دستاوردهای توافق پولی ایران و روسیه برای تمام منطقه

بانک‌های مرکزی ایران و روسیه با توافق برای استفاده از ریال برون‌مرزی با نام آفشور همکاری جدیدی را آغاز کردند. با توافق 2 کشور کاربرد دوجانبه تأمین (معاوضه) نقدینگی به پول‌های ملی 2 کشور در مبادلات تجاری و مسافری ممکن شده است.

2 کشور طبق  همکاری پیمان پولی تهران و مسکو تصمیم به حذف تدریجی دلار آمریکا از مبادلات بانکی و تجاری گرفته‌اند؛ بر مبنای آن روبل و ریال، جایگزین دلار می‌شود. این همکاری روابط تهران و مسکو را در سطح دوجانبه یا در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا تقویت می‌کند. 

در توسعه همکاری‌های مالی و بانکی ایران و روسیه ادغام سیستم پرداخت میر روسیه و سیستم بانکی شتاب ایران توافق شده است. سیستم میر راهی برای غلبه بر هرگونه مسدود شدن احتمالی پرداخت‌های الکترونیکی از سیستم‌های طراحی شده توسط کشورهای غربی، مانند ویزا یا مستر کارت است. ایران نیز سال ۱۳۸۱ سیستم بانکی شتاب را با این هدف تأسیس کرد. در تازه‌ترین رایزنی مقامات ایران و روسیه برای توسعه همکاری‌های بانکی، استفاده از روبل، یوآن، درهم و ریال در مبادلات بانکی رقم خورد.   

اگر مبادلات بین روسیه، ایران، چین و دیگر کشورها با روبل، یوآن، درهم و ریال توسعه یابد، مانع بزرگی در مسیر تجارت 2 کشور برداشته خواهد شد. همچنین منجر به تقویت ارتباط  کشورهای منطقه می‌شود و سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی می‌توانند اشتراکات بیشتری با هم داشته باشند.

 به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، تمام مقررات مرتبط با پولشویی مطابق قوانین بین‌المللی در ایران رعایت می‌شود و ایجاد نهادی مشابه «FATF» در میان کشورهای عضو بریکس فرصت خوبی برای توسعه همکاری‌های بانکی میان کشورهای عضو است.

 دستیابی به راهکارهای انتقال پول و تسویه پولی از مهم‌ترین محورهای مورد بحث میان کشورهای عضو بریکس است، زیرا اتحادیه پایاپای آسیایی (ACU) فرصتی برای حذف دلار از معاملات میان کشورهای عضو است که کشورهایی مثل هند و پاکستان هم عضو این اتحادیه هستند. پذیرش تقاضای عضویت بلاروس و حضور روسیه ظرفیت بسیار خوبی را برای توسعه همکاری میان ایران و روسیه فراهم می‌کند.

  برای این پروژه، بانک میر بیزنس روسیه نقش محوری در تسهیل مبادلات دارد که تنها سهامدار آن، بانک ملی ایران است. اگر چه این بانک نوامبر ۲۰۱۸ در فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفت اما به عنوان شعبه بانک ملی ایران اکنون خارج از سیستم سوئیفت فعالیت می‌کند.

گام مهم دیگر ایران و روسیه در توسعه همکاری‌های مالی و بانکی، توافق برای همگام‌سازی «پیام‌رسان‌های بانکی» است. در همین راستا، پیام‌رسان‌های بانکی ایران (سپام) و روسیه (SPSF / معادل روسی سوئیفت) فوریه ۲۰۲۳ به یکدیگر متصل شدند و Sberbank و VTB بانک روسیه به آن پیوستند که با اتصال سامانه پیام‌رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، ۷۰۰ بانک روسی می‌توانند با بانک‌های ایرانی پیام‌های مالی مبادله کنند.

همچنین سامانه سپام ارزی به عنوان جایگزین سوئیفت در مراودات به بکار گرفته شده است. همین راهکار درباره بسیاری از کشورهای در حال توسعه که با ایران پیمان دوجانبه پولی دارند و شریک تجاری اصلی کشور هستند نیز در دستور کار قرار گرفت.