آغاز بحرانی جدید در اروپا

پایگاه خبری "مدرن دیپلماسی" در گزارشی با اشاره به تشدید دوره های کم آبی در قاره اروپا و ارائه پیش بینی های هشدار دهنده از سوی نهادهای پژوهشی معتبر اروپایی مبنی بر اینکه این قاره در دهه آتی با تنش های جدی آبی رو به رو خواهد بود، مساله آب و کمبود دسترسی به آن در قاره اروپا را همزمان با تشدید پدیده هایی نظیر تغییرات اقلیمی و ذوب شدن سریع یخچال های طبیعی و پوشش های برفی اروپا، به مثابه یکی از اصلی ترین بحران های کنونی قاره اروپا و کشورهای اروپایی ارزیابی کرده است. 

پایگاه خبری مدرن دیپلماسی در گزارش خود می نویسد:

«قاره اروپا بار دیگر پس از تجربه کردن فصل زمستانی که با بارش اندک باران و برف همراه بود، با دوره ای تازه از خشکسالی رو به رو است. هنوز در اواسط بهار هستیم که می بینیم قاره اروپا در وضعیت خشک به سر می برد. در این راستا، در مدت اخیر شاهد آن بوده ایم که درگیری ها در فرانسه بر سرِ آب بالا گرفته است. این درگیری ها به طور خاص معطوف به برخی روستاها بوده‌اند که در قالب آن ها دیگر امکان فراهم کردن آب لوله کشی کافی برای مردم وجود ندارد. 

بزرگترین رودخانه ایتالیا نیز به شدت با بحران کم آبی رو به رو است. بیش از یک چهارم از قاره اروپا در خشکسالی به سر می برد و بسیاری از کشورهای این قاره خود را آماده یک تابستان خشک و گرم نظیر آنچه کشورهای اروپایی در سال گذشته میلادی تجربه کردند، می کنند. 

اوایل سال جاری میلادی، یافته های یک مطالعه پژوهشی که از تصاویر ماهواره ای استفاده کرده است، تایید می‌کرد که قاره اروپا از سال 2018 میلادی تاکنون، از خشکسالی حادی رنج می برد. افزایش قابل توجه درجه حرارت هوا مانع از آن می شود که کسری بارش های قاره اروپا به خوبی جبران شود. مساله ای که اروپا را در چرخه ای خطرناکتر از حیث دسترسی به منابع آبی قرار می دهد. 

چند سال قبل، اینطور گفته می شد که اروپا آبِ کافی را در اختیار دارد. با این حال، اکنون این گزاره دیگر معتبر نیست و اروپا با چالش های جدی در این زمینه رو به رو است. "پدرو سانچز" نخست وزیر اسپانیا گفته است که "خشکسالی در اسپانیا یکی از موضوعات محوری و چالشی این کشور در سال های آتی خواهد بود". فرانسه نیز که به مدت بیش از 30 روز در فاصله میان ماه‌های ژانویه و فوریه، شاهد هیچگونه ریزش باران نبود، خشکترین زمستان خود را در 60 سال اخیر تجربه کرد. 

بنیاد پژوهشی CIMA در ایتالیا دریافته که این کشور تا اواسط ماه آپریل سال جاری میلادی، با 64 درصد کاهش ریزش برف رو به رو بوده است. رودخانه "پو"(بزرگترین رود ایتالیا) در ایتالیا نیز همچنان از مشکل کم‌آبی همچون تابستان سال گذشته رنج می برد. دریاچه "گاردا" هم کمتر از نصف ذخیره واقعی خود آب دارد. 

در کشور اسپانیا، منطقه کاتالونیا پس از 32 ماه خشکسالی، عملا در وضعیت هشدار قرار گرفته است. بر اساس گزارشی که انجمن کشاورزان اسپانیا منتشر کرده، کشت برخی غلات در بخش های قابل توجهی از اسپانیا در سال جاری باید متوقف شود. در این رابطه حتی برخی می گویند که اسپانیا باید با برداشت زیتون خود خداحافظی کند. 

شمال بارسلونا در اسپانیا به قدری با بارش های جوی کمی رو به رو بوده که مقام های این منطقه تصمیم گرفته‌اند سیاست های جدیدی را برای تامین منابع آبی این منطقه در پیش گیرند و محدودیت های خاصی را به اجرا گذاشته اند. در این راستا اینکه اغلبِ این مناطق در دوره های زمانی و طلایی شاهد بارش نبوده اند، عملا پیش بینی ریزش های جوی در آن ها را مشکل می کند. مساله ای که به ویژه با توجه به مساله تغییرات اقلیمی و تغییر الگوی ریزش های جوی در اقصی نقاط جهان ابعاد جدی تری را نیز به خود می گیرد.

در این راستا، یکی از موسسات تحقیقاتی آلمان اینطور پیش بینی می کند که آلمان در دهه پیش رو، با ریزش‌های جوی به مراتب کمتری در قیاس با سال های اخیر رو به رو باشد. با این حال، حتی اگر میزان ریزش‌های جوی نیز ثابت بماند، تغییرات آب و هوایی میزان دسترسی به منابع آبی را در اقصی نقاط قاره اروپا کاهش خواهد داد. 
در نهایت باید گفت که یخچال های طبیعی و پوشش های برفی اروپا به سرعت به دلیلِ افزایش قابل توجه درجه حرارت هوا، ذوب می شوند. مساله ای که عملا موجب می شود تا رودخانه های بزرگ اروپایی نظیر راین، دانوب، روهن و یا پو، از منابع حیاتی که ذخیره آبشان را تغذیه می کند، محروم شوند. 

"آندرا تورِتی" پژوهشگر ارشد مرکز پژوهشی مشترک کمیسیون اروپایی می گوید: "امسال سهم آبِ ذوب شده از یخچال های طبیعی جهت تامین مخازن آب اروپا بسیار کم خواهد بود. لهستان و دیگر کشورها نظیر بلغارستان، رومانی و یونان عملا با شرایط هشدار آمیزی در زمینه خشکسالی رو به رو هستند. جالب است که حتی کشورهای منطقه اسکاندیناوی نیز بعضا با تنش های آبی رو به رو هستند". 

در این راستا، پایتخت های اروپایی که شدیدا از تاثیرات ویرانگر تابستان گرم سال گذشته بر حوزه هایی نظیر کشاورزی، انرژی و صنعت، هراسان هستند، در حال تهیه طرح هایی جهت آماده سازی خود برای مقابله با کاهش شدید منابع آبی خود و همچنین افزایش قالب توجه درجه حرارت هوا هستند. اوایل ماه جاری میلادی، ایتالیا هشدار خشکسالی در این کشور را صادر کرد و برخی موانع اداری جهت مقابله با پدیده مذکور را ملغی کرد. اسپانیا نیز در ماه ژانویه مجموعه جدیدی از طرح های مرتبط با مدیریت آب را تعریف و منتشر کرده است. 

راهبرد ملی جدید مدیریت آبِ امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه نیز سعی در کاهش مصرف آب در این کشور تا 10 درصد تا پایان دهه جاری میلادی دارد. بر اساس این طرح، هر بخش در فرانسه بایستی طرح‌هایی را جهت کاهش میزان مصرف آب توسط خود ارائه کند. 

راهبرد دولت آلمان که در ماه مارس سال جاری اتخاذ شده، در برگیرنده گام هایی است تا مصرف آب در این کشور در 10 منطقه آن تا سال 2050، ماهیتی پایدار و باثبات را به خود بگیرد. در عین حال، اینطور پیش بینی شده که 78 اقدام اساسی نیز در حوزه آب تا سال 2030 در آلمان اجرا شود. 

در این راستا مدیریت آب و اینکه چه کسی به آن دسترسی داشته باشد، عملا به یک مساله مهم سیاسی در بخش های مختلف قاره اروپا تبدیل شده است. تابستان گذشته، محدودیت های مصرف آب در انگلستان، فرانسه، اسپانیا و ایتالیا به اجرا درآمدند. اقدامی که سوال های زیادی را در مورد اولویت بندی استفاده از آب برای مصرف در زیرساخت های توریستی، صنایع بزرگ و کشاورزی ایجاد کرد. 

به طور خاص در کاتالونیای اسپانیا، شاهد آن بوده ایم که اخیرا حکمی صادر شده و بر اساس آن از کاهش 40 درصدی استفاده از آب در مصارف کشاروزی سخن گفته شده است. در جنوب آلمان، مناقشات حقوقی در مورد آب در طی دو دهه، دو برابر شده اند. در فرانسه، تنش ها میان طرفداران محیط زیست و کشاورزان در مورد مصرف آب حتی به درگیری های خشونت بار نیز کشیده شده است».