عضویت ایران در سازمان شانگهای، رژیم سازی مقابل غرب است

روز بیست و پنجم شهریورماه بود که در بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به میزبانی کشور ازبکستان، عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در این سازمان اعلام شد. سران کشورهای چین، روسیه، هند، ایران، ازبکستان، قزاقستان، بلاروس، ترکیه، آذربایجان، قرقیزستان، پاکستان، مغولستان، تاجیکستان و ترکمنستان و ژانگ مینگ دبیر کل سازمان همکاری شانگهای و روسلان میرزایف رئیس کمیته اجرایی ساختار منطقه‌ای ضد تروریسم سازمان همکاری شانگهای حضور داشتند.

اما هم‌زمان با نهایی شدن عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای، پرسش مهم در اذهان عمومی مردم به زبان ساده این است که اساساً چرا عضویت ایران در این سازمان اهمیت دارد؟ یا این عضویت چه دستاورد مشخص و ملموسی برای مردم در پی خواهد داشت؟ در این راستا و برای بررسی امکان و فرصت‌های حضور دائمی ایران در این سازمان با دکتر پرهام پور رمضان، کارشناس روابط بین‌الملل و دیپلماسی اقتصادی به گفتگو نشستیم.

امکان ارتقای زیرساخت‌های داخلی با عضویت قطعی ایران در شانگهای

وی دراین‌باره معتقد است: «با حضور جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای و توجه به سیاست دولت سیزدهم که دیپلماسی منطقه و دیپلماسی اوراسیا را در پیش‌گرفته؛ ریشه در این دارد که در وهله نخست ایران باید اختلافات خود با کشورهای عضو را کاهش دهد. این در حالی است که هم‌پیمان شدن با این کشورها باعث می‌شود که جمهوری اسلامی ایران بتواند زیرساخت‌های داخلی خود را ارتقا دهد و با استفاده از تقویت زیرساخت‌ها سیاست خارجی توسعه‌گرای مؤثری را اتخاذ کند.»

این کارشناس روابط بین‌الملل تأکید می‌کند: «شانگهای، سازمانی است که فقط نباید بادید یک سازمان منطقه‌ای به آن نگاه کرد؛ عضویت در آن مانند عضویت در «بریکس» است که گرچه چند کشور منطقه‌ای یا فرا منطقه‌ای عضو آن هستند اما باید با نگاه جهانی به آن نگریست. این امر سبب می‌شود که در نظم نوین بین‌الملل قدرت رو به افزایش جمهوری اسلامی ایران ارتقا پیدا کند.»

ایجاد ناوگان مقتدر دریایی برای مقابله با ناتو

پور رمضان در ادامه می‌افزاید: «با توجه به بحران اوکراین_ روسیه و بحثی که درباره گرایش نیروهای ناتو به سمت شرق در مدار ۳۶۰ درجه وجود دارد، کشورهای ایران، روسیه و چین {هرچند که چین در منطقه خزر تعریف نمی‌شود} می‌توانند ناوگان مقتدر دریایی در منطقه خزر داشته باشند تا از نفوذ ناتو به این منطقه جلوگیری کنند.

وی با اشاره به عضویت ایران در این سازمان تصریح می‌کند: «به‌هرحال بر اساس تحریم‌های ظالمانه ایالات‌متحده فرصت ارائه انرژی به جهان، از ایران گرفته‌شده است. از یک‌سو جهان و نظم نوین بین‌المللی به انرژی ایران نیاز دارد از سوی دیگر شاهد هستیم که فرصت‌های انرژی در جهان کاهش پیداکرده است. در حال حاضر نیز زمزمه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه عضویت ایران در سازمان «بریکس» صورت بگیرد؛ بنابراین هراندازه ایران بتواند از این فرصت‌ها استفاده کند قدرت خود در منطقه را افزایش داده است. بسیاری از قدرت‌های غربی و شرقی به دنبال این هستند ایران به این سازمان‌های نوپا و سازمان‌های دیرین بپیوندد تا بتوانند از ظرفیت‌های انرژی و امنیت انرژی ایران استفاده کنند لذا اینکه چه اتفاقاتی در این عرصه می‌تواند رقم بخورد یک بحث بسیار مهم، کلیدی و راهبردی است.»

چرخش ایران به سمت شرق

این کارشناس دیپلماسی اقتصادی بابیان اینکه نتیجه مذاکرات وین هر چه باشد؛ توافق یا عدم توافق، اذعان می‌کند: «ایران با چرخش به سمت منطقه شرق به‌خصوص روسیه و چین به دلیل حق وتو بیشتر و حل مشکلات خود با کشورهای سازمان شانگهای از طریق دیپلماسی اقتصادی، حضور خود را در این سازمان قطعی کرده است.»

وی در ادامه توضیح می‌دهد: «عضویت در این سازمان را می‌توانیم به چند درجه تقسیم کنیم؛ نخست پیامدهای سیاسی است که موردتوجه قرار می‌گیرد. با عضویت ایران در سازمان شانگهای، با سه قدرت برتر جهان مواجه خواهیم بود که در یک سازمان قرارگرفته‌اند و قرار است نظم نوین بین‌المللی را رقم بزنند و با یک آمریکایی رو به افول مقابله کنند؛ بنابراین این موضوع از منظر سیاسی بسیار ارجحیت دارد و حتی ممکن است به سمت رژیم سازی بروند یعنی رژیم‌هایی در نظم نوین بین‌المللی شکل بگیرند که وظیفه داشته باشند به رهبری چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان رژیم‌های مقابله شونده مطرح شوند.»

رونق دیپلماسی اقتصادی خزر

پور رمضان در ادامه می‌گوید: «از طرف دیگر این مسئله به لحاظ اقتصادی هم تأثیر بسیار زیادی در دیپلماسی اقتصادی دارد چراکه هم دیپلماسی اقتصادی خزر رونق می‌گیرد و هم چالش‌هایی که فی‌مابین جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین و کشورهای خزر وجود دارد کاهش زیادی پیدا می‌کنند و این امر باعث می‌شود بازار اقتصاد اسلامی، بازار اقتصادی شانگهای و بازار اقتصادی خزر را داشته باشیم و با استفاده از ظرفیت فرهنگی موجود میان این کشورها، بازار اقتصاد فرهنگ را فعال کنیم.»

این کارشناس روابط بین‌الملل تأکید می‌کند: «مهم‌ترین موضوع و نکته قابل اهمیت از عضویت ایران در سازمان شانگهای، مسئله دفاعی امنیتی است که جمهوری اسلامی با استفاده از قدرت به دست می‌آورده می‌تواند یک رژیم سازی دفاعی در مقابل ایالات‌متحده داشته باشد که این هم بحث بسیار مهمی است.»

آمریکا به‌خوبی می‌داند عضویت ایران در شانگهای حاوی چه پیام‌ها و فرصت‌هایی است

وی در ادامه به برخی مخالفت‌ها و سو برداشت‌ها از حضور ایران در این سازمان اشاره می‌کند و می‌گوید: «شاید وقتی درگیر مسئله‌ای هستیم و در دل آن موضوع قرار داریم، نتوانیم از ظرفیت‌ها و امکانات موجود در آن، برداشت دقیق داشته باشیم درحالی‌که غربی‌ها و در رأس آن‌ها آمریکا به‌خوبی می‌دانند عضویت ایران در سازمان‌هایی مثل شانگهای یا «بریکس»، حاوی چه پیام‌ها و فرصت‌هایی برای ایران خواهد بود ازاین‌رو به‌شدت سعی در سنگ‌اندازی در این مسئله‌دارند، از طرفی به دلیل اینکه رابطه ایران با کشورهای حوزه خزر یا حوزه «CIS» به‌رغم تلاش ایران برای بهبود روابط پس از فروپاشی شوروی، از منظر ایدئولوژی و فرهنگ کمی دچار چالش است؛ اما همچنان این رابطه با فرازوفرودهای متفاوتی جریان دارد به همین دلیل آمریکایی‌ها روی این موضوع مانور می‌دهند تا این اتفاق رخ ندهد اما جمع‌بندی نهایی این است که اتفاقات خوبی درراه خواهد بود و من آینده را روشن و واضح می‌بینم.»

این کارشناس روابط بین‌الملل در پایان خاطرنشان کرد: «در حال حاضر موضوع مهم، عدم عضویت ایران در سازمان‌های بین‌المللی است با توجه به نظریات اخیر، هر چه میزان وابستگی متقابل کشورها و سازمان‌های دولتی و فرا دولتی با یکدیگر بیشتر باشد میزان تحریم شدگی آن‌ها بیشتر است بنابراین هراندازه که ایران بتواند در این سازمان‌ها عضویت پیدا کند از میزان تحریم شدن او کاسته خواهد شد درنتیجه رونق اقتصادی افزایش پیدا می‌کند و وقتی بحث رونق اقتصادی بالا بگیرد می‌تواند مقابل آمریکای رو به افول مقابله کند.»