احتمال تحقق کریدور «زنگزور» رو به کاهش است

«حزب جمهوری‌خواه خلق» نخستین حزب سیاسی ترکیه محسوب می‌شود که هم اکنون با رهبری «اوزگور اوزل» فعالیت خود را به عنوان بزرگترین حزب اپوزیسیون پیش می‌برد. اگر چه حزب جمهوری‌خواه خلق در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۳ نتوانست پیروز شود، اما انتخابات شهرداری‌ها در ۳۱ مارس ۲۰۲۴ عملاً اثبات کرد حزب جمهوری خواه خلق در حال بازگشت به صحنه قدرت در سپهر سیاسی کشور ترکیه است، تا جایی که زمزمه‌های برگزاری انتخابات زودهنگام از سوی این حزب صد ساله به گوش می‌رسد.

حزب جمهوری خواه خلق نه تنها در سیاست داخلی بلکه در سیاست خارجی نیز با حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان در تضاد رویکردهاست. شاید بزرگترین و مهم‌ترین تضاد رویکرد در بحران سوریه باشد، این حزب بارها اردوغان را به دلیل سیاستش در مقابل دمشق نقد کرده است.

در همین راستا با هدف بررسی مواضع و سیاست منطقه‌ای حزب جمهوری خواه خلق گفتگویی با پروفسور «ایلهان آزگل» معاون رهبر حزب جمهوری خواه خلق انجام داده که مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید:

همانطور که می‌دانید آقای مسعود پزشکیان در انتخابات اخیر توانست به عنوان رئیس جمهور ایران پیروز شود. نتیجه این انتخابات مورد استقبال مقامات ترکیه نیز قرار گرفت. آقای پزشکیان همواره بر توسعه روابط با کشورهای همسایه تاکید دارند. نگاه حزب جمهوری خواه خلق نسبت به دولت چهاردهم ایران چگونه است؟

ایران یکی از باثبات ترین همسایگان ترکیه است. ما از منظر تاریخی هیچ وقت تنش مرزی با ایران نداشته‌ایم. ایران و ترکیه دو کشور بسیار مهم، استراتژیک، حساس و بسیار قدرتمند در منطقه هستند. ما ایران را کشوری می‌بینیم که بدون دخالت در امور داخلی آن می‌توانیم در انواع روابط انسانی پایدار، روابط تجاری و همکاری‌های انرژی با آن داشته باشیم.

اگرچه ایران و ترکیه ظرفیت زیادی برای توسعه همکاری دارند، اما هنوز این همکاری به شکل دل‌خواه پیش نرفته است. به عنوان مثال روابط تجاری ۳۰ میلیارد دلاری هدف گذاری شده، اما هنوز با این رقم فاصله داریم. به نظر شما در چه زمینه‌هایی باید روابط را بهبود ببخشیم؟

هر دو کشور پتانسیل بسیار زیادی دارند. ترکیه از نظر اقتصادی به ویژه در کالاهای مصرفی مانند کالاهای خانگی و خودرو پیشرفت کرده است. در این خصوص می‌توان سرمایه گذاری کرد. ترکیه در صنعت نساجی نیز بسیار پیشرفته است، برخی شرکت‌های ترکیه‌ای در حال نقل مکان به مصر هستند و ایران نیز می‌تواند یکی از مقاصد سرمایه گذاری باشد. بنابراین می‌توان در بسیاری از زمینه‌ها همکاری کرد. هیئت روابط اقتصادی خارجی در ترکیه، اتحادیه اتاق‌های بازرگانی ترکیه و بورس کالا و همچنین مؤسسات و گروه‌هایی اقتصادی، یعنی سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند با همتایان ایرانی خود همکاری داشته باشند. این وظیفه سیاست است که راه را برای این امر هموار کند. بنابراین ما به عنوان حزب جمهوری خواه خلق آماده ایم این زمینه را برای روابط اقتصادی ایران و ترکیه ایجاد کنیم.

بعد از جنگ دوم قره باغ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان چالش‌های از جمله کریدور زنگزور ایجاد شد. دولت آنکارا نیز خواهان باز شدن این کریدور است. به عنوان یک چهره سیاسی از حزب جمهوری خواه خلق، نظر شما در این مورد چیست؟

ما نیز خواهان اتصال جاده‌ای ترکیه به جمهوری‌های آسیای مرکزی هستیم. این مهم است که اتصال مستقیم جاده‌ای از کجا باشد. در حقیقت ما ترجیح می‌دهیم این جاده از مسیر جمهوری آذربایجان عبور کند. روابط ویژه ای بین ترکیه و جمهوری آذربایجان وجود دارد. برای همین اولویت ما در خصوص اتصال ترکیه به کشورهای آسیای میانه جمهوری آذربایجان است. منتهی در شرایط کنونی موضوع کریدور همچنان بسیار مشکل ساز شده است. احتمال تحقق کریدور زنگزور رو به کاهش است. اگر چه روسیه در موضوع این کریدور اهل تعامل است اما ایران نگاه مثبتی به این مساله ندارد. به هر حال ما فکر می‌کنیم که خطی که ترکیه را به آسیای مرکزی متصل می‌کند اگر از جمهوری آذربایجان عبور کند، سودمندتر است. اما این بدان معنا نیست که روابط با ایران خوب نیست. این مربوط به تضاد منافع است ما در برخی مسائل ترجیح می‌دهیم با آذربایجان و در برخی مسائل با ایران همکاری کنیم.

در دو سال اخیر سخنانی از سوی آقای اردوغان در خصوص عادی سازی روابط با سوریه مطرح می‌شود. حزب شما نیز اعلام کرد قصد دارد با بشار اسد رئیس جمهور سوریه دیدار کند. به طور کلی، سیاستی که حزب عدالت و توسعه در سال‌های اخیر علیه دولت دمشق اتخاذ کرد را چگونه ارزیابی می‌کنید. آیا به عنوان حزب جمهوری خواه خلق از عادی سازی روابط ترکیه و سوریه استقبال می‌کنید؟

سیاستی که دولت اردوغان در مورد سوریه از همان ابتدا یعنی از سال ۲۰۱۱ دنبال کرد، اشتباه بود. این سیاست درستی نبود، ما بارها این موضوع را مطرح کردیم. زیرا تلاش برای تغییر رژیم در کشور همسایه راهبرد اشتباهی بود. حزب عدالت و توسعه مسیر را برای اسلام گرایان رادیکال هموار کرد. من در این مورد زیاد نوشتم و درباره این مسائل زیاد صحبت کردم، پس موضع ما روشن است و تغییری نکرده است. در آن زمان حزب جمهوری خواه خلق نیز با سیاست تغییر رژیم در کشور همسایه مخالف بود. حتی در اوایل بحران سوریه هیئتی متشکل از اعضای حزب جمهوری خواه خلق به سوریه رفت و در آنجا با بشار اسد دیدار کرد. اسد در قدرت ماند و تمام پارامترها تغییر کرده است.

اما چالش‌هایی وجود دارد، برای مثال ترکیه ۱۰ درصد از سوریه را تحت کنترل دارد، این یک مشکل اساسی است. در سوریه گروه‌هایی وجود دارند که ترکیه برای تأمین امنیت به آنها پول می‌دهد، در استان ادلب هم یک سیستم رادیکال وجود دارد، از طرفی «پ-ی-د» در سوریه حضور دارد و ضمن اینکه حداقل ۴ میلیون آواره سوری در ترکیه زندگی می‌کنند، همه این موارد جز چالش‌های مهم در روابط ترکیه و سوریه است.

ما معتقدیم همه این مشکلات باید حل شود. راه حل این چالش‌ها دیدار با رئیس جمهور سوریه یعنی بشار اسد است؛ ما از این موضوع حمایت می‌کنیم. حتی این را می‌گوئیم: اگر کاری از دست ما برمی آید، حاضریم انجام دهیم. حتی حاضریم با بشار اسد دیدار کنیم. البته این خواسته را رسماً به دولت اسد اعلام کردیم. منتظر پاسخ آنها هستیم. پاسخ آنها برای ملاقات منفی نبود. آنها هم منتظرند تا شرایط برای این دیدار فراهم شود. البته ما به عنوان حزب جمهوری خواه خلق، برای حل هر مشکلی در مورد سوریه به کار خود ادامه می‌دهیم. ما اکنون به عنوان اولین حزب پرطرفدار ترکیه هستیم، وقتی به قدرت رسیدیم می‌خواهیم نشان دهیم که در این موضوع آماده هستیم.

در حال حاضر نظرسنجی‌ها حکایت از پیشرو بودن حزب جمهوری خواه دارد. البته اردوغان رهبر قدرتمندی است؛ از همه ابزار برای پایداری قدر خود استفاده می‌کند. برای همین ما برای پیروزی در انتخابات زودهنگام تلاش می‌کنیم. برگزاری جلسات در خارج ازکشور و دیدارهای مردمی در داخل کشور از جملات برنامه‌های انتخاباتی ما است. اما باز هم نمی‌توانیم به قطع از پیروزی حزب متبوع مان صحبت کنیم.

در پایان لازم است تأکید کنم که ما برای ایران به عنوان همسایه اهمیت زیادی قائل هستیم، شاید نظام سیاسی ما با ایران متفاوت است، اما اگر به قدرت برسیم، روابط پایدار و مستحکمی با ایران خواهیم داشت.