سینما در سالی که گذشت

سینمای ایران در سال 1401 یکی از ملتهب‌ترین مقاطع حیات خود را پشت سر گذاشت. عوارض دولت قبل و دوران کرونا که موجب ریزش شدید تماشاگران سالن‌های سینما شد و وقوع آشوب‌ها و فتنه این سال هم که بخشی از جامعه سینمایی در آن دخیل بودند، موجب پیچیدگی اوضاع برای مدیریت سینمایی دولت جدید شد. با این حال، مدیران سینمایی فعلی که اغلب خودشان از بدنه سینما به شمار می‌آیند و سال‌ها تجربه تولید و تعامل با سینماگران را داشته‌اند، رویکردی معقول و در عین حال غیرمنفعل را در پیش گرفتند. به طور مشخص، در مواجهه با بلوای سال، مدیریت سینمایی نه به سمت سازش و نادیده گرفتن مظالم و فتنه‌گری‌ها سوق یافت و نه مواضع رادیکال اتخاذ کرد. سازمان سینمایی در این بحران توانست ضمن حرکت بر مدار قانون، تا حد ممکن آرامش را بر سینما حاکم کند. درباره جشنواره فیلم فجر که چهل‌ویکمین دوره آن برگزار شد، در برابر آنچه تحریم جشنواره از سوی برخی سینماگران اعلام شد، سازمان سینمایی تلاش کرد بدون موضع‌گیری مستقیم سیاسی، با رو آوردن چهره‌های جوان و میدان دادن به نیروهای تازه نفس سینمایی، به نوعی علیه تحریم‌کنندگان اقدام کند. یکی از ترفندهای سازمان سینمایی برای مهار جریان حامی فتنه در سینما، تقابل با جریان‌های تمامیت‌خواه و تلاش برای اجرای عدالت بود.
همچنین، توجه به برخی موضوعات بر زمین مانده، مانند آثار ملی و راهبردی بیش از گذشته در دستور کار قرار گرفت. به طور مشخص، امسال نسبت به دوره‌های قبلی جشنواره فیلم فجر‌ـ طی دو دهه گذشته‌ـ حضور فیلم‌هایی با موضوعات مرتبط با تاریخ معاصر و دفاع مقدس و قهرمانان ملی تا حدودی پررنگ‌تر از سابق بود. همچنان که تولید برخی آثار با این نوع مضامین بیش از گذشته در دستور کار است.
اما یکی از چالش‌های سینما در این سال، فیلم‌های مشکل‌دار بود. آثاری چون «چپ راست» که با سهل‌انگاری مدیریت دولت قبلی مجوز تولید گرفته بودند؛ اما مسائلی در نسخه اصلی آنها مطرح شده بود که امکان صدور مجوز نمایش را از آنها سلب می‌کرد. سازمان سینمایی با سعه صدر و صبوری توانست برخی از این آثار را اصلاح و راه را برای اکران آنها باز کند. هر چند در مواجهه با معضل فیلم «برادران لیلا» این اثر بدون دریافت مجوز قانونی به خارج از کشور رفت و در نهایت از شبکه قاچاق سر در آورد. این در حالی است که اگر این فیلم بر مدار قانونی پیش می‌رفت، به دلیل ضعف شدید ساختاری، در حالت عادی امکان موفقیت بر پرده سینما را نمی‌یافت.
همچنین، سازمان سینمایی می‌توانست برای پویایی گیشه، تمهیداتی را بیندیشد. چون سال 1401 هم مانند اغلب سال‌های گذشته، فروش فیلم‌ها راضی‌کننده نبود و همچنان ارتباط عموم مردم با سالن‌های سینما سرد است. به نظر می‌رسد، یکی از چالش‌های اساسی سازمان سینمایی در سال جدید، گرم کردن این ارتباط باشد. مشکلی که هر چند در کوتاه‌مدت قابل گشایش نیست، اما می‌توان با به کارگیری برخی ترفندها، از شدت آن کاست.