عضو اتاق بازرگانی و فعال اقتصادی گفت: «وقتی قیمت چند کالا بالا می‌رود، به یک باره این موضوع روی دامنه قیمتی بسیاری از کالاها تأثیر می‌گذارد، لذا به صرف ثابت نگاه داشتن نرخ دلار نمی‌توان مانع از افزایش تورم شد.»
«مسعود دانشمند» عضو اتاق بازرگانی و فعال اقتصادی در گفت‌وگو با «صبح صادق» درباره موضوع اهمیت استقلال بانک مرکزی و تأثیری که این روند در عملکرد بانک مرکزی به جا می‌گذارد، گفت: «یکی از موضوعاتی که در عملکرد بانک مرکزی بسیار حائز اهمیت است، استقلال در تصمیم‌گیری‌هاست؛ به گونه‌ای که آثار خواسته‌ها و دستورات از بالا به پایین دولت‌ها روی تصمیمات بانک مرکزی مشخص نباشد. امروز بیشتر کشورها بانک‌های مرکزی مستقلی از دولت دارند و شاید به این دلیل است که این کشورها اقتصادهایی با تلاطمات بسیار کمتر از ایران دارند و تورم در آنها مدیریت شده است؛ حتی در هنگامه‌هایی، مانند بحران‌های نظامی و بیماری‌هایی، مانند کرونا با مدیریت درست بانک مرکزی نرخ تورم در این اقتصادها به سرعت کنترل می‌شود.»
وی در این باره گفت: «امروز مدلی که ما باید از آن پیروی کنیم، همین مدل است؛ یعنی استقلال بانک مرکزی بدون اینکه هر روز خواسته‌های متعدد دولت را عمل کند. هر چند قوی‌ترین و بهترین اقتصاددانان به مدیریت بانک مرکزی گمارده شوند تا این روند حفظ نشود و بانک مرکزی مستقل از دولت عمل نکند، نمی‌توان امیدوار بود که سیاست‌های درست بانک مرکزی و ابزارهایی که از آن برای تحقق خواسته‌هایش دنبال می‌کند، به ثمر بنشیند و چنان شود که در طولانی‌مدت خیال مردم و فعالان اقتصادی از بابت کنترل نرخ تورم و سایر موارد مانند ثبات ارزی و تک نرخی کردن ارز آسوده باشد.»
این فعال اقتصادی درباره بانک مرکزی ایران معتقد است: «با اینکه عملکرد رئیس کل بانک مرکزی جناب آقای فرزین در یک سال گذشته مطلوب و مثبت ارزیابی می‌شود، اما به این دلیل که بانک مرکزی ایران را نمی‌توان با سایر بانک‌های مرکزی دنیا مقایسه کرد، اینجا مدیریت درست بانک مرکزی حتی اگر به دست اقتصاددانی نخبه و مدیری توانمند بیفتد، باز یک پایش لنگ می‌زند.»
این کارشناس اقتصادی معتقد است: «متأسفانه بانک مرکزی ایران استقلال عمل لازم را برای تصمیم‌گیری‌ها و اتخاذ و اعمال و اجرای سیاست‌های مد نظر خود شبیه آنچه در عمل باید اتفاق بیفتد، ندارد، نه در این دولت؛ بلکه در تمام دولت‌ها کم و بیش این موضوع رایج بوده و دیده شده است.»
دانشمند یادآور شد: «مسئله حائز اهمیت این است که متأسفانه دولت‌ها گمان می‌کنند بانک مرکزی صندوق و گاوصندوق پولی و تأمین مالی آنهاست، ضمن اینکه رئیس بانک مرکزی را دولت انتخاب می‌کند تا به نوعی بتواند سیاست‌های مورد نظر خود در بانک مرکزی را اجرا کند، پس نتیجه می‌گیریم در ایران بانک مرکزی به خواست دولت‌ها شبیه به صندوق پولی آنها عمل می‌کند و مجری سیاست‌های دولت و نه سیاست‌های خاص خود است.»
وی در این باره گفت: «تا زمانی که این وضعیت وجود دارد و بانک مرکزی مستقل از دولت عمل نکند، نمی‌توان آنچنان که باید به مسئله رفع تورم و مهار تورم و تک نرخی شدن حتی رسیدن نرخ تورم به رقم‌هایی، مانند 20 درصد امیدوار بود؛ چرا که بانک مرکزی استقلال عمل لازم را برای اینکه بتواند بازار پولی را مطابق وظایف و ابزارهای خود اداره کند، ندارد. وقتی بانک مرکزی نتواند مستقل از خواسته‌های دولت عمل کند، بی‌شک نمی‌تواند سیاست‌های مناسبی را که در راستای اعطای تسهیلات‌دهی باید اجرا کند، در نظام بانکی اعمال کند؛ چرا که مدام تحت فشار تکالیف دستوری دولت است. این موضوع به قدری مهم است که رهبر معظم انقلاب نیز پیشتر به آن اشاره کردند و خواستار تحمیل نکردن تکالیف دستوری به نظام بانکی کشور شدند؛ چرا که مانع هدایت درست تسهیلات به بخش‌های واقعی تولید می‌شود.»
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: «تا زمانی که بانک مرکزی تابع است و دولت با این نگاه که بانک مرکزی بخشی از صندوق تأمین مالی اوست، به این نهاد می‌نگرد و دائماً بانک‌ها را موظف به اعطای تسهیلات به این افراد و گروه‌ها حتی پرداخت تسهیلات به مردم در قالب طرح‌های اجتماعی و تسهیلات تکلیفی و... می‌کند و بانک مرکزی هم مجبور به اجرای آنهاست، نمی‌توان بانک مرکزی ایران را با سایر بانک‌های مرکزی مستقل جهان یکسان دانست؛ هر چند اگر فردی توانا در رأس این نهاد قرار بگیرد.» وی در ادامه بحث درباره عملکرد یک ساله رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: «در این موضوع شکی نیست که آقای فرزین و تیم ایشان در بانک مرکزی طی یک سال گذشته بسیار زحمت کشیده‌اند و در راستای تثبیت نرخ ارز و ثبات اقتصادی تلاش بسیاری کرده‌اند؛ اما همین که دولت همچنان به بانک مرکزی به عنوان صندوق خود نگاه می‌کند، متأسفانه دست بانک مرکزی را می‌بندد؛ چرا که بانک مرکزی و مدیر بازار پولی با وجود سنگینی چنین نگاهی نمی‌تواند بسیاری از سیاست‌های مستقل خود را اجرا کند.»
وی در این باره با ذکر مثالی گفت: «برای نمونه اگر بانک مرکزی مستقل از دولت عمل می‌کرد، قطع به یقین تاکنون ارز تک نرخی شده بود و اکنون شاهد آثار بسیار نیکوی ارز تک نرخی در اقتصاد ایران بودیم، موضوعی که به تثبیت اقتصادی بیش از پیش کمک می‌کرد و مانع بسیار بزرگی در برابر فسادهای ارزی و اقتصادی بود.»
دانشمند خاطر نشان کرد: «بانک مرکزی به اهمیت تک نرخی کردن ارز واقف است و مدیران بانک مرکزی هم می‌دانند برای تک نرخی کردن ارز چگونه باید زمینه و فضای لازم را باز کنند؛ اما متأسفانه مستقل نیستند! مدیران بانک مرکزی می‌دانند با تک نرخی کردن ارز شاهد چه آثار شگفت‌انگیزی روی بازار و بخش صادرات کشور خواهیم بود. با اینکه بانک مرکزی اکنون در تلاش است تا نرخ ارز را در مرز ۵۰ هزار تومان نگه دارد، اگرچه بعضاً هزار تا دو هزار تومان بالا و پایین می‌شود. با این حال مدتی است در این مرز نگه داشته شده است؛ اما نمی‌توان نرخ ارز را به صورت دائمی ثابت نگه داشت و مانع آثار تورمی شد که روی اقتصاد و افزایش قیمت‌ها به جا می‌گذارد.»
وی خاطر نشان کرد: «بانک مرکزی در یک سال گذشته برای جلوگیری از افزایش نرخ ارز و آثار تورمی که به دنبال دارد، مانع افزایش نرخ ارز شده؛ اما مسائل دیگری مانند افزایش دستمزدها و بالا رفتن قیمت حامل‌های انرژی و... نیز روی نرخ تورم اثرگذار است که نمی‌توان جلوی آنها را گرفت.»
وی در این باره یادآور شد: «وقتی قیمت چند کالا بالا می‌رود، به یک باره این موضوع روی دامنه قیمتی بسیاری از کالاها تأثیر می‌گذارد، بنابراین با ثابت نگاه داشتن نرخ دلار به تنهایی نمی‌توان مانع افزایش تورم شد.»
دانشمند خاطر نشان کرد: «با اینکه هدف دولت از تثبیت نرخ ارز کاهش و جلوگیری از افزایش نرخ تورم است، اما این موضوع، یعنی ثابت نگاه داشتن نرخ ارز بخشی از ماجراست، پس بخش‌های دیگر به قوت خود باقی است که یحتمل قدرتی برای اثرگذاری بر آن ندارد. پس اینجا به این نتیجه می‌رسیم که بانک مرکزی به تنهایی نمی‌تواند سیاست‌های کاهش نرخ تورم را اعمال کند، چرا که افزایش قیمت حامل‌های انرژی، دستمزد، مالیات‌ها و تورم‌هایی که در بخش‌های مختلف به تدریج افزوده می‌شود، زندگی مردم و صادرات و واردات را از خود متأثر می‌کند و اینجاست که سیاست‌های کنترل تورم بانک مرکزی به دلیل نبود استقلال آنچنان که انتظار می‌رود عملیاتی نمی‌شود.»
