تلاش‌ها برای برقراری مجدد سیستم تبدیل دلار به طلا به‌جایی نرسید و تاکنون به حیات خود ادامه داده است. در این سیستم ارزها به‌طور آزاد نوسان می‌کنند؛ لذا آمریکا می‌تواند[...]
با برگزاری نشست برتون وودز در سال 1944، دلار به پول تجارت بین‌الملل تبدیل شد و آمریکا نیز متعهد شد نرخ برابری هر اونس طلا با 35 دلار را حفظ کند، اما در سال ۱۹۷۱ این تعهد لغو شد. این اقدام که به «شوک نیکسون» معروف است، اگرچه ادعا می‌شد اقدامی کوتاه‌مدت است، اما تلاش‌ها برای برقراری مجدد سیستم تبدیل دلار به طلا به‌جایی نرسید و تاکنون به حیات خود ادامه داده است. در این سیستم ارزها به‌طور آزاد نوسان می‌کنند؛ لذا آمریکا می‌تواند بدون در نظر گرفتن میزان ذخایر طلای خود، دلار جدید منتشر کند و ارزش دارایی‌های دلاری سایر کشورها را کاهش دهد. همچنین، از آنجا که ارز غالب در تجارت فرامرزی دلار است و هر نقل و انتقالی بر پایه دلار باید در شبکه مالی قانون‌گذاری شده از سوی فدرال رزرو آمریکا انجام شود، این امکان برای آمریکا وجود دارد که نقل و انتقالات دلاری را رصد کرده و حتی درباره دارایی‌های دلاری کشورهای دیگر تصمیم‌گیری کند؛ اما از سال 1971 که نرخ برابری طلا و دلار لغو شد، کاهش ارزش دلار به‌طور مستمر ادامه یافت و واکنش‌های گوناگونی را در قسمت‌های مختلف جهان به ویژه کشورهای شرق آسیا در پی داشت.
تلاش روسیه برای حذف دلار
پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه از سال ۲۰۱۴ بر سر موضوع الحاق کریمه به فدراسیون روسیه و شروع محدودیت‌های آمریکا علیه تراکنش‌های مالی، روسیه در راستای مقابله با آسیب‌های ناشی از تحریم‌ها، سیاست کاهش وابستگی به دلار و استفاده از ارزهای جایگزین را در تعاملات تجاری و بازرگانی خارجی خود به‌کار گرفت و سهم طلا، یوان و یورو را افزایش داد که در این بین یوان چین بیشترین رشد را در ذخایر ارزی روسیه داشته است. این سیاست پس از شروع جنگ اوکراین و تشدید تحریم‌های غرب علیه روسیه با سرعت بیشتری دنبال می‌شود.
یوان در مقابل دلار
چین به منزله یک قدرت جهانی نوظهور با تثبیت جایگاه اقتصادی خود در دو دهه گذشته به مرور به مهم‌ترین رقیب سیاست‌های راهبردی آمریکا در نظام بین‌الملل تبدیل شده و همزمان بر سطح تنش‌های سیاسی و امنیتی میان دو کشور افزوده شده است. وابستگی بالای تجارت خارجی چین به مبادلات دلاری و سهم اندک یوان در ذخایر مالی کشورهای جهان به نقطه آسیب‌پذیری برای امنیت ملی این کشور تبدیل شده و چین از دو دهه گذشته مسیر خود را برای اعتباربخشی به یوان آغاز کرده است. این موضوع را می‌توان از سیاست وام‌دهی به یوان به کشورهای جهان و افزایش جریان نقدی این ارز، پیشبرد پروژه کمربند و جاده بر بستر یوان و ایجاد زنجیره‌های تأمین جهانی بر اساس یوان متوجه شد.
هند و تلاش برای حداقلی کردن تجارت با دلار
واکاوی رفتار دولتمردان هند نشان می‌دهد، آنها سیاست حذف دلار از مبادلات تجاری خود را با برخی از کشورها آغاز کرده‌اند. امضای توافق‌نامه بین هند و دیگر کشورها نشان از عزم جدی دهلی نو برای حذف دلار از چرخه اقتصادی خود دارد؛ از این رو در کنار امضای توافق واردات انرژی از روسیه به روبل به شکل رسمی از سیاست کاهش وابستگی به دلار در تجارت خارجی خود رونمایی کرد و ارزهای ۱۸ کشور را برای تسویه حساب مبادلات تجاری با روپیه به رسمیت شناخت. اعلام این مسئله از سوی این عضو بزرگ بریکس به یک دومینوی شفاف‌سازی سیاست‌های کاهش وابستگی به دلار از سوی سایر کشورهای عضو بریکس و کشورهای درحال توسعه منجر شد.
تغییر رویه یار عربی واشنگتن
در حالی که موافقت عربستان با فروش نفت به دلار پایه اصلی سیستم پترودلار در دهه ۷۰ میلادی و حفظ جایگاه دلار به منزله ارز مرجع پس از فروپاشی نظام برتون وودز بود، این کشور در چرخشی قابل‌توجه اعلام کرد امکان فروش نفت به ارزهای دیگر را فراهم کرده است و از قرارداد فروش نفت به یوان رونمایی کرد. این موضوع می‌تواند به تغییر نظام ارزی این کشور از اتصال به دلار به سمت سبدی از ارزهای متنوع منجر شود. عربستان از ژانویه ۲۰۲۱ حدود ۴۰درصد اوراق خزانه آمریکا را از ذخایر خارجی‌اش خارج کرده است.
دریبل برزیلی
با بازگشت «لولا داسیلوا» رئیس‌جمهور چپگرا به برزیل سیاست‌های تجاری این کشور نیز دستخوش تحول شده است و برزیل، دیگر کشور عضو بریکس به‌تازگی اعلام کرده است، از حجم دلار در تجارت خود خواهد کاست و یوان چین را جایگزین دلار آمریکا در مبادلات تجاری خود با چین خواهد کرد.
تغییر رویکرد مالزی
نخست‌وزیر مالزی به شکل رسمی عنوان کرد، تکیه بر دلار آمریکا برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی را خاتمه خواهد داد و مذاکرات دو‌طرفه برای انجام مبادلات تجاری به ارزهای محلی را با کشورهای طرف تجاری آغاز می‌کند.
اندونزی در تفکر حذف دلار
بر اساس اعلام بانک مرکزی اندونزی، در پی اقدام کشورهای بریکس برای حذف دلار از مبادلات اقتصادی و تجاری خود، این کشور هم اقدام مشابهی را انجام می‌دهد. آنطور که بانک مرکزی این کشور گفته است، جاکارتا ارزی را برای تسویه حساب خارج از مرزهای خود معرفی می‌کند که قطعاً دلار نیست. همچنین این کشور ارزهای مورد استفاده تجاری و اقتصادی خود را متنوع‌تر می‌کند و این همان مسیری است که کشورهای عضو بریکس دنبال می‌کنند؛ اما آنطور که رئیس بانک مرکزی این کشور در نشستی با رؤسای کشورهای خارجی می‌گوید، اندونزی در حذف دلار از کشورهای عضو بریکس مصمم‌تر است. اندونزی معمولاً با کشورهایی نظیر تایلند، مالزی، چین و ژاپن مبادلات غیر دلاری را انجام می‌داد.
