منافع مشترک، فقط با دوست

دوستی، دوست داشتن و محبت ورزیدن، یکی از نیاز‌های انسان است که می‌تواند به زندگی دنیایی و آخرتی او کمک کند. دوستی و انتخاب دوست هم از سفارش‎های قرآن و اهل بیت (ع) است و هم حد و مرز آن تعیین و تبیین شده است. دوستی به منزله یک رابطه انسانی عمیق و معنادار در آموزه‌های شیعی، بر اساس اصول اخلاقی و دینی شکل می‌گیرد و اهمیت بسیاری دارد. دوستی‌هایی که با نیت الهی شکل می‌گیرند، پایدارتر و با ارزش‌تر هستند. این نیت باید خدا باشد؛ یعنی دوستی بر محور آنچه خدا دوست دارد و آنچه دوست ندارد. خداوند در قرآن می‌فرماید: «ای کسانی‌که ایمان آورده‎اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید. شما به آنان اظهار محبت می‎کنید. در حالی‌که آنها به آنچه از حق برای شما آمده، کافر شده‎اند.» (ممتحنه/۱) به‌عبارتی اگر شما به خدا ایمان دارید، نباید با برخی افراد یا گروه‌ها دوستی کنید و نباید منافع خودتان را در این دوستی ببینید؛ زیرا شما با آنها هیچ نفع مشترکی ندارید. اعتماد و صداقت نیز از ارکان اصلی دوستی به‌شمار می‌آیند؛ بنابراین وقتی صداقت و راستگویی در روابط دو فرد یا گروه دیده نشود، این دوستی نیز حتماً به ضرر یک طرف خواهد بود. دوستان واقعی در زمان‌های سخت و دشوار به یاری یکدیگر می‌شتابند و حمایت عاطفی و عملی از یکدیگر دارند که نشانه‌ای از یک دوستی حقیقی است. احترام به شخصیت و حقوق یکدیگر از اصول اساسی دوستی است و اهل بیت (ع) به اهمیت محبت و مهربانی در روابط تأکید می‌کنند. روایات اهل بیت (ع) تأکید می‌کنند که انسان بر دین و روش دوست خود خواهد بود. رسول خدا (ص) می‌فرمایند: «انسان بر دین دوستش خواهد بود، بنابراین هر یک از شما دقت کند که با چه کسى دوست مى‌شود.» (بحارالأنوار، ج ۷۴، ص ۱۹۲) آنچه گاهی مورد غفلت قرار می‌گیرد، این است که برخی ویژگی‌های ماست که دوستی‌ها را شکل می‌دهد؛ یعنی ما انتخاب‌هایی داریم که خصوصیاتی برای ما می‌سازد و این ویژگی‌ها باعث می‌شود افراد یا گروه‌هایی ما را دوست خود انتخاب می‌کنند. اگر در میان دوستان خود، دشمنی یا نامرادی دیدیم، ابتدا باید به خودمان مراجعه کنیم و بپرسیم که چه کردیم که این فرد به من نزدیک شد و دوستی میان ما شکل گرفت؟! این حساب‌رسی می‌تواند به ادامه دوستی‌های ما کمک کند. برای نمونه، در فضای مجازی هر کسی فعالیتی دارد که برحسب آن افراد او را انتخاب و دنبال می‌کنند. آن افراد خودشان را یک فعال فضای مجازی می‌بینند و با دنبال کردن آن به او علاقه نشان می‌دهند و رفتار و سخنانش را می‌بینند و می‌شنوند. اگر آدم‌های نابابی فردی را دنبال کردند، نباید گله کند؛ زیرا خود او طوری رفتار کرده که افراد ناباب دور او جمع شده‌اند. در کل انتخاب دوست و محبت ورزیدن به یک فرد یا گروه پیام‌های بسیاری دارد. ما از این پیام‌ها نیز می‌توانیم روش و منش دیگران را بشناسیم و به دوستی و دنبال کردن او اقدام کنیم. همانطور که باید مراقب باشیم در تبدیل نشدن یک دوست به دشمن، باید مراقب باشیم فرد یا گروهی به بهانه دوستی با ما دشمنی نکنند.