بهطور معمول، امنیت ملی، صیانت از قلمرو و منافع کشور از طریق سازوکارهای متعدد سیاسی تعریف میشود که بدون شک استفاده از «دیپلماسی دفاعی» نیز جزء یکی از مهمترین ابزارهای موجود است. با این حال، در قرن بیستویکم منابع جدیدی از امنیت ظهور کرده که شیوههای مرسوم تأمین امنیت دولتها را به چالش کشیدهاند. پراکندگی گروههای تکفیری از آفریقا گرفته تا غرب آسیا، تضعیف مفهوم بحث برانگیز «امنیت جهانی» را خبر میدهد. شبکههای تروریستی جهانی بخشی از یک برنامه امنیتی گسترده را تشکیل میدهند؛ از این رو، دولتها بعضاً با اکراه عنوان میکنند که امنیتشان بدون روابط امنیتی ناحیهای، منطقهای و جهانی (همکاری و هماهنگی) تضمین نمیشود.
در لغتنامه دهخدا، دیپلماسی اینگونه تعریف شده است: «فن و عمل رهبری مذاکرات بین ملتها به منظور حصول سازش که مورد رضایت متقابل همگان باشد و نیز شیوه رهبری مذاکرات.» میتوان دیپلماسی دفاعی را اینگونه تعریف کرد: «روابط دیپلماتیک نظامی و دفاعی فی مابین کشورهای علاقهمند به همکاری نظامی با یکدیگر.»میتوان گفت، مناسبات و روابط بین کشورها و دولتها، مراتب و سطوح متفاوتی دارد؛ این مناسبات از سیاسی گرفته تا راهبردی متغیر است، هرچقدر به مناسبات راهبردی نزدیک میشویم، بیانکننده روابط عمیق بین آن کشورهاست. یکی از راهبردیترین مناسبات روابط نظامی است که بر عهده نمایندگیهای دیپلماتیک و وابسته نظامی هر کشور است. وی وظیفه دارد در این راستا اقداماتی را طراحی کرده و به سرانجام برساند.
با توجه به اینکه از تاریخ 27 مهرماه تحریمهای تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران، درست پنج سال پساز پذیرش برجام و برپایه آنچه ایران و کشورهای بزرگ در قطعنامه ۲۲۳۱ توافق کرده بودند، به پایان رسیده است، اکنون فرصت مناسبی است تا جمهوری اسلامی از ظرفیتهای دیپلماسی نظامی با متحدان خود بهره برده و نیز به بازار پرسود تجارت تسلیحاتی وارد بشود. در شرایطی که امکان صادرات نفتی برای ایران به واسطه تحریمهای ثانویه آمریکا با سختی و دشواری همراه است و بازار نفت، رقبای سنتی خود را دارد، ورود ایران به بازار تسلیحات بینالمللی با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد تسلیحات ایرانی که برای جهانیان اثبات شده است، میتواند به رشد اقتصادی کشور هم کمک کند.از سوی دیگر ارائه کمکهای مستشاری نظامی رسمی به متحدان ایران، از دیگر موضوعاتی است که ذیل دیپلماسی دفاعی میتوان بهرهبرداری کرد؛ بهرهبرداری از مصونیت و امتیازات دیپلماتیک مانع از تعرض به مأموران این موضوع خواهد بود.
از ظرفیت دیگری که دیپلماسی دفاعی دارد، میتوان به مشارکت در برنامهها و عملیاتهای حفظ صلح سازمان ملل متحد اشاره داشت، حضور جمهوری اسلامی در اینگونه برنامهها، مهر تأیید بر صلح دوستی و ارائه تصویری صحیح از نیروهای مسلح کشورمان به دنیا در پی خواهد داشت.
توجه به موضوع امنیت ملی را میتوان مهمترین اولویت در سیاست خارجی و داخلی تمام دولتها دانست. از این رو تدوین اقدامات مناسب برای تحقق و دستیابی به آن جزء اهداف ضروری برای هر دولت به شمار میرود که دیپلماسی دفاعی در خدمت به امنیت ملی میتواند ضامن امنیت ملی و توسعه پایدار کشور باشد.