گزارشی از واکنش‌ها پس از آتش‌بس

طرح آتش‌بس میان دولت لبنان و رژیم صهیونیستی پس از چهار دوره مذاکرات نفس‌گیر در ساعت ۵ و نیم صبح امروز به وقت تهران و ساعت ۴ به وقت بیروت، وارد مرحلۀ اجرا شد. این پیش‌نویس آتش‌بس که توسط آمریکا ارائه شده، شامل آتش‌بس ۶۰ روزه و نظارت کمیته‌ای به ریاست آمریکا بر اجرای آن است. متن ادعایی توافق آتش‌بس که در دوازده بند توسط رسانه‌های عبری منتشر شده، به این شرح است:

- حزب الله و همه گروه‌های مسلح دیگر در اراضی لبنان هیچ اقدام هجومی علیه اسرائیل انجام نخواهند داد.
- اسرائیل هم هیچگونه اقدام نظامی تهاجمی علیه اهداف در لبنان از جمله روی زمین، هوا و دریا انجام نخواهد داد.
- اسرائیل و لبنان اهمیت قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت را به رسمیت می‌شناسند.
- این تعهدات، حق اسرائیل یا لبنان را برای استفاده از حق ذاتی در دفاع از خود نفی نمی‌کند.
- نیرو‌های امنیتی و نظامی رسمی لبنان تنها نیرو‌های مسلح خواهند بود که مجوز حمل سلاح و به کارگیری آن را در جنوب لبنان دارند.
- هرگونه فروش، واردات و تولید سلاح یا مواد مربوط به اسلحه در لبنان تحت نظارت و کنترل دولت این کشور خواهد بود.
- تمامی تاسیسات بدون مجوز مربوط به تولید تسلیحات و مواد مرتبط با سلاح برچیده خواهند شد.
- تمام زیرساخت‌ها و مراکز نظامی و سلاح‌های بدون مجوز که تعهدات مذکور را رعایت نمی‌کنند، برچیده و مصادره می‌شوند.
- کمیته‌ای مورد قبول اسرائیل و لبنان تشکیل خواهد شد که بر اجرای این تعهدات نظارت دارد و آن را تضمین می‌کند.
- اسرائیل و لبنان هرگونه نقض احتمالی تعهدات را به کمیته ناظر و نیرو‌های یونیفل ابلاغ خواهند کرد.
- لبنان، نیرو‌های امنیتی رسمی و نیرو‌های نظامی خود را در مرزها، گذرگاه‌ها و خطی که در منطقه جنوبی در طرح استقرار، توضیح داده شده است، مستقر خواهد کرد.
- اسرائیل به تدریج طی ۶۰ روز نیرو‌های خود را به جنوب خط آبی می‌برد.
- آمریکا بر روی تقویت مذاکرات غیر مستقیم میان اسرائیل و لبنان تا رسیدن به مرز‌های زمینی مورد توافق دو طرف تلاش خواهد کرد.

پیش‌نویس آتش‌بس، واکنش‌های متفاوتی را در پی داشته است. آمریکا و فرانسه هر دو با تضمین این آتش‌بس، با انتشار بیانیۀ مشترکی انتظارات خود را اعلام کرده‌اند. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا این آتش‌بس را به معنای «توقف دائمی خصومت‌ها» دانسته است. این در حالی است که وی روز گذشته چراغ سبز خود را نشان داده و در جمع خبرنگاران گفته بود: «من خبر خوبی از خاورمیانه دارم. من با نخست‌وزیران لبنان و اسرائیل صحبت کرده‌ام و خوشحالم که اعلام کنم: آنها پیشنهاد ایالات متحده برای پایان دادن به درگیری ویرانگر میان اسرائیل و حزب‌الله را پذیرفته‌اند.»

در این بیانیه آمده است: «امروز، پس از چند هفته دیپلماسی خستگی‌ناپذیر، اسرائیل و لبنان توقف درگیری‌ها بین خود را پذیرفتند. اعلامیه امروز نبرد در لبنان را متوقف می‌کند و اسرائیل را از تهدید حزب‌الله و دیگر سازمان‌های حاضر در لبنان ایمن می‌کند. این اعلامیه شرایطی را برای بازگرداندن آرامش پایدار ایجاد می‌کند و به ساکنان دو طرف اجازه می‌دهد تا به صورت ایمن به خانه‌های خود در هر دو طرف خط آبی بازگردند. ایالات متحده و فرانسه با اسرائیل و لبنان همکاری خواهند کرد تا اطمینان حاصل کنند که این ترتیبات به صورت کامل عملی و اجرایی میشود. ما مصمم هستیم تا از تبدیل‌شدن این درگیری به چرخه درگیری‌هاو خشونت‌ها جلوگیری کنیم. ایالات متحده و فرانسه همچنین متعهد به رهبری و حمایت از تلاش‌های بین‌المللی برای ظرفیت‌سازی نیرو‌های مسلح لبنان و همچنین توسعه اقتصادی در سراسر لبنان برای پیشبرد ثبات و رفاه در منطقه هستند.» 
عاموس هوکشتاین فرستاده ویژه آمریکا در منطقه با تاکید بر دائمی بودن آتش‌بس، در گفتگو با شبکه خبری الجزیره تاکید کرده که آتش‌بس موجود در لبنان دائمی است و به اقدامات خصمانه پایان می‌دهد. وی گفته است: «ما نمی‌خواهیم حوادث سال ۲۰۰۶ در زمان پایان جنگ تکرار شود و توافق باید کاملاً به اجرا گذاشته شود، همه بند‌های توافق باید اجرا شود و مبانی قطعنامه ۱۷۰۱ نیز به همراه ابزار نظارت، ضامن این روند خواهد بود.» هوکشتاین ابراز امیدواری کرده است که از طریق این توافق تمام خشونت‌هایی که طی چند دهه در منطقه شاهد آن بوده است، به پایان برسد.

سازمان ملل نیز از این آتش‌بس استقبال کرده است. هماهنگ‌کننده ویژه سازمان ملل متحد در لبنان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است: «این توافق شروع یک فرایند حساس براساس اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ (۲۰۰۶) است که امنیت و آرامش را به غیرنظامیان در دو طرف «خط آبی» برمی‌گرداند. با این حال، تضمین پایداری این توافق‌نامه مستلزم کار جدی و تعهد کامل و مستمر از سوی طرفین است.» 

جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی «ایکس» اعلام کرده که اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل امری ضروری است و بار دیگر از رهبران لبنان دعوت می‌کنم تا با انتخاب رئیس‌جمهور، مسئولیت سیاسی خود را بر عهده بگیرند. 

آنالنا بائربوک، وزیر خارجه آلمان با استقبال از طرح صلح پیشنهادی آمریکا و فرانسه برای پایان منازعه در لبنان، آن را زمینه ساز استقرار صلح و آرامش در خاورمیانه دانسته است. بائربوک در بیانیه‌ای اعلام کرده: «توافق صلح میان حزب الله و اسرائیل و استقرار آتش بس در لبنان پرتوی امید برای تمامی خاورمیانه است.»

نجیب میقاتی نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور لبنان، از حصول آتش‌بس استقبال کرده و آن‌را گامی مهم در جهت ثبات، بازگشت آوارگان به خانه‌های خود و آرامش منطقه می‌داند. میقاتی بر تعهد به اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ سازمان ملل، تقویت حضور نیرو‌های ارتش لبنان در جنوب این کشور و همکاری با نیرو‌های حافظ صلح سازمان ملل تاکید کرده واز رژیم صهیونیستی خواسته است به آتش‌بس کاملا متعهد باشد و طبق قطعنامه سازمان ملل، از جنوب لبنان عقب‌نشینی کند.

در عین حال بسیاری از شخصیت‌های صهیونیستی به خصوص رؤسای شهرک‌های صهیونیست‌نشین در شمال فلسطین اشغالی علنا کابینه نتانیاهو را برای پذیرش آتش‌بس مورد انتقاد شدید قرار داده و آن را «سرافکندگی برای اسرائیل» توصیف کرده‌اند. به طور مثال رئیس شورای شهرک المطلّه در مصاحبه با کانال ۱۳ اسرائیل، توافق آتش‌بس را توافقی تحقیرآمیز و تاسف‌بار پس از تخریب ۷۰ درصد از خانه‌های این شهرک عنوان کرده است. رئیس شورای شهرک صهیونیست‌نشین میتا آشر نیز به این شبکه گفته است: «اگر این توافق امضا شود، در سال‌های آینده شاهد حزب‌اللهی قدرتمندتر و سرسخت‌تر خواهیم بود و بهای آن را با خون خواهیم پرداخت».

به گزارش بی بی سی، بر اساس این آتش بس، هیچ منطقه حائل تحت اشغال اسرائیل در جنوب لبنان وجود نخواهد داشت. همچنین آمریکا ریاست کمیته پنج کشوری که برای نظارت بر اجرای آتش بس تشکیل شده است، را بر عهده دارد. بر اساس این آتش بس، دولت لبنان بر خرید و تولید تسلیحات در این کشور نظارت خواهد داشت. همچنین بر اساس این پیش‌نویس، نیرو‌های حزب‌الله باید به شمال رودخانه لیتانی عقب‌نشینی کنند و ارتش لبنان در طول مرز مستقر شود، و در مقابل، ارتش اسرائیل نیز باید خاک لبنان را ترک کند. البته تاکنون جزئیات زیادی از مفاد این آتش‌بس به صورت رسمی اعلام نشده است.

خبرگزاری رویترز در زمینه مفاد این قطعنامه گزارش داده است که در توافق آتش‌بس مورد موافقت لبنان و اسرائیل تأکید شده است که تنها نیرو‌های رسمی نظامی و امنیتی در لبنان مجاز به حمل سلاح هستند. این پیشنهاد به تعهد هردو طرف به اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل، از جمله درباره خلع سلاح همه گروه‌های مسلح در لبنان تاکید کرده است.

محمد رعد رئیس فراکسیون وفاداری به مقاومت در پارلمان لبنان، روزگذشته در سخنانی اعلام کرده بود: «مقاومت اسلامی لبنان هرگز از تبادل نظر با دیگران به‌ویژه در مواردی که مربوط به حاکمیت، استقلال ملی و سرنوشت کشور است خودداری نمی‌کند و با تواضع، اعتماد و عزت در این زمینه رفتار می‌کند. وی افزود:، اما تجربه تلخی در برابر رژیم صهیونیستی و دکترین نظامی و اصولی که مواضع و پروژه‌های این رژیم بر مبنای آن است، وجود دارد. منبع تهدید ادامه‌دار علیه حاکمیت ملی و امنیت و ثبات کشور ما، همواره وجود دشمن صهیونیستی بوده است که طمع‌ورزی‌های راهبردی و ایدئولوژیکی زیادی در لبنان دارد و این موضوع بر هیچ یک از اندیشمندان جهان، کارشناسان دینی و پژوهشگران سیاسی و تاریخی پوشیده نیست. دغدغه ما این است که مسائل مربوط به حاکمیت و امنیت ملی خود را بر اساس محافظت راهبردی از کشور در برابر تهدیدات دشمن صهیونیستی و خطرات آن تدوین کنیم. این مقام حزب‌الله افزود که بنابراین با توجه به این قواعد و همه ملاحظاتی که اشاره کردیم، مقاومت اسلامی لبنان در برابر هر پیشنهاد یا طرحی که حداقل قواعد مذکور را رعایت کند و بر مبنای محافظت از حاکمیت لبنان و امنیت ملی آن و محافظت از کشور در برابر تهدیدات دشمن صهیونیستی باشد، با روی گشاده برخورد می‌کند؛ زیرا بدون رعایت این قواعد، ثبات لبنان و حاکمیت آن در معرض نوسانات مربوط به خلق و خو و منافع دشمن صهیونیستی قرار می‌گیرد».