شهید آوینی الگوی منتخب رهبر انقلاب برای جوانان

 از رهبر انقلاب درباره شهید آوینی جملات زیادی وجود ندارد، اما در همان معدود تعابیری هم که از امام خامنه‌‌ای درباره سید شهیدان اهل قلم وجود دارد، از او همواره در کنار شهدای نام‌آور دفاع مقدس مثل صیاد شیرازی و همت و باکری و خرازی و شهدای برجسته علمی و هسته‌ای کشور مثل کاظمی آشتیانی و فخری زاده یاد شده است.

رهبر انقلاب در کنار نام شهدای معروف عرصه‌های جهاد نظامی، علمی و فناوری، با برجسته‌سازی نام شهید آوینی به عنوان جهادگر میدان هنر و ادبیات، همواره از آن برای ایجاد انگیزه و حرکت انقلابی در جوانان بهره‌ می‌جویند تا با الگوسازی از آوینی، آنها را به انجام کارهای بزرگ و ماندگار تشویق کنند.

«ما خوشبختانه در محیط زندگی خودمان امروز الگو داریم، الگوهای برجسته‌ای داریم. ما دیگر امروز دچار فَقدِ الگو نیستیم که برویم سراغ فلان آدم تاریخی بیگانه؛ امروز در زندگی خودمان، جلوی چشم خودمان [الگو داریم]. ..شهید آوینی یک الگو است...» 19/02/1397

در ادامه به بهانه قرارگرفتن در آستانه روز بیستم فروردین‌ماه، مصادف با سالروز شهادت سیدمرتضی آوینی در سال 1372، نگاهی خواهیم داشت به الگویی که رهبر انقلاب با تکیه به «شخصیت نورانی شهید آوینی» برای جوانان انقلابی ترسیم کرده‌اند.

مثل آوینی

توصیفات امام خامنه‌ای درباره شهید آوینی، شخصیتی را ترسیم می‌کند که رهبر انقلاب اسلامی «آرزومند و مطالبه‌گر جدی» ورود امثال او به میدان روایت جهادهای عظیم و عمومی است.

« این هم یک مطالبه‌ی جدّی و یک آرزو است، ان‌شاءالله این آرزو برآورده بشود، کاش کسانی بتوانند مثل شهید آوینی این جهاد عظیم و عمومی (مبارزه با کرونا) را روایت کنند؛ همچنان ‌که شهید آوینی با آن بیان شیرین و زیبا و اثرگذارِ خودش توانست جزئیّات جبهه را برای ما روایت بکند و آن را ماندگار بکند. کاش کسانی بتوانند این کار را بکنند؛ هم در گفتار و هم در نوشتار و هم در کارهای هنری و نمایشها و پدیده‌های هنری.» 21/02/1399

رهبر انقلاب به‌جد این مطالبه را دارند که کسانی جزئیات حرکت‌های جهادی بزرگی که در کشور شکل می‌گیرد را با کارهای هنری شیرین، زیبا و اثرگذار از جنس گفتار، نوشتار، نمایش و سایر پدیده‌های هنری روایت و آن را ماندگار کنند؛ اما از نظر ایشان امثال آوینی ـ با آن مختصات ویژه که در توصیف رهبر انقلاب از آن شهید والامقام خواهیم دید ـ باید وارد این میدان شوند تا آن کار ماندگار تولید شود.

حرکت، جهت و منش آوینی بسیجی است

آوینی و تمام شهدایی که نام آوینی غالبا توسط رهبر انقلاب در کنار آنها قرار می‌گیرد، از نظر ایشان یک ویژگی مشترک دارند و آن عبارت است از اینکه حرکت، جهت و منش آنها بسیجی است.

«حرکت، حرکت بسیجی بود؛ جهت، جهت بسیجی بود؛ مَنِش، مَنِش بسیجی بود؛ چمران و آوینی و کاظمی و مانند اینها همه بسیجی‌اند.» 1398/09/06

از این رو از نظر رهبر انقلاب چنین «هنرمندِ متعهّدِ علاقه‌مند مثل شهید آوینی چه در عالم هنرهای تجسّمی، چه در شعر، چه در ادبیّات و امثال اینها، این یک بسیجی است.» 04/09/1394

البته رهبر انقلاب به دفعات و در مناسبت‌های گوناگون درباره منش و خصوصیات بسیجی سخن گفته‌اند، اما آنچه به‌خصوص درباره مختصات شخصیتی شهید آوینی به عنوان یک چهره بسیجی در بیانات امام خامنه‌ای متبلور است، عبارت است از اینکه:

آوینی پیش‌برنده کارهای بزرگ 

امام خامنه‌ای در این باره با اشاره به اینکه استکبار و کارتل‌های صهیونیستی که بر اروپا و آمریکا تسلّط دارند، با مسئولین جمهوری اسلامی خیلی بدند؛ امّا با جوانها بدترند؛ در توضیح چرایی این کینه‌توزی دشمن نسبت به جوانان ایرانی فرموده‌اند که «از اوّل انقلاب تا امروز جوانها بودند که کارهای بزرگ را در جبهه‌های مختلف، میدانهای مختلف، به عهده گرفتند و پیش بردند...در میدانهای مختلف، جوانهای ایرانی کار کرده‌اند... در میدان هنر و ادبیّات، شهید آوینی، ‌مرحوم سلحشور، مرحوم طالب‌زاده. البتّه اینها آخر عمرشان سنّشان بیشتر بود، امّا در همین جوانی خیلی کارها کردند، و امثال اینها که کم هم نیستند.» 29/01/1402

آوینی پیشرو در کار انقلابی

رهبر انقلاب شهید آوینی را جزو چهره‌های پیشرو در کار انقلابی معرفی می‌کنند و معتقدند که «کاری که شهید آوینی پیشاهنگش بود و در این اواخر [هم] مرحوم سلحشور ـ که اینها پیشروان کار انقلابی در این کشورند ـ اینها را باید ترویج کرد، اینها را باید تقدیر کرد و نام اینها را باید گرامی داشت. کار انقلابی این است.» 01/01/1395

آوینی کارهای نشده و دشوارتر را با تلاش فکری و هنری انجام می‌داد

از نقاط برجسته توصیفات امام خامنه‌ای درباره شهید آوینی آن است که او کار دشوارِ نشده‌ای را که محتاج تلاش فکری و هنری بیشتری بود، هنری‌تر انجام داده است و آن کار عبارت است از «زنده کردن ارزش‌های دفاع مقدس در خاطرها. آن خاطره‌ها را یکی یکی از زبان‌ها بیرون کشیدن و آن‌ها را به تصویر کشیدن و آن فضای جنگ را بازآفرینی کردن.» 02/02/1372

آوینی نکته‌گو بود

از نظر امام خامنه‌ای آنچه که به مناظر به تصویر کشیده شده در روایت فتح معنا می‌دهد نکته‌گویی‌های آوینی در کلام اوست.

«ما میخواهیم نگذاریم آن احساسات و حالتی که در دوران جنگ بود، از حافظه‌ها زدوده شود...اگر بتوانید مستندسازی را ادامه دهید، به نظر من کار مهم و خوبی است. البته در مستندسازی، نقش کلام همان کاری که خود مرحوم شهید آوینی میکرد خیلی مهم است. هم نوشتار و هم بیان آن نوشتار، بسیار بسیار مهم است. اگر نکته گوییهای او نبود، خیلی از منظره‌ها اصلاً معنی نداشت.» 11/06/1372

آوینی کار خوب را با حضور در میدان تولید می‌کرد

رهبر انقلاب موفقیت شهید آوینی را در خلق روایت فتح، حاصل قرار گرفتن او در فضای جنگ می‌دانند و معتقدند «همان چند برنامه‌ای که ایشان بعد از جنگ تهیه کرد عالی بود، اما با چیزی که در زمان جنگ بود، فرق داشت. فراهم کردن اینها در این فضا، خیلی سخت است. وقتی اینها را تولید میکنید، باید فضاسازی کنید. باید خودتان در آن فضا قرار گیرید، تا بتوانید یک چیز خوب تولید کنید.» 11/06/1372

آوینی به حرفی که می‌زد اعتقاد داشت

امام خامنه‌ای با اینکه از مخاطبان همیشگی و پیگیر روایت فتح بوده‌اند، اما به فرموده خودشان تا مدّتها که روایت فتح پخش میشد، اصلاً شهید آوینی را نمیشناخته‌اند.

ایشان در این باره می‌فرمایند: «روی من تأثیر زیادی میگذاشت و میدیدم که این کلام چقدر اثر دارد... کسی که میخواهد چنین برنامه‌هایی بسازد، باید آن نجابت و معصومیت و استحکام و اطمینان به سخن را داشته باشد... این صدا، آن صدایی است که بزرگترین حرفها را میزد و خودش اعتقاد داشت. مثلاً میگفت: «این جوانان ما، به راههای آسمان آشناترند تا به راههای زمین.» این را چنان میگفت که گویا راههای آسمان را خودش رفته، دیده و میداند که اینها آشناتر هستند! ...صدایی بود معصوم و نجیب و درعین‌حال استحکامی ویژه داشت؛ ...» 11/06/1372

آوینی نورانی و با صفا بود

اما این نجابت، معصومیت و استحکام در عقیده، چیزی نبود که فقط در صدای سیدمرتضی ظهور و بروز یافته باشد؛ بلکه نورانیت و روحانیت تمام وجود آوینی را در برگرفته بود. این را امام خامنه‌ای پیش از شهادت سیدمرتضی تشخیص داد.

«... در ایشان همواره نوری مشاهده می‌کردم. ایشان دو سه مرتبه آمد اینجا و روبه‌روی من نشست. من یک نور و یک صفا و یک حالت روحانی در ایشان حس می‌کردم و همین‌جور هم بود. همین‌ها هم موجب می‌شود که انسان بتواند به این درجه‌ی رفیع شهادت برسد.» 02/02/1372