پرونده سی‌ و چهارمین نمایشگاه کتاب تهران امشب بسته می‌شود

 امروز سی و چهارمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور بیش از سه هزار ناشر در ۲ بخش داخلی و خارجی بعد از ۱۱ روز به کار خود پایان می‌دهد. البته احتمال می‌رود حجم اقتصادی این دوره از نمایشگاه بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان باشد که نسبت به دوره گذشته خود رشدی در حدود بیش از ۹۰ میلیارد تومانی را تجربه می‌کند و تعداد آثار به فروش رسیده هم حدوداً بیش از ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار نسخه خواهد بود. در این دوره از نمایشگاه کتابفروشان نیز به صورت مجازی حضور داشتند.

در روزهای ابتدایی نمایشگاه کتاب، فعالیت‌های جدیدی به چشم می‌خورد؛ مثل اینکه در وسط شبستان سازه‌ای را طراحی کرده بودند که اسمش «کوشک کتاب» بود و برنامه‌های کتابی مثل رونمایی و استندآپ با محوریت کتاب (که شلوغ‌ترین برنامه‌های کوشک کتاب را رقم زده بود؛ طوری که همه صندلی‌هایش پُر می‌شد و برخی از مردم سرپا می‌ایستادند)، نقد کتاب، شعرخوانی، متن‌خوانی و ... برگزار می‌شد. ضعفی که این طرح داشت نبود اطلاع رسانی خوب در اطراف محوطه کوشک بود تا مخاطبان از برنامه‌های این مکان مطلع شوند.

در کنار کوشک سرای ناشران داخلی هم به صحن اصلی شبستان آورده شد، اما این بار نام «گوشه نقد» را به خود گرفته بود و واقعاً هم در گوشه غربی شبستان جای گرفته بود! سالن یاس نیز امسال بعد از ۶ سال تعطیلی دوباره به کار خود ادامه داد تا عنوان‌های منتشر شده در سال گذشته به صورت تفکیک موضوعی برای مخاطبان به نمایش گذاشته شود. شخصیت‌های ادبی که در اردیبهشت‌ماه در تقویم ملی روزی به نامشان ثبت شده است نیز در میان مردم می‌گذشتند و همین امر باعث جاذبه‌ای شد تا مخاطبان با این شخصیت‌ها عکس‌های یادگاری بگیرند.

در روز دوم یک هزار نسخه از کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» از نشر روایت فتح به فروش رسید که نشانه توجه مردم به این شهید است (فیلم سینمایی «غریب» نیز به طور مستند از این کتاب روایت شده است).

اگر در روزهای دوم به بعد در ساعت‌های شلوغ از راهروهای اصلی رفت و آمد داشتید، قطعا در اطراف تخته‌های سفیدی با عنوان «دیوار آزاد» جمعیتی از زنان و مردان را می‌دیدید که حول یک محور باهم به صورت جدی بحث می‌کردند. البته در برخی از موارد کار به درگیری‌های لفظی کشیده می‌شد که در بحث‌هایی که آراء مختلفی وجود دارد، طبیعی است؛ همانند مباحثاتی که در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی شنیده‌ایم. بحث، پای این تخته‌های سفید تا حد زیادی، آزاد بود و هرکس هر آنچه در پاسخ به سوالی که در بالای تخته آزاد نوشته شده بود، می‌نوشت. البته گاهی هم فحش و حرف‌های رکیک نوشته می‌شد. 

جدای از دیوارهای آزاد برای بحث درباره حجاب، ۲ غرفه دانایی که طراحی شیشه‌ای آن‌ها هم جالب توجه است، در فضای شبستان اصلی مصلای امام خمینی(ره) قرار دارد. افراد در نمایشگاه می‌توانستند با حضور در این غرفه‌ها با کارشناسان حوزه حجاب و زنان بحث و گفت‌وگو کنند. البته کارشناسان حاضر پای دیوارهای آزاد هم افراد را برای بحث‌های کارشناسانه به این غرفه‌ها دعوت می‌کردند. در غرفه‌های دانایی زنان و حتی مردان ساعت‌ها حضور پیدا کرده و با کارشناسان بحث می‌کردند.

در نمایشگاه امسال، هرچه جلوتر می‌رفتیم، غرفه‌های بیش‌تری بنا به تخلفات مختلفی چون فروش کتاب از سایر ناشران و کتبی که مجوز از وزارت ارشاد نگرفته است و .... پلمب و یا جریمه می‌شدند که علی رمضانی قائم مقام این دوره از نمایشگاه روزانه در نشست‌ خبری اعلام می‌کرد، اما چراغ اول را نشر روزنه روشن کرد!

روز ششم نمایشگاه کتاب، میزبان رهبر انقلاب بودند؛ مهمانی همیشگی و علاقه‌مند به نمایشگاه کتاب که طی چند سال گذشته، تنها سال گذشته را به دلیل همه‌گیری کرونا نیامدند. رهبری در بازدیدی سه ساعته، از ساعت هشت صبح به غرفه‌هایی چون نشر معارف، نشر فاتحان، به‌نشر، جمکران و ... سر زدند. در روز هفتم نمایشگاه نیز آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به نمایشگاه آمد که فقط به بخش جنوبی سالن کودک و نوجوان سر زد و با موسساتی چون قدیانی، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، مدرسه و ... صحبت کرد که عمده بحث‌های ناشران حول محور کاغذ بود.

راستی، بخش کودک و نوجوان امسال اصلا به لحاظ جانمایی و تزئین طوری طراحی نشده بود که جامعه هدف خود را به خوبی جذب کند. 

۲ بخش بین‌الملل و سالن کتاب‌یاران (سالنی که مختص تشکل‌های فعال در حوزه کتاب و کتابخوانی است) رونق کم‌تری داشتند. بخش سالن کتاب‌یاران به دلیل اینکه جانمایی بدی داشت، بخشی از تشکل‌ها از گرفتن غرفه خودداری کردند (این سالن در نیم‌طبقه دوم شبستان است) البته علی رمضانی در این خصوص به خبرنگار کتاب و ادبیات فارس گفته بود: «به دلیل محدودیت‌هایی که در فضا داریم، این اتفاق افتاده است.»

اما بخش بین‌الملل آنطور که باید باشد نبود. هرچند ناشر ونزوئلایی در خصوص این بخش می‌گوید: من در نمایشگاه کتاب کشورهای دیگری مثل آرژانتین و کلمبیا نیز شرکت کرده‌ام، اما آنچه در این نمایشگاه خیلی به چشمم آمد، تعدد و تنوع ناشران ایرانی بود. همین‌طور استقبال مردم، خصوصاً جوانان در نمایشگاه خیلی جالب توجه بود، اما از لحاظ کیفیت با کشورهای دیگری که من دیده‌ام، یکی است؛ با این فرق که آنجا این‌قدر بازدیدکننده ندارد.

در این ۱۱ روز نمایشگاه کتاب پُر بود از رونمایی‌ها، جشن‌های امضاء، نقد و بررسی کتاب‌ها، تولید برنامه‌های کتابی و حضور نویسندگان، شاعران و مسؤولان از هر طیف و رده‌ای. همچنین رکوردهایی در نمایشگاه امسال به ثبت رسید که یکی از آن‌ها بازدید مردم از نمایشگاه بود که طبق گفته رمضانی در روز سه‌شنبه هفتمین روز نمایشگاه، مصادف با شهادت امام جعفر صادق علیه‌السلام ثبت شد.

برای امروز اختتامیه‌ای برنامه ریزی نشده و اغلب ناشران نیز کارهای خود را جمع و جور می‌کنند تا از فردا آماده شوند برای سی و پنجمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران.

منبع:‌فارس