 93 در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیئت دولت با ایشان، توصیه‌هایی را به دولت یازدهم داشتند. آخرین توصیه ایشان تکمیل پروژه‌های مسکن مهر بود. رهبر معظم انقلاب در این‌باره به رئیس‌جمهوری و اعضای هیئت دولت فرمودند؛ «اگر احتمالاً با اصل طرح مسکن مهر یا نحوه تزریق اعتبارهای بانکی به آن مخالفتی وجود دارد، اما این را هم بدانیم که اکنون چند میلیون نفر چشم‌انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار به طور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد.»
تاکید رهبر معظم انقلاب بر حل مشکل مسکن منحصر به این جلسه نبود، بلکه ایشان در همه دولتها تاکید ویژه بر این مساله داشته اند. در تازه ترین اظهارات، امام خامنه ای در دیدار اخیر با هیئت دولت سیزدهم در 8 شهریور 1401 هم با اشاره به اهمیت موضوع مسکن خطاب به هیئت دولت فرمودند: "عرض کردیم که در برنامه‌های اقتصادی اولویّتهایی وجود دارد، بعضی را گفتیم؛ مثلاً بخش مسکن یکی از اولویّت‌هاست. مسکن خیلی مسئله مهمّی است. اوّلاً خود حرکت در بخش مسکن، ایجاد اشتغال میکند؛ خود ورود در قضیّه‌ی مسکن، برای یک تعداد زیادی از افرادی که کارشناس این مسائل هستند شغل ایجاد میکند. ثانیاً در مسئله‌ی مسکن، ما وابستگی نداریم به خارج؛ زمینش مال خودمان است، مصالحش مال خودمان است، طرّاحی اینها مال خودمان است. بنابراین، به مسئله‌ی مسکن باید رسید. ما در قضیّه‌ی مسکن خیلی عقبیم، نتایجش را هم دارید می‌بینید: قیمت خانه و اجاره‌ی خانه سرسام‌آور است، مردم واقعاً در زحمتند. یکی از اولویّت‌های قطعی در مسائل اقتصادی، بخش مسکن است."
علیرغم تاکید چندین باره رهبر معظم انقلاب اسلامی به دولتهای مختلف طی چند دهه اخیر بر حل مساله مسکن اما، دولتها توجه ویژه ای به این معضل نداشتند تا جایی که شاهد افزایش سرسام آور قیمت و اجاره مسکن طی سالهای زیادی از 4 دهه گذشته بودیم و در همه این سالها بخش زیادی از درآمد و هزینه مردم صرف تامین مسکن شده به گونه ای که به لحاظ معیشتی بخش قابل توجهی از مردم را دچار مشکل کرده و به زحمت انداخته است.
در ادامه برخی از بیانات امام خامنهای در رابطه با موضوع مسکن را طی سالهای گذشته مرور می کنیم.
دیدار اعضای شورای مرکزی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با رهبر انقلاب 1371/10/07
«مسئله مسکن یک مشکل جهانی است. با وجود تلاشهای وسیعی که تاکنون در ایران برای حل مشکل مسکن مردم بعمل آمده است بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و دست اندرکاران امر مسکن باید به تلاشهای خود برای تولید هرچه بیشتر مسکن با قیمت مناسب بویژه برای طبقات کم درآمد جامعه بیافزایند، زیرا این امر اقدامی مهم و لازم در مسیر توسعه و سازندگی کشور محسوب می شود.»
دیدار اعضای شورای مرکزی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با رهبر انقلاب 1377/01/25
حضرت آیتالله خامنهای با اشاره به ضرورت داشتن تقسیم وظایف روشن این بنیاد در ارتباط با وظایف وزارت مسکن و همکاری این دو نهاد در امر ساخت و ساز مسکن، و اهمیت ساختن خانه‌‌‌های استیجاری، اهتمام بیشتر در بالا بردن کیفیت خانه‌‌‌سازی را با توجه به مسأله زلزله یادآور شدند و تأکید کردند: بعضی از مردم، سرپناهی می‌‌‌خواهند و قدرت خرید و رهن هم ندارند، مناسب است یک دستگاه دولتی وابسته به بیت‌‌‌المال مسلمین، برای این کار به مردم کمک کند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی با توجه به نیاز زوجهای جوان و افرادی که تنها زندگی میکنند به مسکنی با مساحت کم، ساختن خانه‌‌‌هایی کوچک که در آن احساس زیبایی و شکوه بشود را ضروری دانستند و اظهار امیدواری کردند که دستگاههای مربوطه، مسأله مسکن را که مشکل اساسی مردم است، به نحوی حل کنند.
دیدار با مسئولان وزارت مسکن و شهرسازی 1379/03/25
«مسئله مسکن با توجه به مسایل اقتصادی، اکنون به صورت یک مقوله اثرگذار در مسایل معیشتی، روحی معنوی، اجتماعی و اخلاقی مردم درآمده که باید با برنامه‌ریزی صحیح و با جدیت، این معضل برطرف گردد.
به وعده‌هایی که به مردم در زمینه تهیه مسکن داده میشود، باید عمل شود. یکی از راههای ایجاد زمینه تهیه مسکن برای مردم بخصوص برای قشر کم درآمد، تقویت و حمایت بنیاد مسکن است. در شهرک‌سازی‌ها علاوه بر اهمیت دادن به ساخت مسجد، حتما باید امکانات رفاهی، امنیتی و آموزشی مناسب برای آنها در نظر گرفته شود. الگوی ساخت مسکن در کشور باید با توجه به نیازهای واقعی زندگی مردم و متناسب با فرهنگ و روحیات مردم تهیه شود.»
1397/05/22
رهبر معظم انقلاب: «مشکلات معیشتی، امروز چیزی است که آحاد مردم، همه آن را احساس میکنند؛ یک بخشی از مردم هم بشدّت و واقعاً زیر فشارند؛ گرانی هست؛ در مواد غذایی، گوشت، تخم‌مرغ، مرغ، بقیّه‌ی چیزهای لازم در زندگی، اجاره بهای مسکن، در وسایل منزل، وسایل دیگر و امثال اینها، گرانی فراوان است. خب اینها واقعاً فشار می‌آورد روی مردم.»
بیانات امام خامنهای در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی 1398/08/17
«در زمینه مسائل اقتصاد، مسئله‌ی تورّم، مسئله‌ی کاهش قدرت پول ملّی، مسئله‌ی اشتغال، مسئله‌ی مسکن، در زمینه‌ی مسائل اجتماعی، مسئله‌ی ازدواج، آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد و غیره، همه‌ی این مسائل، مسائلی است که با دانشِ نخبگانی، با حرکت نخبگانی جوانهای ما میتواند راههای حلّ بسیار خوبی پیدا کند.»
بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان یازدهمین دوره مجلس1399/04/22
«در مقوله مسائل اجتماعی و غیره هم مسئله مسکن یک مسئله جدّاً مهم و کلیدی است؛ در سبد هزینه‌های خانوار، مسکن سهم بسیار عمده‌ای دارد و مسئله‌ی مسکن خیلی مهم است.»
بیانات رهبر معظم انقلاب در ارتباط تصویری با جلسه هیئت دولت 1399/06/02
«الان می‌بینید مسئله‌ی مسکن یکی از مسائل کاملاً مشکل کشور است؛ خب با این کار یک گرهی باز می شود، یک کار بزرگی انجام می‌گیرد.»
سخنرانی تلویزیونی رهبری خطاب به ملت ایران 1400/02/12
«یک موضوع دیگر، مسکن کارگران است که مهم است. امروز بخش مهمّی از درآمد کارگران صرف اجاره‌ی مسکن میشود؛ برای مسکن کارگران باید فکر اساسی کرد. البتّه من شنیدم که امسال مجلس شورای اسلامی این را در بودجه گنجانده‌اند که اگر چنانچه ان‌شاءﷲ همین جور باشد و بخوبی عمل بشود و تحقّق پیدا کند، کمک بزرگی است.»
سخنرانی تلویزیونی رهبر معظم انقلاب در آستانه برگزاری انتخابات 1400/03/26
«بعضی از قشرهای محروم جامعه هستند که اینها خب توقّعات به‌جایی دارند و گلایه دارند از اینکه این توقّعات برآورده نشده؛ مسئله‌ی معیشت، مسئله‌ی مسکن، مسئله‌ی اشتغال، که خب واقعاً بایستی مسئولین کشور به این مسائل برسند و باید می‌رسیدند.»
دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت سیزدهم 1400/6/6
«یک نکته در مسئله‌ی اقتصاد، توجّه به بخشهای پیشران اقتصادی است. بعضی از بخشها به معنای واقعی کلمه پیشرانند. حالا مثلاً فرض کنید که بخش مسکن -که کارشناس‌ها میگویند اگر بخش مسکن به جریان بیفتد، بخشهای متعدّدی به راه می‌افتد- یا بخش صنایع مهمّی مثل صنعت فولاد، صنعت خودرو، بخشهای انرژی و پتروشیمی و امثال اینها وقتی که به کار بیفتد، اینها جنبه‌ی پیشران دارد؛ بایستی اینها را به حرکت درآورد، و در این بخشها بخصوص هماهنگیِ متولّیانِ کار خیلی مهم است.»
