- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
یکی از ضوابطی که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید فرمودند، تضعیف کانون‌های خطرآفرین است؛ ازاین‌رو، یکی از کانون‌هایی که اصولاً برای جمهوری اسلامی ایران می‌تواند خطرآفرین باشد، گروهک‌های تروریستی است. تلاش برای حفظ منافع ملی هر کشوری اساس و پایه سیاست خارجی کشورهاست. دولت‌ها به نمایندگی از مردم خود باید جایگاه واقعی آن را در صفحه شطرنج تحولات بین‌المللی جانمایی کنند. این موضوع نشان می‌دهد، منافع ملی متغیر وابسته‌ای است که شالوده آن را سیاست خارجی تعیین می‌کند.
در شرایط کنونی کشورها تلاش می‌کنند به هر شیوه ممکن جایگاه خود را به عنوان بازیگر مطرح و تأثیرگذار در شرایط نظم نوین جهانی مطرح کنند و این موضوع مهم نیز نیازمند نقشه راه از قبل طراحی شده است که به اصطلاح چارچوب سیاست خارجی هر دولتی را نشان می دهد.
«جوزف نای» از متفکران و بنیان‌گذاران اصلی نظریه نئولیبرالیسم در روابط بین‌الملل معتقد است، موفقیت در این جهان دگرگون شده، به فهمی عمیق از ماهیت قدرت، نقش قدرت نرم و اجرای توازنی بهتر از قدرت سخت و نرم(سیاست چماق و هویج) در سیاست خارجی وابسته خواهد بود. از نظر وی، قدرت هوشمند، قدرت نرم و سخت نیست؛ بلکه هر دوی آنهاست.
در واقع تئوری قدرت هوشمند می‌گوید، در فضای جدید جهانی و عصر تصویرسازی و با توجه به امکانات جدید به وجود آمده و چالش‌ها و تهدیدهای پیش رو، چگونه می‌توان تصویری با هیبت و هیمنه و جذاب از خود ارائه کرد تا با استفاده از آن در رفتارهای کنشگران مورد نظر در این فضا تغییراتی مطلوب ایجاد کرد تا زمینه برای تعامل سازنده و پویا فراهم شود.
تعریف مؤسسه «رند» از قدرت ملی عبارت است از ظرفیت و قابلیت کشوری برای تعقیب اهداف راهبردی خود به وسیله سیاست‌های هدفمند. این نگرش دو بُعد مجزا، ولی مربوط به هم ظرفیت را نشان می‌دهد:
ظرفیت خارجی: شامل ظرفیت کشور در تأثیرگذاری بر محیط بین‌الملل به وسیله ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی است.
ظرفیت داخلی: شامل ظرفیت کشوری در تبدیل منابع جامعه به دانش قابل اجرایی است که بهترین فناوری نظامی و غیرنظامی را تولید می‌کند.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز چارچوب کلی سیاست خارجی مشخص شده است. در اصل152 قانون اساسی آمده است: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر مبنای نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطهپذیری، حفظ استقلال همهجانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و تعهد نداشتن در برابر قدرتهای سلطهگر و روابط صلحآمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیرشان با مسئولان وزارت امور خارجه و سفیران جمهوری اسلامی ایران با تبیین ضوابط و شاخص‌های سیاست خارجی موفق، عزت به معنای نفی و پرهیز از دیپلماسی التماسی، حکمت به مفهوم تعاملات و فعالیت‌های خردمندانه و محاسبه‌شده و مصلحت به معنای انعطاف برای دور زدن موانع سخت و ادامه دادن مسیر را سه کلیدواژه اساسی در دیپلماسی کشور مطرح کردند.
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله) مسئولان دیپلماسی کشور را به رصد دائم تحولات تدریجی و حوادث تأثیرگذار در نظم بین‌الملل برای به دست آوردن جایگاه شایسته ایران عزیز در نظم آینده جهان فراخواندند، سیاست خارجی خوب و دستگاه دیپلماسی کارآمد را رکنی اساسی برای اداره موفق کشور برشمردند و با بیان شش ضابطه الزامی در سیاست خارجی فرمودند: «رعایت این شاخص‌ها، نشانه سیاست خارجی موفق است و اگر مشاهده نشد یا در نظریه سیاست خارجی یا در کارکرد و عملیات دیپلماسی دچار مشکل هستیم.»
توانایی تبیین اقناع‌کننده منطق رویکردهای کشور در موضوعات مختلف، حضور اثرگذار و جهت‌بخش در پدیده‌ها، حوادث و جریان‌های مختلف سیاسی‌ـ‌اقتصادی جهان، رفع و کاهش سیاست‌ها و تصمیمات تهدیدآمیز علیه ایران، تضعیف کانون‌های خطرآفرین، تقویت دولت‌ها و مجموعه‌های متحد و همراه با ایران و توسعه عمق راهبردی کشور و قدرت تشخیص لایه‌های پنهان در تصمیمات و اقدامات منطقه‌ای و جهانی، شش ضابطه‌ای بود که ایشان در تشریح سیاست خارجی موفق و افتخارآمیز بیان فرمودند.
با در نظر گرفتن اصول حاکم بر سیاست خارجی که در محتوای بالا به خوبی بیان شده است، می‌توان سیاست خارجی دولت‌های دوازدهم و سیزدهم را بررسی کرد و متوجه شد، کدام سیاست خارجی موفق بود و کدام سیاست خارجی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی ایران را بیشتر کرد؟
آیا صرف تمرکز در برجام، توانست منافع جمهوری اسلامی ایران را حفظ کند یا نگاه به همسایه و تمرکز بر رویکرد نگاه به شرق باعث شد جمهوری اسلامی ایران بتواند از مشکلات متعدد کنونی رهایی یابد؟
یکی از ضوابطی که رهبر انقلاب بر آن تأکید فرمودند، تضعیف کانون‌های خطرآفرین است. از این رو، یکی از کانون‌هایی که اصولاً برای جمهوری اسلامی ایران می‌تواند خطرآفرین باشد، گروهک‌های تروریستی است. تمرکز کشورهای غرب بر روی این گروهک‌ها و تلاش برای به خطر انداختن امنیت جمهوری اسلامی ایران، نشان می‌دهد که برای از بین بردن آن باید سیاست خارجی فعال داشته باشیم.
در واقع برای از بین بردن کانون‌های خطرآفرین باید «دیپلماسی مقاومت فعال» را در پیش گرفت. در همین زمینه می‌توان سؤال کرد، آیا از تفکری که با شعار نوشتن روی موشک مخالف بود، می‌توان انتظار تولید قدرت در داخل برای خنثی‌سازی کانون‌های خطرآفرین در بیرون را داشت؟ بنابراین منافع جمهوری اسلامی ایران به وسیله «دیپلماسی عزتمندانه» محقق خواهد شد.
