پایان اردوغان

در ۱۹ مارس سال ۲۰۲۵، «اکرم امام‌اوغلو» شهردار استانبول و یکی از چهره‌های برجسته اپوزیسیون ترکیه، از سوی پلیس ترکیه به اتهامات فساد و تروریسم بازداشت شد. این اقدام که بسیاری آن را با انگیزه‌های سیاسی می‌دانند، موجی از اعتراضات سراسری را در این کشور به‎راه انداخت. در استانبول، بیش از یک میلیون نفر به خیابان‌ها آمدند و اعتراضات به دیگر استان‌ها نیز گسترش یافت. «نشریه فارن افرز» در تحلیلی با اشاره به تحولات اخیر ترکیه استدلال کرده که اردوغان، به ‎دلیل تصمیمات سرکوبگرانه و اشتباهات سیاسی‌اش، وارد بحران شدید سیاسی شده است. اقدامات اردوغان نه از قدرت، بلکه از ضعف و ترس ناشی می‌شود؛ زیرا حمایت مردمی‌اش کاهش یافته و اپوزیسیون متحد و سازمان‌یافته‌تر شده، نتیجه این است که او دیگر آن رهبر بلامنازع گذشته نیست. 

این نشریه نوشت: «هرچند امام‌اوغلو، رقیبی کاریزماتیک و توانمند است. اما واقعیت این است که تصمیم اردوغان برای بازداشت او، آغازگر بحران نبود، بلکه نشانه‌ای از ضعف روزافزون او بود. اردوغان مدت‌هاست با خستگی عمومی مردم از دوران طولانی ریاست‌جمهوری‌اش روبه‌روست. غرور و سبک رهبری استبدادی او، شور و اشتیاق اولیه برای حکومتش را از بین برده و او را وادار کرده برای مهار نارضایتیِ سرکوب‌ناپذیر، به اقدامات شدید و خشن متوسل شود. طبق نظرسنجی مرکز تحقیقاتی «پیو» در مارس سال ۲۰۲۴، ۵۵ درصد از بزرگسالان ترکیه دید منفی نسبت به اردوغان داشتند؛ گواه این امر، شکست حزب او در انتخابات شهرداری‌های سال ۲۰۲۴ بود.»

به نوشته فارن افرز، ویژگی منحصر‎به‌فرد اعتراضات اخیر ترکیه، عمق، وسعت و ماندگاری آنهاست، چرا‎که معترضان تظاهرات خیابانی را با تحریم‌های سازمان‌یافته علیه کسب‌وکارهای حامی دولت، کنشگری آنلاین و نافرمانی مدنی تلفیق کردند. اردوغان در واکنش به اقدامات معترضان، صدها هزار نفر را دستگیر کرد و سرکوب‌ها را افزایش داد. اما این اقدامات بیشتر به اقدامات یک فرد تهدیدشده، نامطمئن و آسیب‌پذیر شباهت دارد تا یک دیکتاتور مقتدر.

این نشریه آمریکایی با بیان اینکه امام‌اوغلو در زندان است، اما در واقع اردوغان است که گرفتار شده، تصریح کرد: «رفتار اخیر اردوغان نشان‌دهنده‌ آن است که ترکیه به یک دولت اقتدارگرای معمولی تبدیل شده است؛ جایی که انتخابات صرفاً ابزاری برای تثبیت قدرت فرد حاکم است. اما در عین حال، به‎نظر می‌رسد اردوغان اعتمادش به موقعیت خود و حمایت بی‌قید و شرط پایگاه مردمی‌اش را از دست داده است. مقدار زمان و تلاشی که اردوغان صرف دفاع و توجیه پرونده کیفری علیه امام‌اوغلو کرده، نشانه‌ای از ناامیدی و اضطراب اوست.»

این تحلیل می‌افزاید: «در حالی‎که بازداشت‌های سیاسی گذشته‌ اردوغان اغلب از انگیزه‌ انتقام‌جویی سرچشمه می‌گرفتند، بازداشت امام‌اوغلو آشکارا ناشی از ترس است. نکته‌ طنزآمیز ماجرا این است که آزار و اذیت امام‌اوغلو از سوی اردوغان، شباهت بسیاری به تجربه‌ شخصی خود اردوغان دارد، زمانی‎که او شهردار استانبول بود و بعد از دستگیری و حبس، به چهره‌ای ملی تبدیل شد و مسیر قدرت سیاسی‌اش هموار شد.»

فارن افرز با اشاره به سکوت دولت ترامپ درباره‌ بازداشت امام‌اوغلو و اقدامات سرکوبگرایانه اردوغان نوشت: «این رابطه‌ نزدیک اردوغان با ترامپ ممکن است هزینه‌هایی نیز داشته باشد، زیرا رئیس‌جمهور ترکیه به‎طور معمول با متهم کردن ایالات متحده به دشمنی با آنکارا و مقصر جلوه دادن سیاست‌های آمریکا برای ناکامی‌های داخلی‌اش، پایگاه مردمی خود را تحکیم می‌کرد. حال، دیگر چنین امکانی برای سرزنش آمریکا نخواهد داشت.»

این نشریه افزود: «برای باقی ماندن در قدرت، اردوغان یا باید قانون اساسی ترکیه را اصلاح کند، یا پارلمان را متقاعد سازد که انتخابات زودهنگام برگزار کند تا بتواند بار دیگر نامزد شود. اما حتی اگر موفق به برگزاری انتخابات زودهنگام هم شود، تغییر محسوس افکار عمومی این کشور به این معناست که پیروزی در انتخابات دیگر تضمین‌شده نیست. اردوغان که به‌طور فزاینده‌ای منزوی شده و در محاصره چاپلوسان قرار دارد، به احتمال زیاد به همان الگوی همیشگی خود پایبند خواهد ماند؛ واکنش انعکاسی به هر چالش از طریق استفاده از ابزارهای تنبیهی دولت.» 

فارن افرز با تأکید بر اینکه اردوغانِ شکست‌ناپذیر، دیگر جایی برای مانور ندارد، خاطر‎نشان کرد: «اردوغان با انتخاب زمان و شیوه‌ کناره‌گیری‌اش، می‌تواند به تسهیل‎گذار رهبری جدید کمک کند و اطمینان دهد که ترکیه در صلح و آرامش باقی بماند. اگر به رویکرد معمول خود ادامه دهد، این خطر جدی وجود دارد که مردم ترکیه به‌طور قاطع علیه او موضع بگیرند و دوران طولانی و پرحادثه‌ زمامداری‌اش، تنها به‌منزله عصری از استبداد در یادها بماند.»