نشست سازمان همکاری شانگهای؛ وقت نقش آفرینی برای صلح

در تازه ترین رویداد مهم این سازمان منطقه ای ، اسلام آباد پایتخت پاکستان روزهای سه شنبه و چهارشنبه هفته جاری(۲۴ و ۲۵ مهر ۱۴۰۳) میزبان نخست بیست و سومین اجلاس نخست وزیران (و معاونان روسای جمهور Summits of heads of government) کشورهای عضو این سازمان خواهد بود؛ نشستی که بعد از نشست سران سازمان همکاری شانگهای(Summits of heads of state)، در درجه دوم اهمیت در رویدادهای سالانه این سازمان قرار دارد.

محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای نیز بنا به دعوت رسمی دولت پاکستان در نشست اسلام آباد حضور خواهد یافت.

اگرچه نقش سازمان همکاری شانگهای از زمان تأسیس آن تاکنون در منطقه به ویژه در حوزه همکاری های اقتصادی افزایش یافته است اما برخلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (پیمان ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهدهٔ دفاعی چندجانبه به ‌شمار نمی‌رود. با این وجود، همکاری در حوزه مسایل امنیتی، ضدتروریسم و تلاش جمعی برای تقویت امنیت منطقه ای یکی از اصلی ترین دغدغه های این سازمان است. «ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم» سازمان همکاری شانگهای در نشست تابستان ۲۰۰۴ در شهر تاشکند در ازبکستان تهیه و تصویب شد.

کشورهای عضو این سازمان منطقه ای تا کنون چندین رزمایش مشترک بزرگ برگزار کرده اند که از آمادگی و پتانسیل های بالای این سازمان به ویژه بعد از پیوستن هند و پاکستان به عنوان دو قدرت بزرگ هسته ای جهان و نیز جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بزرگترین قدرت های دفاعی، بازدارندگی و نظامی در منطقه، در حوزه های دفاعی-نظامی حکایت دارد.

هم اکنون، ۱۰ کشور شامل چین، روسیه، هند، ایران، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و بلاروس اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای هستند و تعداد قابل توجهی از کشورهای مسلمان منطقه از جمله عربستان، ترکیه، مصر و ... نیز از شرکای گفت و گوی این سازمان هستند. حضور کشورهای قدرتمندی نظیر چین، روسیه، ایران ، هند و پاکستان، همچنین حضور کشورهای مهم حوزه آسیای میانه از جمله قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان نیز نقش داشتن کشورهایی مهم جهان اسلام از جمله عربستان، مصر و ترکیه در سازمان همکاری شانگهای، انتظارات فراوانی از این سازمان برای نقش آفرینی در کمک به صلح و امنیت و عدالت در منطقه نزد مردم و افکار عمومی جهان ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، و در شرایطی که شورای به اصطلاح امنیت سازمان ملل به عنوان اصلی ترین نهاد مسئول تامین صلح و امنیت برای انسان ها عملا در برابر یکی از بزرگترین جنایات علیه بشریت در قلب خاورمیانه سکوت کرده و صرفا با تکرار یک سری شعارهای بی خاصیت، قتل عامل دهها هزار انسان بی گناه را به نظاره نشسته است، در چنین شرایطی عضویت چین و روسیه به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت و نیز حضور چهار قدرت هسته ای برتر جهان(روسیه، چین، هند و پاکستان) در میان اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای، باعث شده تا انتظار افکار عمومی جهان و به ویژه ملت های مظلوم و رنج دیده خاورمیانه از نقش آفرینی سازمان همکاری شانگهای برای متوقف کردن ارابه جنگ و جنایت و کشتار رژیم صهیونیستی به مراتب افزایش یافته است.

تنها حدود دو هفته از برگزاری هفتاد و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل با حضور سران تمام کشورهای عضو به عنوان بزرگ ترین رویداد جهانی با هدف ترویج و تقویت صلح و امنیت در جهان می گذرد و حتی بعد از برگزاری این نشست، رژیم صهیونیستی بر شدت و وسعت ترورها و جنایات و کشتار خود در خاورمیانه افزوده است. این یعنی دیگر هیچ امیدی با سازمان مللی که تحت نفوذ برخی قدرت های غربی خاصیت اصلی خود را از دست داده، نیست.

بعلاوه، روابط گسترده برخی قدرتهای بزرگ عضو سازمان همکاری شانگهای و اثرگذار در معادلات جهانی از جمله چین ، روسیه و هند با اسرائیل و پتانسیل بالای این قدرتها برای اثرگذاری در رفتارهای تل آویو، انتظار بحق و بجای مردم منطقه و جهان از این سازمان را برای تحت فشار قرار دادن این رژیم و متوقف کردن جنایات آن در غزه و لبنان و اقدامات تروریستی آن در گوشه و کنار خاورمیانه بالا برده است.

این روزها که انتقادهای زیادی به کشورهای مسلمان حوزه آسیای میانه بخاطر سکوت آنها در برابر جنایات اسرائیل علیه مردم فلسطین و لبنان مطرح است، نشست پیش روی سازمان همکاری شانگهای به میزبان پاکستان فرصت مناسبی است تا اعضای آسیای میانه ای این سازمان مهر سنگین سکوت خود را بشکنند و در عمل، گامی در جهت مسئولیت خود در قبال کمک به امنیت و صلح بردارند.

عضویت برخی اعضای مهم و کلیدی سازمان همکاری شانگهای در برخی دیگر از نهادهای مهم و اثرگذار بین المللی نظیر بریکس نیز باعث شده تا سازمان همکاری شانگهای توان و ظرفیت بالاتری برای اثرگذاری در تحولات منطقه ای و بین المللی داشته باشد.

بدون تردید، در نزدیک به سه دهه گذشته که از زمان تاسیس سازمان همکاری شانگهای می گذرد، این سازمان هیچ گاه تا این حد بطور جدی در شرایط آزمون برای اثبات اثرگذاری نقش خود به عنوان یک نهاد کمک کننده به امنیت و صلح منطقه ای و دفاع از عدالت و بشریت قرار نگرفته بود و امروز که یکی از بزرگترین جنایات علیه بشریت در نزدیکی حوزه جغرافیایی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در حال وقوع است، هیچ ماموریتی فوری تر و مهم تر از کمک به متوقف کردن این جنایات برای این سازمان مدعی «کمک به تقویت توسعه و امنیت جهانی و ساختن آینده و سرنوشتی مشترک و زیبا برای تمام بشریت در سایه صلح، عدالت و برابری» متصور نیست.

به ویژه، افکار عمومی جهان از چین و روسیه به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی و دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل انتظار دارند با استفاده از جایگاه و کرسی دائم خود نزد شورای امنیت به عنوان یک ابزار اثرگذار، ضمن تلاش برای بی اثر کردن حمایت های آمریکا و دو عضو دائم غربی دیگر شورای امنیت از اقدامات ضربشری اسرائیل در خاورمیانه، نقشی فعال تر، موثرتر و ملموس تر در راستای ماموریت و وظیفه اصلی خود در این شورا برای مقابله با نسل کشی و دفاع از حقوق و امنیت ملت ها ایفا کنند.

حدود ۱۵ ماه پیش (۱۳ تیرماه ۱۴۰۲) بیست و سومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به میزبانی هند و بطور مجازی برگزار شد که اهمیتی حیاتی و مضاعف هم برای این سازمان بزرگ منطقه ای و هم برای جمهوری اسلامی ایران داشت چرا که در آن نشست، ایران رسما به جمع اعضای اصلی این سازمان پیوست و این مهم، به معنای فرصت ها و ظرفیت های فراوان و منافع متقابل ایران و سازمان همکاری شانگهای است.

بدون تردید، یکی از مهم ترین دستور کارهای جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در بیست و سومین نشست نخست وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به میزبانی پاکستان، استفاده از ظرفیت این سازمان برای مقابله موثر برای متوقف کردن ماشین جنگ و کشتار اسرائیل خواهد بود و محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران در دستورالعمل ماموریت خود در سفر قریب الوقوع به اسلام آباد، بندهای مهمی در خصوص تحولات غم انگیز جاری در فلسطین و لبنان خواهد داشت.