یکی از مهمترین دغدغههای علاقهمندان به اسلام و انقلاب ریزش انقلابیون بوده و هست. اینکه انتظار داشته باشیم ریزشی رخ ندهد، انتظار بجایی نیست؛ اما کمیت و کیفیت آن نباید آسیبزا باشد. اگر از این موضوع نگرانی داریم، باید دلایل ریزش را بشناسیم و با کار و تلاش علمی و عملی از آن جلوگیری کنیم. یکی از دلایلی که موجب ریزش میشود، اعتقادات ضعیف افراد است. رهبر معظم انقلاب در اینباره میگویند: «ریزشها یکی از آسیبهای هر انقلابی است که بهویژه جوانان مؤمن و انقلابی را تهدید میکند. اصلیترین ریشه این ریزشها، عمیق نبودن معارف اسلامی در دل و ذهن انسان است. انس با صحیفه سجادیه و تدبر در آن از این منظر نیز بسیار ضروری است؛ زیرا صحیفه سجادیه پر از معارف دینی است. با این کار بنیه دینی و انقلابی خودتان را هم محکم میکنید. جوان ما اگر بنیه دینیاش مستحکم باشد، خیلی از این کسانیکه... مشغول تلاشند برای منحرف کردن ذهنها به سمتهای گوناگون، وقتی دیدند جوان ما محکم است، میکشند کنار.»(۱۳۸۷/۲/۱۴) صحیفه سجادیه پس از قرآن و نهجالبلاغه میتواند منبع مهمی در محکم شدن و مستحکم ماندن در اعتقادات باشد. اگر از این منبع مهم برای تبیین و توسعه معارف، اعتقادات و اخلاق استفاده شود، علاقه به انقلاب و آرمانهای انقلابی هم زیاد میشود. در صحیفه سجادیه زندگی را در مسیر حقیقی خودش پیدا میکنیم و میتوانیم بدون افراط و تفریط به سمت اهداف عالی و مقدس اسلامی برویم. اصلیترین مشکلات انسان در دنیا این است که بدون اتصال به علوم الهی ناب میخواهند راه خود را پیدا کنند و در این مسیر با هزاران طرح، ایده و سخن مواجه میشوند. همانطور که در صحیفه سجادیه درباره خودشناسی و خوددوستی مطالبی وجود دارد، انسانها نیز در این باره مطالب بسیاری ارائه کردهاند. تفاوت خودشناسی در مکاتب غیرالهی با مکتب اسلام این است که در آنجا هر انسانی با نگاه خودش، اقتضائات و محدودیتهای انسانی خودش، تمایلات و انگیزههای خودش، انسان را بررسی میکند و مطالب هم استدلال و استخراج میکند و انسان را برای انسانشناسی راهنمایی میکند! انسان در اینجا با انسانی مواجه است که خودش غرق در نقص است و نمیتواند برای زندگی بینقص طرحی ارائه دهد اما در مکتب اسلام، انسان به وسیله خالق انسان معرفی میشود و کسانیکه به وحی و حقیقت دین متصل هستند سعی دارند درس خودشناسی و انسانشناسی بگذارند.
امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه مباحثی را در قالب دعا آوردهاند که میتواند دنیا و آخرتی غرق در سعادت را برای انسانها رقم بزند. مباحث صحیفه سجادیه را میتوانیم از خودشناسی و خوددوستی آغاز کنیم تا برسد به تمایلات انسان، شناخت آن و نحوه مواجهه با این تمایلات. مسیر صحیفه سجادیه درباره خود دوستی این است که انسانها بیش از همه خود را دوست دارند كه اگر این خود دوستی در مسیر صحیح هدایت شود، انسان را به كمال، سعادت و... میرساند؛ ولی اگر در مسیر صحیح آن هدایت نشود، به سقوط اخلاقی منجر میشود و موجب حرص، غرور و خودپرستی میشود. بحث مهم بعدی خداخواهی و خداجویی در صحیفه سجادیه است. از آنجا که انسانها فطرتاً خداجو هستند و هر چقدر از راه اصلی منحرف شده باشند، باز هم فطرت آنها خدا را میطلبد، باید این خداشناسی به حقیقت نزدیک باشد و به اعتقاد راسخ و ایمان استوار نتیجه دهد. امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، در دعای20، 21، 28، 50 و... به این ویژگی فطری انسان اشاره میکند. این توجه به خدا و گرایش فطری که در انسان وجود دارد، برای خداشناسی باید به کنترل رفتار و ارتقای کیفیت زندگی دنیایی و آخرتی بیانجامد.
دیگر خصوصیت مهم صحیفه سجادیه پس از روان بودن و قابل فهم بودن برای همه انسانها این است که راهکارهای زندگی موفق و مترقی را هم ارائه میدهد و قدم به قدم انسان را راهبری میکند. کسانیکه امروزه در حوزه مسائل روانشناسی، انسانشناسی، عوامل و اسباب موفقیت و سبک زندگی در دنیا مطرح هستند و درآمدهای بسیاری هم دارند، اگر با معارف دین درباره زندگی، به ویژه معارف بلندی که در صحیفه سجادیه وجود دارد آشنا میشدند، قلمها را میشکستند و کتابهایشان را آتش میزدند و از نو با نشستن در درس دین و مکتب به شناخت زندگی و انسان میپرداختند. امام سجاد(ع) هرگز بدون راهکار مناسب و صحیح مطلبی را در ادعیه و سخنان خود نمیآورند. ایشان خداشناسی را مایه شرافت انسان میدانند و انسان را به عبد بودن و مطیع بودن امر میفرمایند. یکی از مسائلی که در مباحث مدیریت رفتار و سبک زندگی مدیریت رفتار است؛ اما اینکه این مدیریت چگونه باشد و تا چه سطحی ادامه یابد؛ مسئله مهمی است که غیرمکتبیها نمیتوانند آن را به درستی تبیین کنند. خصوصیت مهم صحیفه سجادیه این است که هر فکر و فعلی را با اتصال به خدا توصیه میکند و این ارتباط را دلیل هر موفقیتی معرفی میفرماید. اینکه انسان خودش را بنده خدا بداند و هر لحظه از خداوند کمک بگیرد، میتواند در فعالیتهای انقلابی هم اثر بگذارد و از ریزشها بهواسطه برخی اشکالات و سختیها جلوگیری کند. مفاد درسی صحیفه سجادیه باید در آموزشگاهها، در میان دانشجویان و حوزویان، در میان مردم و مسئولان جاری باشد و همه امت راهکارهای زندگی شخصی، جمعی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود را از آموزههای مکتب استخراج کنند.