تشدید بحران انرژی در غرب/ وقتی گاز به پاشنه آشیل اروپا تبدیل می شود

اعلام افزایش مجدد بهای گاز و انرژی در فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی، مولد بحرانهای تازه ای در قاره سبز بوده است. بر خلاف مواضع سران اروپایی مبنی بر قابل مدیریت بودن بحران انرژی، شواهد  مستندات موجود چنین حقیقتی را نشان نمی دهد! در این میان، نشستهای مشترک و هم افزایی های چندجانبه کشورهای حوزه یورو با هدف عبور از بحران انرژی نیز عملا راه به جایی نبرده است.

نشست اضطراری در اروپا

وزیر صنعت و تجارت جمهوری چک که کشور رئیس دوره‌ای شورای اتحادیه اروپا را بر عهده دارد، از برگزاری نشست اضطراری کشورهای عضو برای بررسی آخرین تحولات بازار انرژی خبر داد. جوزف سیکلا، وزیر صنعت و تجارت جمهوری چک با انتشار پیامی توییتری نوشت: «پس از سپری کردن پایان هفته‌ای مملو از مذاکرات، فراخوان جلسه فوق‌العاده شورای انرژی را اعلام می‌کنم. ما در بروکسل گردهم می‌آییم.ما باید ثبات را به بازار انرژی برگردانیم. اتخاذ رویه‌ای در سطح اتحادیه اروپا بهترین راه‌حلی است که ما در اختیار داریم.»

افزایش ده برابری قیمت گاز

کاهش عرضه انرژی و نگرانی از کمبود زمستانی آن که پس از تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین رخ داد، باعث افزایش قیمت انرژی در اروپا شده است. چنان که قیمت برق روز جمعه برای قراردادهای سال ۲۰۲۳ در آلمان و فرانسه برای هر مگاوات در ساعت به ترتیب به ۸۵۰ یورو و بیش از هزار یورو رسید که این قیمت‌ها در هر دو کشور نسبت به سال گذشته میلادی بیش از ده برابر افزایش داشته است.البته کمیسیون اتحادیه اروپا ادعا دارد که قصد دارد  به وابستگی این اتحادیه به گاز روسیه را تا قبل از سال ۲۰۳۰ پایان دهد. به همین منظور، طرح کاهش ۱۵ درصدی مصرف گاز در اتحادیه اروپا برای مقابله با بحران قیمت انرژی در اوایل ماه جاری اجرایی شد. هدف از اجرای این طرح این است که اتحادیه اروپا ذخایر زمستانی گاز خود را تقویت کند.اما سوال اصلی اینجاست که آیا شهروندان اروپایی قدرت هضم و تحلیل طرح های ارائه شده از سوی سران کشورهای خود را خواهند داشت؟ پاسخ این سوال قطعا مثبت نیست!

بسته های بی فایده

بسیاری از تحلیلگران در اروپا معتقدند که به دلیل سست شدن پیوند "دولت –ملت"در قاره سبز، امکان مدیریت بحران توسط دولتهای عضو و غیر عضو در اتحادیه اروپا وجود ندارد. این قاعده در قبال کشورهای اروپایی عضو ناتو ( که در تقابل با مسکو در جنگ اوکراین به سر می برند) پررنگ تر است. در حالی که دولتهای عضو منطقه یورو  در حال تدوین بسته هایی برای جلوگیری از بحران ناشی از افزایش تصاعدی قیمت سوخت در کشورهایشان هستند، بی اعتمادی شهروندان نسبت به سیاستمداران و استناد به تجربیاتی مانند بحران اقتصادی سال 2009 میلادی سبب شده است تا اصلاحات پوشالی دولتها نیز راه به جایی نبرد! افزایش تورم در کشورهای گوناگون اروپایی ، منجر به اعتراضاتی شده که در آینده ای نزدیک می تواند تبدیل به اعتصاب عمومی و سراسری شود، آن هم در حالی که پاییز سرد و زمستان سردتر برای اروپا در پیش است.

از واقعیت تا ادعا

افزایش بهای انرژی در اروپا بر روی تمامی اجناس و اقلام تاثیرگذار بوده است. در این میان، حتی کشورهایی مانند سوئد که دارای ساختار اقتصادی مستقل تر و محکم تری هستند  نیز از این بحران تاثیرپذیر بوده اند. قیمت انرژی در سوئد نسبت به قبل از جنگ اوکراین حدود 260 درصد افزایش یافته است. در فرانسه و آلمان ماجرا به مراتب سخت تر است. وزیر اقتصاد فرانسه بر تسهیل دسترسی شرکت‌هایی که در پرداخت قبوض برق خود با مشکل مواجه هستند به صندوق ۳ میلیارد یورویی تأکید کرده است. بر این اساس، میلیون شرکت کوچک و متوسط فرانسوی از تعرفه‌های تنظیم شده برق استفاده می‌کنند و دیگر شرکت‌ها از تعرفه‌های ترجیحی بهره‌مند می‌شوند.وزیر اقتصاد فرانسه در مورد چگونگی تأمین بودجۀ مورد نیاز برای پرداخت این کمک‌ها توسط دولت گفت که همه این موارد در بودجه با در نظر گرفتن بالاترین حد قیمت برق و گاز پیش‌بینی شده است.اما این اقدامات منجر به مهار بحران انرژی در فرانسه نشده و قبضهای گرانبهای انرژی که توسط اکثر فرانسوی ها باید پرداخت شود، مجالی را برای تنفس کاخ الیزه باقی نگذاشته است.

در برخی کشورهای دیگر اروپایی به دلیل شدت آسیب پذیری بیشتر ( به لحاظ اعتباری –اقتصادی)، این معادله سخت تر شده است. ایتالیا دارای بیشترین بدهی خارجی در میان کشورهای عضو منطقه یورو است.کشوری که اکنون بحران انرژی را با شدت بیشتری حس می کند. ایتالیایی‌ها که در روزهای گذشته در شهر ناپل با آتش زدن قبوض انرژی خود، به افزایش هزینه‌ها اعتراض کرده بودند، بار دیگر با تجمع در میادین مختلف شهر پروجا در اقدامی مشابه دست به اعتراض زدند. به گفته تظاهرکنندگان، آن‌ها به انفعال دولت در مواجه با افزایش سرسام‌آور هزینه انرژی معترض هستند. این اعتراضات طی روزهای آتی به رم، میلان و دیگر شهرها تسری پیدا می کند.

تاثیر بحران انرژی بر افکار عمومی اروپا

تاثیر محسوس بحران انرژی بر معادلات اقتصادی و تجاری اروپا،منجر به تغییر ذائقه و مطالبات افکار عمومی این قاره در قبال جنگ اوکراین شده است. به عبارت بهتر، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که آثار و تبعات ناشی از قطع گاز پروم به کشورهای اروپایی در آینده ای نزدیک به گونه ای فراگیر خواهد شد که سران حوزه یورو و اتحادیه اروپا را با گره ای کور مواجه خواهد ساخت.اکثر نظرسنجی ها در اتحادیه اروپا نشان می دهد که اکنون بسیاری از شهروندان کشورهای گوناگون خواستار پایان دادن به جنگ اوکراین و  استناد به دیپلماسی جهت مهار بحران هستند. هر اندازه به فصل سرما نزدیک تر شویم، این مطالبه در سرتاسر اروپا گسترش می یابد. پیوستگی معادلات زیرساختی و روبنایی اتحادیه اروپا به یکدیگر در حوزه تجارت و اقتصاد، این روند را تشدید خواهد کرد. در چنین شرایطی قطعا سیاستمدارانی مانند اولاف شولتس صدر اعظم سرزمین ژرمنها و امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه نمی توانند پاسخ اعتراضات عمومی را با توجیهات فعلی بدهند! در این صورت، شکاف میان امریکا و انگلیس به عنوان دو آتش بیار اصلی معرکه نبرد در اوکراین و دیگر اعضای پیمان آتلاتی شمالی به نقطه اوج خود خواهد رسید.