عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: «در صورتی که وزارت اقتصاد به‌دنبال افزایش نرخ ارز نیمایی باشد، مردم با همین پولی که در دست دارند اگر امروز می‌توانند دو کیلو برنج بخرند، درآینده نزدیک قادر به خرید نیمی از این مقدار هم نخواهند بود؛ بنابراین با این کار فشار بر مردم بیشتر و جامعه بیش از پیش فقیر خواهد شد.»
«مسعود دانشمند» عضو اتاق بازرگانی ایران و فعال اقتصادی در گفتگو با صبح صادق در پاسخ به این پرسش که به نظر شما اکنون که وضعیت اقتصاد ایران با تنش‌های سیاسی منطقه‌ای عجین شده آیا بنا به آنچه وزیر اقتصاد بیان می‌کند بالابردن نرخ ارز نیمایی به صلاح جامعه است؟ گفت: «بار‌ها بر این نکته تأکید شده است که نرخ‌ها -به‌ویژه نرخ ارز- به هیچ وجه نباید به صورت دستوری بالا برود چراکه منجر به برهم زدن مکانیسم بازار می‌شود؛ به این معنا که حتی اگر در شرایط عادی اقتصادی و سیاسی باشیم، هرگونه دست کاری تعمدی نرخ‌ها بازار را با تبعات منفی رو‌به‌رو می‌کند.»
وی در این باره خاطرنشان کرد: «هر چند وزیر اقتصاد معتقد است بانک مرکزی مسئول کنترل تورم است، اما این موضوع به این معنا نیست که وزارت اقتصاد یا سایر ارگان‌ها و نهاد‌های کشور در کنترل و کاهش نرخ تورم تأثیرگذار نیستند یا در این حوزه مسئولیتی ندارند. این سخن کاملاً غلط است. همان‌گونه که دستکاری نرخ‌ها و برهم زدن مکانیسم بازار بسیار غلط است.»
وی در ادامه به تبعات بالا بردن نرخ ارز نیمایی و نزدیک‌سازی به نرخ ارز در بازار آزاد اشاره کرد و گفت: «باتوجه به اینکه دولت وعده کاهش نرخ تورم به مردم داده است، دستکاری نرخ ارز نیمایی و نرخ ارز ترجیحی با توجیه اینکه دولت مایل به راضی‌کردن صادرکننده و بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور است، جز افزایش گرانی و دامن زدن به تورم بیشتر در بازار‌های مختلف نتیجه‌ای به‌دنبال ندارد.»
این فعال اقتصادی تصریح کرد: «در این موضوع شکی نیست که به تدریج باید به سمت تک نرخی کردن ارز برویم، اما با درنظرگرفتن واقعیت‌های اقتصادی و باز بودن مسیر برای حرکت در مسیر تک نرخی کردن ارز، در غیر این‌صورت بازار را دچار تکانه‌ها و چالش‌های اساسی می‌کنیم که دود آن به چشم مردمی می‌رود که بخشی از آنها درحال حاضر نیز قادر به تأمین حداقل‌های زندگی و معیشت خود نیستند.»
این فعال اقتصادی و تجارت خارجی بیان داشت: «وقتی دولت ارز نیمایی ۳۸ هزار تومانی را با این توجیه که باید به نرخ ارز در بازار آزاد به قیمت ۶۰ تومان برساند افزایش می‌دهد قطع به یقین دولت نمی‌تواند نرخ ارز بازار آزاد را نیز روی ۶۰ هزار تومان حفظ کند، بنابراین به یک‌باره شوک بزرگی به نرخ ارز بازار آزاد وارد می‌شود و ممکن است نرخ ارز در بازار آزاد با افزایش قابل توجهی مواجه شود؛ چراکه بازار کار خود را می‌کند و منتظر دستورات و خواسته‌های دولت نمی‌ماند.»
وی با اشاره به تفاوت مکانیسم ارز نیمایی و ارز بازار آزاد گفت: «بانک مرکزی می‌تواند نرخ ارز در بازار نیما را به‌صورت دستوری ثابت نگاه دارد یا آن را حفظ و کنترل کند، اما ماهیت نرخ ارز در بازار آزاد متفاوت از مکانیسم قیمت‌گذاری نرخ ارز نیمایی است؛ پس بانک مرکزی به هیچ‌وجه نمی‌تواند آنگونه که روی مکانیسم ارز نیمایی کنترل و نظارت دارد، روی ارز بازار آزاد نظارت و آن را به دلخواه خود قیمت‌گذاری کند.»
دانشمند گفت: «مسئولان اقتصادی کشور باید به این موضوع بسیار مهم آگاه شوند که هر بازار و هر کالایی مکانیسم خود را دارد لذا نمی‌توان نرخ ارز نیمایی را به نرخ ارز بازار آزاد وصل و به نوعی به هم مرتبط کرد یا مرتبط دانست؛ پس وزیر اقتصاد با راهکار‌هایی از این دست نمی‌تواند نرخ ارز بازار آزاد و نیمایی را در یک سطح و نزدیک به هم نگه دارد.»
عضو اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این پرسش که از نظر شما اصلی‌ترین راهکار برای حرکت به سمت تک‌نرخی کردن ارز چیست، گفت: «طی بیش از چهل سال گذشته کارشناسان اقتصادی بار‌ها بر این موضوع تأکید کرده‌اند و حتی در چند مقطع زمانی هم به سمت تک نرخی کردن ارز رفته‌ایم، اما به‌دلیل آماده نبودن شرایط برای ماندگاری ارز تک نرخی، در این زمینه موفق نبوده‌ایم. امروز که منطقه درگیر جنگ است و این احتمال وجود دارد که خواسته یا ناخواسته وارد جنگ شویم تک نرخی کردن ارز مقدور نیست و به صلاح کشور هم نیست.»
وی ادامه داد: «شاید به جرئت بتوان گفت تنها راهکار تک نرخی کردن ارز پیوند دادن ارز صادراتی به ارز وارداتی است.»
این فعال اقتصادی در این باره توضیح بیشتری داد و گفت: «مسئولان باید بدانند بازار ارز براساس مکانیسم عرضه و تقاضا کار می‌کند؛ بنابراین با دستور و با توجیه حمایت از صادر کننده یا رشد صادرات یا بازگشت ارز حاصل از صادرات نباید نرخ ارز نیمایی را بالا ببرند؛ چراکه این چرخه، یعنی عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات حتی درصورت بالا بردن نرخ ارز نیمایی به قوت قبل باقی می‌ماند.»
وی با بیان نمونه‌ای در این باره، گفت: «با توجه به اینکه قیمت ارز در بازار آزاد برای خود حرکت می‌کند و ناشی از مسائلی مثل عرضه و تقاضا و کمبود یا وفور منابع ارزی است، پس به هیچ‌وجه نمی‌توان مطمئن بود درصورت افزایش نرخ ارز نیمایی، نرخ ارز بازار آزاد افزایش نداشته باشد؛ چراکه نرخ ارز نیمایی به هر مقدار بیشتر شود، به همان اندازه نیز نرخ ارز بازار آزاد افزایش خواهد داشت.»
وی در این خصوص تذکر داد و گفت: «مسئولان اقتصادی باید یاد گرفته و آموخته باشند که با بگیر و ببند و زندان و اعدام نمی‌توانند بازار ارز را کنترل کنند. همچنین باید بدانند با این‌گونه اقدامات نمی‌توانند نرخ ارز را به صورت دستوری کاهش دهند. همین‌طور باید آگاه باشند که نمی‌توانند ارز حاصل از صادرات را با این روش‌ها به کشور بازگردانند، بلکه با سیاست‌گذاری‌های درست باید تقاضا را از بازار بیرون ببرند.»
وی درباره تبعات بالا بردن دستوری نرخ ارز نیمایی برای جامعه گفت: «باتوجه به افزایش هزینه‌های خانوار و افزایش نیافتن حقوق و دستمزد، بالا بردن دستوری نرخ ارز نیمایی که به تبع آن ارز بازار آزاد نیز بالا می‌رود، جز افزایش فقر و فلاکت و از دست رفتن معیشت مردم حاصل و دستاوردی ندارد.»
وی درخصوص آسیب‌های اجتماعی که از این موضوع بر جامعه وارد می‌شود، خطاب به مسئولان گفت: «نباید معیشت حداقلی مردم توسط سیاست‌گذاری‌های غلط بیش از این به خطر بیفتد؛ چراکه این روند منجر به افزایش آسیب‌های اجتماعی و جرم و جنایت خواهد شد.»
وی اذعان داشت: «درصورتی که وزارت اقتصاد به‌دنبال افزایش نرخ ارز نیمایی باشد، مردم با همین پولی که در دست دارند اگر امروز می‌توانند دو کیلو برنج بخرند درآینده نزدیک قادر به خرید نیمی از این مقدار هم نخواهند بود؛ بنابراین با این کار فشار بر مردم بیشتر و جامعه بیش از پیش فقیر خواهد شد.»
وی در پایان گفت: «دولت‌مردان به خوبی می‌دانند قیمت کالا‌ها نتیجه عرضه و تقاضاست، اگر عرضه و تقاضا متعادل شوند قیمت ثابت می‌ماند. اگر عرضه بیشتر باشد نرخ‌ها کاهش می‌یابد و اگر عرضه کاهش بیابد نرخ ارز بالا می‌رود. اینها مسائل بسیار بدیهی است.»
