«کوچکتر ازام یک» حاصل روایت رشادتهای رزمنده یازدهسالهای به نام «عباس حیدری» است که در نوجوانی با زحمت و تلاش بسیار و ترفندهای گوناگون، داوطلبانه خود را به جبههها رساند. این کتاب که «سوره مهر» به چاپ رسانده است، اثری است که از جنبههای متعدد قابل اعتناست. نگاهی که یک نوجوان به زادگاهش طبیعت، آیینها و رسوم این دیار از جنوب کشور دارد، دارای ارزش و جذابیت است. از سوی دیگر، سختیها و دشواریهای زندگی و جنگ از نگاه صمیمی و بیپیرایه رزمنده نوجوان عباس حیدری برای امروزه که تربیت و پرورش نوجوانان یکی از دغدغههای متولیان امور روانشناسی، آموزشی و فرهنگی شده، حائز توجه و اهمیت است. این کتاب سرگذشت کودکی است که در فاصله سه سال، تجربیات ارزشمندی را از سر گذرانده و به معنای واقعی متحول شده و از کودکی کم تجربه به نوجوانی سرد و گرم جنگ چشیده شده تبدیل است.
مطمئناً دل کندن از خانواده در سنین کودکی کار هر کسی نیست. این را میتوان با نگاه به دوران کودکی خودمان و بغضهای دوری و دلتنگی هم فهمید؛ حال با این نگاه ماجرای کودکی را بخوانید که ناگهان تصمیم میگیرد از فضای گرم خانواده جدا شود و به جای آغوش پر محبت مادر و بازیهای کودکانه، به جایی پا بگذارد که در آنجا با اخم و آتش و گلوله از او پذیرایی میکنند. این دوران را میتوان آغازگاه بلوغ و ورود به جهان تلخ و پرحادثه و در عین حال حماسی بزرگسالان دانست.
«کوچکتر ازام یک» با اینکه میخواهد سختیها، دشواریها و ناگواریها و چهره نازیبای جنگ را به تصویر بکشد، در پایان کتاب میخواهد بر ارزشمندی فضای صلح میان دو کشور تأکید کند. کتاب را میتوان اودیسه کوتاهی دانست که قهرمان کوچک تجربه میکند و نشان میدهد که آدمی حتی در سنین کودکی، وقتی به جامعه و حوادث پیرامون سرد و بیاعتنا نباشد و شجاعانه در گذرگاه ماجراها قرار گیرد، زندگی به روی او دریچههایی را باز میکند که بر دیگران نگشوده است؛ از او فردی میسازد که رازی در دل دارد و حرفی ارزشمند برای گفتن!