راهکار‌های امیدآفرینی مدیران

امید بزرگترین سرمایه (راس ماله الرجاء)، سرمایه بی‌جایگزین و مولد و موتور محرک و نشانه سلامت فرد و جامعه است.
از اهداف پیامبران امیدبخشی و امیدآفرینی صادق به جامعه است. رهبر معظم انقلاب در سالروز رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (۱۴ خرداد ۱۴۰۲) عامل موفقیت امام را ایمان و امید دانستند:
«آن چیزی که امام را در این راه پیش برد، او را قادر کرد که این تحوّلهای عظیم را در سطح کشور، در سطح امّت، در سطح جهان برای طول تاریخ به وجود بیاورد، عبارت بود از ایمان او و امید او؛ ایمان و امید.... خب اگر چنانچه در مقابل این حرکت [دشمن]، ملّت ایران بخواهد حرکت کند، به چه چیزی احتیاج دارد؟ من عرض می‌کنم، احتیاج دارد به همان نرم‌افزاری که امام در وجود خود داشت و به مردم توصیه می‌کرد؛ یعنی ایمان و امید»

تلاش نظام جمهوری اسلامی، افزایش امید در دل مردم است. در مقابل، دشمنان ملت ایران با همه توان به میدان آمده‌اند تا امید ملت را به ناامیدی بدل سازند. این سناریو با شگرد‌های مختلفی دنبال می‌شود. در این میان امیدآفرینی یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های مدیران است. احساس امید در کف جامعه مقدمات و الزاماتی دارد که باید برای آن تلاش و برنامه‌ریزی صورت پذیرد:

۱. توکل
امیدواری انسان متوکل در شرایط سخت زندگی، به لطف خداوند متعال است. امیدواری به رستگاری و رسیدن به مطلوب و نجات یافتن از غم و اندوه، گشایش گرفتاری‌ها، و نصرت حق در غلبه بر باطل همه از برکات توکل است. فرد متوکل به وعده‌های نصرت خدا در قرآن اعتقاد و ایمان دارد، لذا در گرفتاری‌ها خود را نمی‌بازد، نمونه‌های فراوانی در قرآن در خصوص مداخله خداوند در شرایط سخت زندگی وجود دارد که مایه تسلی و امیدواری برای افراد متوکل و مدیران است. «و من یتوکل علی الله فهو حسبه ان الله بالغ امره قد جعل الله لکل شی قدرا» (طلاق، ۳)

۲. همدلی و همراهی
عمده فعالیت پیامبران در امیدآفرینی، همدلی و همراهی یا همان بهره‌گیری از اخلاق ناب دینی بود. اخلاق پیامبر و همراهی ایشان با مسلمانان در زندگی و رفت و آمد نقش بی‌نظیری در جذب، حفظ و امیدبخشی مسلمانان داشت. آیاتی مانند قَد جاءَکُم رَسولٌ مِن اَنفُسِکُم عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم حَریصٌ عَلَیکُم بِالمُؤمِنینَ رَءوفٌ رحیم» ناظر به این همدلی و همراهی است.
همدلی و همراهی مدیران با اقشار مختلف مردم به امیدبخشی می‌افزاید. البته همدلی و همراهی نباید منحصر در گفتار باشد بلکه باید مردم عملاً این همدلی و همراهی را در رفتار مدیران مشاهده کنند.

۳. تزریق امید صادق به جامعه. پیامبر اکرم از این روش مکرر استفاده کرده‌اند. آیات ابتدایی سوره روم و آیه «هُوَ الَّذی أَرسَلَ رَسولَهُ بِالهُدىٰ وَدینِ الحَقِّ لِیُظهِرَهُ عَلَى الدّینِ کُلِّهِ وَلَو کَرِهَ المُشرِکونَ» ناظر به این موضوع است. بشیر بودن پیامبر نیر این مطلب را می‌رساند. در جنگ احزاب مسلمانان به صخره سختی برخورد کردند و پیامبر ضمن زدن سه ضربه به سنگ، با هر برقی که از ضرباتش نمایان می‌شد، مژدۀ فتوحات آیندۀ مسلمانان در شام، یمن و ایران را به آنان میدادند.
مدیران باید با برنامه‌ریزی درست و قابل اجرا، و حرف‌های امیدبخش صادق به مردم امید بدهند. به هیچ وجه نباید از چهره و گفتار مدیران بوی ناامیدی به مشام برسد.

۴. حفظ نیروهاى مخلص، مستضف و جهادی
امید پیامبران به نیرو‌های مخلص مستضعف بود. این نیرو‌ها پیامبران را در عرصه‌های گوناگون یاری می‌کردند. مکرر در قرآن به حفظ این سرمایه توصیه شده است. وَلَا تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَوةِ وَالْعَشِىِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ مَا عَلَیْکَ مِنْ حِسَابِهِم مِن شَىْ‏ءٍ وَمَا مِنْ حِسَابِکَ عَلَیْهِمْ مِن شَىْ‏ءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّلِمِینَ.
در حال حاضر نیز امید به اقشار مستضعف و بسیج برای حفظ نظام بیش از سایر اقشار است؛ بنابراین مدیران باید در جذب، حفظ و انسجام این نیرو‌ها بکوشند. این نیرو‌ها هستند که در روز واقعه در وسط میدان خواهند بود.

چشم و امید ایرانیان است، بسیج/حافظ هویت ملی ایران است، بسیج
فرموده است رهبر ایران سید علی /تهدید نخواهد شد ایران، تا هست بسیج

۵. بیان دستاورد‌ها و داشته‌ها
بیان دستاورد‌ها و داشته‌ها یکی از ابزار‌های کارآمد برای امیدآفرینی است. از این روش در آیات قرآن استفاده شده است. پیامبر اکرم نیز از این روش استفاده کرده اند. آیه "إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ" نمونه خوبی از بیان دستاورد‌ها است.
پیامبر اکرم در غزوه حنین هنگامی که مکیان و مدنی‌ها درباره تقسیم غنائم جنگی به اختلاف خوردند در برابر اعتراض انصار فرمود: شما گروهى گمراه بودید که از طریق من هدایت یافتید. فقیر بودید، بى‌نیاز شدید. دشمن بودید، مهربان گردیدید. همگى عرض کردند: صحیح است، اى رسول خدا! پیامبر فرمود: شما مى‌توانید طورى دیگر به من پاسخ بگویید و در برابر خدمات من، حقوقى را که بر گردنم دارید، به رخ من بکشید و بگویید: اى رسول خدا روزى که قریش تو را تکذیب کرد، ما تو را تصدیق نمودیم، قریش، تو را یارى نکرد، ما یارى کردیم؛ تو را بى‌پناه ساخت، ما پناه دادیم. روزى تهى‌دست بودى، تو را کمک کردیم. اى گروه انصار! چرا از مختصر مالى که به قریش دادم تا آن‌ها در اسلام استوار گردند و شما را به اسلام خود واگذار نمودم دلگیر شدید؟ آیا راضى نیستید که دیگران مال و گوسفند ببرند و شما پیامبر را همراه خود ببرید؟ به خدا سوگند! اگر همه مردم به راهى بروند و انصار به راه دیگر، من راه انصار را انتخاب مى کنم. سپس براى انصار و فرزندان انصار طلب رحمت کرد. سخنان پیامبر، آنچنان عواطف انصار را تحریک کرد که همگى گریه‌کنان گفتند: اى رسول خدا! ما به قسمت خود راضى هستیم و کوچک‌ترین گله‌اى نداریم

تبیین اقدامات مثبت و صعود‌های چهل ساله نظام مقدس جمهوری اسلامی از سوی مدیران یکی از ابزار‌های کارآمد امیدآفرینی است.
برخی دم زدن از امید را در وضعیت کنونی، واهی، کاذب، انتزاعی و شعاری برای ساکت کردن مردم می‌دانند. دو رخداد موازی یکدیگر در چند سال اخیر، صادق و عینی بودن امید ادعایی را ثابت کرده است.
اول پیشرفت لحظه به لحظه در صنعت تجهیزات نظامی است. نمونه اخیر دست یابی به موشک هایپرسونیک است که ایران اسلامی را از توان بازدارندگی به تهاجمی رساند.
دوم پیشرفت در صنعت هسته‌ای است. این صنعت توسط دانشمندان، پس از چندین سال به نقطه اوج رسیده است.
این پیشرفت‌ها جلوه‌گر روحیه کار، امید و نشاط برای همگان است. جالب اینکه هر دو صنعت با بیشترین تحریم، سنگ‌اندازی و حتی ترور دانشمندان مواجه بوده است. با این وجود پیشرفت‌های خیره‌کننده در این دو عرصه با دو عنصر ایمان و امید رخ داده است. امیدی که خیلی‌ها در ابتدا آن را واهی، کاذب و شعار می‌دانستند.

۶. نکوداشت شاخصان ایمان و امید
در حال حاضر رخوت و سستی، برخی بچه حزب‌اللهی‌ها را فراگرفته است. امیدی به آینده ندارند و دنبال زندگی فردی خویش هستند.
در این میانه الگو‌های عینی و قابل دسترس ایمان و امید، به معنابخشی و آرمان‌گرایی و امیدآفرینی در ادامه مسیر کمک شایانی می‌کند.
مقام معظم رهبری در چند دیدار اخیرشان با نام بردن از شهدای جوان مانند شهید ناصرالدین باغانی و شهید مصطفی صدرزاده همگان را به الگوگیری از آنان دعوت کردند.
شهدا به ویژه شهدای جوان، آرمان‌گرایی، تلاش و مجاهدت در سخت‌ترین شرایط و بن‌بست‌ها، فردی نیندیشدن و دست نکشیدن از اهداف انقلاب را سرلوحه خود داشتند.
این رفتار که خروجی الهیات ایمان و امید است، نیاز روز جوانان مومن انقلابی است. شاخص و الگوسازی این طیف از شهدا به جوانان در گام دوم انقلاب امید می‌بخشد. می‌طلبد مدیران به انحا گوناگون از شاخصان ایمان و امید تجلیل و قدردانی کنند.

۷. تبیین و نشر اقدامات مثبت در حدیث دیگران
نظام جمهوری اسلامی، موفقیت‌های زیادی داشته است. مخالفان در بیان این اقدامات مثبت لب فرو بستند، با این وجود با گشت و گذار در توییت‌ها، سخنان و نوشته‌های برخی مخالفان منصف، می‌توان اعترافات آنان را در پیشرفت انقلاب یافت. شنیدن این موفقیت‌ها و اقدامات مثبت از زبان مخالفان امیدآفرین و جذاب است.
"خوش‌تر آن باشد که سر دلبران، گفته آید در حدیث دیگران".

۸. پیوست رسانه‌ای برای اقدامات
برای مسئله امیدآفرینی می‌توان دو ساحت عمل و احساس را تعریف کرد. در واقع در ساحت عمل، مخاطب امیدآفرینی مسئولان، متولیان و کارگزاران هستند و در ساحت بازنمایی و ایجاد احساس، مخاطب امیدآفرینی «رسانه» اعم از بنگاه‌های خبری تا فرد رسانه‌هاست. طبیعتاً اگر هر کدام از این دو ساحت مأموریت خود را به درستی انجام ندهند امیدآفرینی به درستی شکل نخواهد گرفت. چه اینکه اگر کاری شود بدون پیوست رسانه‌ای، مردم آن را آن‌گونه که باید نخواهند دید؛ همان‌طور که اگر کاری انجام نشود و رسانه گزارشی غیرواقعی از آن رویداد را بازنمایی کند، خروجیش جز افزایش بی‌اعتمادی نخواهد بود. از الزامات امیدآفرینی پیوست رسانه‌ای مخاطب پسند برای اطلاع‌رسانی به عموم افراد جامعه است.

۹. دادن وعده‌های معطوف به عمل
الویت‌بندی کارها، اتمام کار‌های نیمه تمام و پرهیز از وعده‌های نشدنی از الزامات امیدآفرینی مدیران است.