1. اسنپبک (Snapback) اصطلاحی است که به مکانیسم بازگشت سریع تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران اشاره دارد. این مکانیسم در چارچوب برجام و قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت (مصوب سال ۲۰۱۵) تعریف شده است.
2. این تحریمها شامل محدودیتهای تسلیحاتی، اقتصادی، و سایر اقدامات تنبیهی است که پیشتر در قطعنامههای شورای امنیت (مانند قطعنامههای ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، و ۱۹۲۹) علیه ایران وضع شده بودند.
3. وجه تسمیه "ماشه" از تشبیه این فرآیند به کشیدن ماشه تفنگ گرفته شده که به بازگشت ناگهانی تحریمها منجر میشود.
4. اسنپبک دو ویژگی مهم دارد:
4.1. خودکار بودن؛ برخلاف روند معمول شورای امنیت که نیاز به اجماع یا رأیگیری برای اعمال تحریمها دارد، اسنپبک به گونهای طراحی شده که اگر یکی از اعضای برجام ادعای نقض تعهدات ایران را مطرح کند، تحریمها به طور خودکار پس از ۳۰روز باز میگردند.
4.2. هدف؛ هدف اصلی اسنپبک، ایجاد اهرم فشاری برای اطمینان از پایبندی ایران به تعهدات هستهای خود در برجام است.
5. مکانیسم ماشه (Trigger Mechanism) فرآیند حقوقی و سیاسی است که اجرای اسنپبک را ممکن میسازد. این مکانیسم در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تعریف شده و شامل مراحل زیر است :
5.1. شکایت اولیه،
5.2. بررسی در کمیسیون مشترک و مدت زمان 15 روزه برای بررسی،
5.3. ارجاع به وزرای خارجه و فرصت 15 روزه برای حل مشکل،
ارجاع به شورای امنیت؛ شورای امنیت ۳۰ روز فرصت دارد تا قطعنامهای برای ادامه تعلیق تحریمها تصویب کند. اگر چنین قطعنامهای تصویب نشود (که به دلیل حق وتوی اعضای دائم بعید است)، تحریمهای شورای امنیت به طور خودکار بازمیگردند.
منبع: پرسمان سیاسی هفته شماره 21