رزق و روزی از نگاه قرآن

کسب رزق و روزی مهم‌ترین دغدغه مادی انسان‌هاست؛ یکی از تصوراتی که انسان‌ها دارند، این است که برای کسب روزی باید مدام کار کنند و با تلاش شبانه‌روزی به ثروت و مکنت برسند. مطمئناً تلاش مهم‌ترین سهم را در پیشرفت مادی دارد، اما همیشه در این بین ملاحظاتی وجود دارد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید، رزق هر موجودی تضمین شده است.
بر اساس آموزه‌های قرآنی، روزی و رزق هر موجودی از جمله انسان‌ها تضمین شده است. (انعام/۱۵۱؛ اسراء/۳۱؛ طه/۱۳۲؛ عنکبوت/۶۰) منشأ این ضمانت همان لطف، قوت و عزت الهی است که تضمین‌کننده روزی بندگان از سوی خداوند است. (شوری/۱۹) خداوند در قرآن می‌فرماید: «لَهُ مَقَالِیدُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ»؛ کلید‌های آسمان‌ها و زمین از آن اوست. روزی را برای هر کس بخواهد، گسترش می‌دهد یا محدود می‌کند. او به همه چیز داناست. (شوری/۱۲) این به معنای آن است که اموری، چون لطف، قوت، عزت و اختیار کلید گنجینه‌های هستی به دست خداوند، خود از مهم‌ترین عواملی است که تضمین‌کننده روزی است و هیچ موجودی نباید دغدغه روزی داشته باشد. 
«مرحوم قطب‌الدین راوندی» روایت کرده است: روزی از امام جعفر صادق (ع) سؤال کردند: «روزگار خود را چگونه سپری می‌فرمایید؟» حضرت (ع) در جواب فرمودند: «عمر خویش را بر چهار پایه اساسی سپری می‌کنم: می‌دانم آنچه روزی برای من مقدر شده است، به من خواهد رسید و نصیب دیگری نمی‌شود. می‌دانم دارای وظایف و مسئولیت‌هایی هستم، که غیر از خودم کسی توان انجام آنها را ندارد. می‌دانم مرا مرگ درمی‌یابد و ناگهان بدون خبر قبلی مرا می‌رباید؛ پس باید هر لحظه آماده مرگ باشم و می‌دانم خدای متعال بر تمام امور و حالات من آگاه و شاهد است و باید مواظب اعمال و حرکات خود باشم.» (مستدرک، ج ۱۲، ص ۱۷۲) بحث رزق و روزی و اینکه روزی تضمین شده از سوی خداوند و حدود و ثغور آن دقیقاً چیست، بسیار پیچیده و دقیق است. در ادبیات دینی به آنچه مصرف می‌کنیم و حیات اولیه ما با آن تأمین می‌شود، «روزی» می‌گویند، نه وسایلی که جمع می‌کنیم و گاهی سال به سال از آن استفاده نمی‌کنیم. آنچه در این مختصر می‌توان درباره آن گفت، این است که در رزق و روزی او امری مؤثر هستند. از جمله رفتار و کردار انسان، تلاش و کوشش او، مقدرات الهی و ملاحظاتی که خداوند برای هر بنده‌ای در نظر دارد، میزان پرداخت صدقات، خیرات، سهم خمس و زکات و... در کسب رزق و روزی و از دست ندادن آن مؤثر است. در کنار ادعیه‌ها، توجهات قلبی و معنوی و تلاش برای کسب روزی باید دقت‌های لازم برای ازدیاد رزق و روزی و برکت آن داشته باشیم و با رعایت آداب کسب و کار زندگی خود را در مسیر دینی و اخلاقی قرار دهیم.