اتمام حجت بر مسلمانان

«غدیرخم» یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین وقایع تاریخ بشریت است که در آن، پیامبر اکرم (ص)، با اعلام ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) نه‎تنها بر جایگاه ایشان به‌عنوان جانشین خود تأکید فرمودند بلکه در واقع، حجت را بر تمام انسان‌ها تمام کردند. غدیر‎خم به‌منزله یک نقطه عطف در تاریخ اسلام، نه‎تنها نشان‌دهنده تعیین ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) است، بلکه به‌منزله یک امتحان الهی برای همه انسان‌ها تا قیامت تلقی می‌شود. پذیرش ولایت علی (ع) به‎مثابه یک اصل اساسی در دین اسلام، نشان‌دهنده کمال دین و اتمام حجت بر مسلمانان است. خداوند با این رویداد، به انسان‌ها فرصتی داده است تا ایمان خود را در عمل به اثبات برسانند و از این طریق، به‎سوی کمال و قرب الهی حرکت کنند.

این واقعه، به‌منزله یک آزمون الهی برای انسان‌ها تا قیامت مطرح می‌شود. غدیرخم در تاریخ ۱۸ ذی‌الحجه سال ۱۰ هجری قمری و در بازگشت پیامبر اکرم (ص) از حجة‌الوداع رخ داد. در این روز، پیامبر (ص) در جمع انبوهی از مسلمانان، با اعلام ولایت علی (ع) به‌عنوان جانشین خود، به‌طور رسمی به مردم اعلام کردند که «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»؛ این جمله به‌طور واضح و روشن نشان‌دهنده تعیین و تأکید ولایت امیرالمؤمنین (ع) است و در واقع، اتمام حجت بر امت اسلامی و همه انسان‌ها به‎شمار می‌آید. این واقعه به‎منزله یک آزمون بزرگ برای مسلمانان محسوب می‌شود. هر کسی که به پیامبر (ص) ایمان دارد و او را به‌عنوان پیامبر خدا قبول کرده، باید این ولایت را نیز بپذیرد. در واقع، غدیر‎خم نشان دهنده این است که ایمان به خدا و پیامبر (ص) کافی نیست، بلکه پذیرش ولایت و رهبری صحیح نیز ضروری است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ.» (مائده/۳) این آیه به‌طور مستقیم به موضوع غدیرخم و اهمیت ولایت اشاره دارد و نشان می‌دهد که دین اسلام با تعیین ولایت علی (ع) کامل شده است. امتحان خداوند در موضوع ولایت‌پذیری به‌منزله یک اصل اساسی در دین اسلام، بر مبنای آیات و روایات گوناگون قابل مشاهده است. برای نمونه، خداوند در سوره بقره، آیه ۱۵۵ می‌فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ.» این آیه نشان می‌دهد که خداوند انسان‌ها را به‌وسیله امتحانات گوناگون آزمایش می‌کند. یکی از این امتحانات، امتحان ولایت‌پذیری است. افرادی که به پیامبر (ص) ایمان دارند، باید به ولایت علی (ع) نیز ایمان بیاورند. در غیر این صورت، ایمان آنها ناقص خواهد بود. بناست انسان‌ها با اطاعت‌شان از خداوند درجه و قرب پیدا کنند و به هدفی که خداوند ترسیم فرموده برسند. این اطاعت از خداوند نه فقط در این دنیا، بلکه در آخرت هم باید وجود داشته باشد و اینکه می‌گوییم در این دنیا باید دیده شود به‌عنوان امری تربیتی و مقدمه‌ای برای اطاعت از خداوند در آخرت است. پذیرش ولایت اهل‎بیت (ع) و به‌ویژه امیرالمؤمنین (ع) نیز نیازمند صداقت و تقوای قلبی است. افرادی که در این زمینه سست هستند، در واقع در امتحان الهی شکست خواهند خورد. هر انسانی باید صداقت و تقوای خود را در عمل نشان دهد و صرف جاری شدن بر زبان کفایت نمی‌کند. ولایت هم یک امر عملی است که باید به‎طور مدام متجلی و دیده شود. غدیرخم به‌منزله یک اتمام حجت بر مسلمانان، به این معناست که پس از این واقعه، هیچ عذری برای نپذیرفتن ولایت علی (ع) وجود ندارد. پیامبر (ص) با تأکید بر این موضوع، مسئولیت سنگینی را بر دوش مسلمانان گذاشتند. از آنجایی که دین اسلام به‌وسیله ولایت اهل بیت (ع) کامل می‌شود، بنابراین، کسانی‌که به آنها ایمان ندارند، در واقع دین خود را ناقص می‌گذارند.

تعدادی از سخنان امام علی (ع) که در نهج‌البلاغه آمده به ولایت خودشان اشاره دارد و آن را شرط ایمان می‌دانند. این بیانات نشان‌دهنده این است که ولایت علی (ع) یک حجت الهی و نشانه حقانیت دین است. کسانی‌که این ولایت را نپذیرند، در حقیقت، پذیرش ولایت امیرالمؤمنین (ع) به‌منزله یک اصل اساسی در دین اسلام، به‎‌نوعی معیار سنجش ایمان و تقوای افراد است.
در قرآن کریم، آیات متعددی به موضوع ولایت اشاره دارند که نشان‌دهنده اهمیت این موضوع در دین اسلام است. برای نمونه، در سوره مائده، آیه ۵۵ آمده است: «إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ»؛ سرپرست و دوست شما فقط خدا و رسول اوست و مؤمنانی (مانند علی بن ابی طالب‌اند) که همواره نماز را برپا می‌دارند و در حالی‌که در رکوعند (به تهیدستان) زکات می‌دهند. این آیه به صراحت ولایت خداوند، پیامبر (ص) و مؤمنان را معرفی می‌کند و در واقع، نشان‌دهنده زنجیره ولایت است که از خداوند به پیامبر و سپس به اهل‎بیت (ع) منتقل می‌شود. هر انسانی باید به یاد داشته باشد که در این آزمون الهی، پذیرش ولایت و رهبری صحیح یکی از مهم‌ترین معیار‌های سنجش ایمان است و غفلت از آن می‌تواند به عواقب سنگینی منجر شود. در واقع، غدیرخم، نه‎تنها یک رویداد تاریخی، بلکه یک درس بزرگ اخلاقی، تربیتی و معنوی است که همواره باید در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان مد‎نظر قرار گیرد. با پیروی از ولایت اهل‎بیت (ع)، به‌ویژه امیرالمؤمنین علی (ع)، می‌توان به کمال دین و رضایت خداوند دست یافت و در مسیری درست و روشن قرار گرفت.