سرنوشت طرح صلح چین چه می‌شود؟

در نخستین سالگرد حمله روسیه به اوکراین و درحالی‌که سازمان ملل در قطعنامه‌ای از روسیه خواسته است خاک اوکراین را ترک کند، چین خواستار آتش‌بس بین دو طرف و مذاکرات صلح به‌عنوان بخشی از طرح ۱۲گانه برای پایان جنگ شد.احترام به تمامیت ارضی، دست کشیدن از تفکر جنگ سرد، ازسرگیری گفت‌و‌گوهای صلح، حل بحران انسانی، حمایت از غیرنظامیان، ایمن نگاه‌داشتن تأسیسات اتمی، کاهش ریسک‌های استراتژیک، باز نگه‌داشتن کانال‌های صادرات غلات، توقف تحریم‌های یک‌جانبه، فعال نگاه‌داشتن زنجیره منابع غذایی و صنعتی و بازسازی پس از درگیری، ۱۲ گام این بیانیه است.این درحالی است که در روزهای اخیر از سوی منابع غربی گمانه‌زنی‌هایی  درباره حمایت نظامی چین از روسیه در جنگ با اوکراین مطرح‌شده است. وندی شرمن، معاون وزارت خارجه آمریکا اخیرا در مؤسسه بروکینگز درباره مشارکت نگران‌کننده چین و روسیه به‌طور عمیق ابراز نگرانی کرده بود.برخی گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که رئیس‌جمهور  چین در تدارک سفر به روسیه است.
وزارت امور خارجه چین، بامداد جمعه به‌وقت پکن طرح صلح را اعلام کرد و همزمان خواستار پایان یافتن تحریم‌های غرب علیه روسیه شد.چین از غرب می‌خواهد کانال‌های بشردوستانه و روند صادرات غلات بازبماند و تأسیسات هسته‌ای ایمن بماند.در بیانیه‌ای که در وب‌سایت وزارت خارجه چین منتشرشده است، آمده است که همه طرف‌ها باید از روسیه و اوکراین برای ازسرگیری گفت‌و‌گو‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن حمایت کنند.چین در این بیانیه با به‌کارگیری تهدید هسته‌ای یا استفاده از سلاح هسته‌ای در این مجادله نیز مخالفت کرده است.وزیر امور خارجه چین پس از اعلام بیانیه پکن گفت که کشورش به ایفای نقش «سازنده» در ازسرگیری مذاکرات ادامه می‌دهد. وانگ یی، روز چهارشنبه با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور  روسیه و سرگئی لاوروف، همتای روسی خود در مسکو دیدار کرده بود.کرملین پس‌ازاین دیدار اعلام کرد که چین راهکاری سیاسی برای خروج از بحران ارائه داده است.اما ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور  اوکراین گفت که طرح صلح چین را ندیده است و خواستار ملاقات با مقامات پکن شد.
واقعیت امر این است که راهبرد غرب در اوکراین در حال حاضر،«هم جنگ هم صلح»بوده و درآینده ، بی‌میل نیست آن را به راهبرد«نه جنگ نه صلح» تغییر دهد.در چنین شرایطی، پیشنهاد مقامات چینی می‌تواند معادلات نبرد را به‌سوی دیگری تغییردهد که در آن، انگاره‌های صلح بیش‌ازپیش تقویت شود.  بااین‌حال تغییر این معادله که اکنون در یک‌سالگی آن قرار داریم، چندان آسان به نظر نمی‌رسد خصوصا آنکه مقامات آمریکایی و انگلیسی، با مقامات فرانسوی و آلمانی در ابعاد تاکتیکی نبرد اوکراین دچار اختلافات عدیده‌ای شده‌اند! دامنه این اختلافات عمیق‌تر از حد تصور است ، تا جایی که یکی از دلایل اصلی سفر اخیر بایدن به کی یف و دیدار وی با مقامات اوکراینی ناظر بر همین مسئله بوده است.درهرحال، مشخص نیست که دولت زلنسکی و مقامات غربی چگونه با کلیت طرح پیشنهادی چین مواجه می‌شوند. مخالفت با این طرح نیز به‌نوبه خود، می‌تواند به دستمایه‌ای برای همپوشانی مطلق راهبردی و نظامی چین و روسیه در جنگ اوکراین تبدیل شود. از همان روزهای اول نبرد، هرگاه میز مذاکره میان روسیه و اوکراین در حال چیده شدن بوده است، واشنگتن با تحریک و حتی تهدید سیاستمداران اوکراینی این معادله را بر هم زده است! اما انتخاب نهایی آمریکا در قبال صحنه جنگ اوکراین،«هم جنگ هم صلح»است، به‌گونه‌ای که از یک‌سو مانع از مواجهه همه‌جانبه روسیه با ناتو شوند و از سوی دیگر، جنگ را به‌مثابه یک تهدید عینی در آسیای مرکزی و اروپای شرقی باهدف مهار مسکو حفظ کنند.در این رویکرد دوگانه اما هدفمند، شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی و اروپایی مشغول کاسبی با خون‌هایی هستند که بر زمین ریخته می‌شود.
منبع: روزنامه رسالت / محمد مهرعلی