همگرایی ایران-آمریکای لاتین؛ دور از سلطه یانکی‌ها

«میکل دیازکانل» رئیس‌جمهور کوبا به دعوت رسمی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران عصر امروز و پس از ۲۲ سال از آخرین سفر «فیدل کاسترو» رئیس‌جمهور فقید این کشور در صدر هیأت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی، وارد تهران خواهد شد.

رئیس‌جمهور کوبا در جریان این سفر علاوه بر دیدار رسمی با حجت‌الاسلام رئیسی، دیدارهایی نیز با برخی مقامات عالی‌رتبه کشورمان خواهد داشت و از نمایشگاه توانمندی‌ها و آخرین دستاوردهای فناورانه جمهوری اسلامی ایران و نیز انستیتو پاستور که در عرصه‌های پزشکی و دارویی با کوبا همکاری دارد، بازدید خواهد کرد.

ظرفیت‌های کوبا برای ایران؛ از حوزه پزشکی تا حوزه سیاسی

کوبا دارای ظرفیت‌های مهمی در حوزه علوم پزشکی، میکروبیولوژی و داروسازی در حد کشورهای توسعه‌یافته است؛ بر همین اساس این کشور خدمات پزشکی خود را به خصوص در جریان شیوع ویروس کرونا به کشورهای دیگر ارائه کرد.

از سوی دیگر تشابهات مهم میان رویکردهای جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حوزه آمریکای لاتین از قبیل نفی استکبار، حمایت از مظلومین و نفی هژمونی آمریکا باعث شد تا ایران و آمریکای لاتین، در مجامع بین‌المللی به حمایت از یکدیگر عمل کنند.

روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آمریکای لاتین در دولت‌های مختلف با فراز و فرودهایی همراه بوده که اوج آن را در دولت‌های نهم و دهم شاهد بودیم. این روابط در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با عمق کمتری ادامه یافت اما گویی دولت سیزدهم توجهی ویژه به این پهنه جغرافیایی دارد و همزمان با تلاش برای تقویت روابط با همسایگان و کشورهای منطقه غرب آسیا، درصدد توسعه مناسبات با کشورهای آمریکای لاتین به عنوان حیاط خلوت آمریکا برآمده است.

در راستای تقویت همکاری با آمریکای لاتین، سفرهایی توسط مقامات عالی‌رتبه کشورمان به آمریکای لاتین در سال جاری صورت گرفته که در این‌باره می‌توان به سفر رئیس‌جمهور به ۳ کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، اشاره کرد. رئیس‌جمهور کشورمان در خردادماه سال جاری، پس از ۱۲ سال و به دعوت رسمی همتای کوبایی خود، به هاوانا سفر کرد و در جریان این سفر، ۶ سند و تفاهم‌نامه همکاری در بخش‌های قضائی، همکاری‌های جامع سیاسی، مناسبات گمرکی و مشارکت در حوزه فناوری اطلاعات به امضای مقامات عالی‌رتبه دو کشور رسید.

سفری با فرامتن‌های مهم

سفر رئیس‌جمهور کشورمان به سه کشور آمریکای لاتین را نباید صرفاً محدود به انعقاد چند قرارداد تحلیل کرد چراکه فرامتن‌های این سفرها، مهم‌تر از متن آن‌ها بود. کشورهای آمریکای لاتین بیخ گوش آمریکا در حالی میزبان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران بودند که مقوله ایران‌هراسی، دکترین ثابت غرب به هدایت آمریکا با هدف ایجاد مانع بر سر راه توسعه روابط کشورمان با سایر دولت‌ها است؛ با این حال آنچه در عمل شاهدش بوده و هستیم، نشان می‌دهد رهیافت جمهوری اسلامی ایران در نوع مواجهه با پدیده‌های بین‌المللی که مبتنی بر آمیزه‌ای از آرمان‌گرایی و واقع‌بینی است، نتیجه‌بخش بوده است.

بر همین اساس کشورهای آمریکای لاتین در سیاست خارجی دولت سیزدهم بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ کشورهایی که توسعه روابط با آن‌ها علاوه بر کاستن از تأثیر تحریم‌ها، به عنوان ظرفیتی در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی به نفع دو طرف مورد استفاده قرار خواهد گرفت. برای بررسی بیشتر مناسبات ایران و کشورهای حوزه آمریکای لاتین به خصوص در دولت سیزدهم، به سراغ «هادی اعلمی فریمان» و «حسن هانی‌زاده» رفتیم.

فریمان: هدف سفر مقام کوبایی، شکستن تحریم‌های بین‌المللی است

«هادی اعلمی فریمان» کارشناس مسائل آمریکای لاتین به خبرنگار مهر گفت: با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آمریکای لاتین تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی قرار دارند، به نظر می‌رسد که دو طرف در تلاشند با همگرایی، تحریم‌ها را دور بزنند.

وی با بیان اینکه سفر رئیس‌جمهور کوبا به ایران دو هدف عمده دارد که هدف اول، سیاسی و هدف دوم، اقتصادی و در واقع شکستن تحریم‌های بین‌المللی تا حد امکان است افزود: ایران و کوبا می‌توانند از طریق تهاتر کالا و منابع و خدمات، به یکدیگر کمک کنند تا به نحوی، روابط دو جانبه از بُعد اقتصادی توسعه یابد.

کارشناس مسائل آمریکای لاتین با اشاره به موانع پیش رو در ارتباط با کشورهای آمریکای لاتین گفت: پس از سفر آقای رئیسی به آمریکا لاتین، بخش خصوصی اعلام کرد که ما لوازم نقلیه لازم مثل کشتی‌ها جهت حمل و نقل کالا نداریم و از طرفی، ارتباط کشتی‌رانی منظمی با این حوزه وجود ندارد؛ از طرفی یک ضعفی در ارتباط با کشورهای آمریکای لاتین وجود دارد و آن اینکه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های یکدیگر را نمی‌شناسیم که باید در این باره اقدامات مهمی صورت بگیرد.

فریمان با اشاره به تبادلات فرهنگی میان ایران و کوبا گفت: در ارتباط با کشورهای آمریکای لاتین باید روی نکات فرهنگی مشترک کار کنیم و البته دیدار نخبگان و شخصیت‌های دانشگاهی می‌تواند در این زمینه، کارساز باشد. وی با اشاره به مناسبات اقتصادی و تجاری ایران و کوبا، اضافه کرد: دولت به تنهایی قادر به برقراری روابط مؤثر اقتصادی نیست و در این‌باره باید بخش خصوصی قدرتمندی ورود کند و روابط توسعه یابد.

کارشناس مسائل آمریکای لاتین با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه هاوانا گفت: کوبا در حال حاضر، در بدترین تحریم‌های اقتصادی قرار دارد لذا در حوزه تهاتر می‌تواند با جمهوری اسلامی ایران، گشایش‌هایی را ایجاد کند. فریمان با بیان اینکه کوبا در مسائل پزشکی، سلامت و گردشگری حرف اول را می‌زند، افزود: در حال حاضر ترکیه و چین در تلاش هستند تا در این کشور، اقداماتی را صورت دهند؛ لذا ضرورت دارد ایران نیز اقدامات لازم برای توسعه روابط با کوبا را صورت دهد.

کارشناس مسائل آمریکای لاتین تاکید کرد: امروز جمهوری اسلامی ایران با حضور در حیاط خلوت آمریکا می‌خواهد منافع ملی کشورمان را دنبال کند و نوعی همگرایی با این کشورها داشته باشد.

هانی‌زاده: سفر رئیس‌جمهور کوبا می‌تواند فضای مناسبی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین ایجاد کند

«حسن هانی‌زاده» کارشناس مسائل بین‌الملل نیز به خبرنگار مهر گفت: کوبا یکی از کشورهای انقلابی در حوزه آمریکای لاتین است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط گسترده‌ای در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران برقرار کرد؛ سفر «فیدل کاسترو» رئیس‌جمهور پیشین این کشور به ایران، در مناسبات کشورمان با کشورهای آمریکای لاتین بسیار مؤثر بود.

وی با اشاره به تقابل کوبا با آمریکا و وجود سیاست‌های مشترک میان جمهوری اسلامی ایران و کوبا در این زمینه ادامه داد: با توجه به اینکه بیشتر کشورهای آمریکای لاتین، زخم استعمار آمریکا و اروپا را بر پیکره خود دارند، در نفی استکبار، مبارزه با ظلم و ستم و نفی هژمونی آمریکا تشابهات مشترکی با ایران دارند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل به سفر رئیس جمهور کوبا به تهران اشاره و تصریح کرد: سفر رهبران کشورهای لاتین به ایران نشان می‌دهد که ایران، کاملاً مورد احترام کشورها و ملت‌های این حوزه است؛ سفر رئیس‌جمهور کوبا به ایران می‌تواند فضای مناسبی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین ایجاد کند.

هانی‌زاده تاکید کرد: از آنجایی که کوبا نیازمند فناوری‌های ایران در حوزه‌های مختلف است، به نظر می‌رسد در جریان این سفر با امضای توافقنامه‌های مختلف، فضای جدیدی میان ایران و آمریکای لاتین ایجاد شود.

وی گفت: از طرفی جمهوری اسلامی ایران نیز به دنبال ایجاد جایگاه اقتصادی و مناسبات سیاسی در سطح بالاتری است که کوبا یکی از کشورهای تأثیرگذار در این زمینه است. حضور ایران در این کشورها می‌تواند بلوک جدیدی در تعاملات کشورهای شرقی و آمریکای لاتین ایجاد کند.