راهکار تازه روسیه و چین برای پرونده هسته‌ای ایران

میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در گفت‌و‌گو با شبکه المیادین اعلام کرد که روسیه و چین در حال آماده‌سازی ابتکار عملی برای حل‌وفصل بحران هسته‌ای ایران هستند.

اولیانوف به جزئیات این طرح اشاره‌ای نکرده است.

اظهارات این دیپلمات روسیه‌ای بعد از آن مطرح شد که شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه نتوانست قطعنامه‌ای که خواستار ادامه رفع تحریم‌ها علیه ایران بود را به تصویب برساند.

این اتفاق به معنی آن است که در صورتی که طی روز‌های آینده تصمیم دیگری در شورای امنیت گرفته نشود تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران از ۲۸ سپتامبر فعال خواهند شد.

برخی از کارشناسان می‌گویند در قطعنامه‌های سازمان ملل، هیچ اشاره‌ای به تحریم نظام بانکی، مالی و فروش نفت ایران نشده است.

همچنین گفته می‌شود با توجه به تحریم‌های ثانویه‌ای که ایالات متحده علیه ایران اعمال کرده بازگشت این تحریم‌ها اثرات واقعی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت و کشور‌های غربی بیشتر به دنبال اعمال فشار‌های روانی بر ایران هستند.

سه کشور اروپایی چند هفته پیش با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل روند فعال‌سازی ساز و کار موسوم به «مکانیسم پس‌گشت» را آغاز کردند. 

این ساز و کار که یکی از بند‌های توافق هسته‌ای برجام و قطعنامه موید آن در شورای امنیت (قطعنامه ۲۲۳۱) است می‌تواند به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران منجر شود.

اساس ادعای کشور‌های غربی این است که اقدامات جبرانی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام نقض این توافق محسوب می‌شود.

جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج آمریکا یک سال به کشور‌های اروپایی فرصت داد که مطابق با وعده‌ها و همچنین تعهداتشان در برجام اثرات این خروج را خنثی کرده و اثرات ملموس اقتصادی وعده‌داده‌شده در توافق را محقق کنند.

با وجود این، ساز و کار موسوم به «اینستکس» که اروپایی‌ها مدعی بودند برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شده بدون آنکه مبادله‌ای از طریق آن انجام شود ناکام ماند و تعطیل شد.

ایران بر همین اساس با طی کردن روند قانونی مشخص‌شده در توافق هسته‌ای یک سال بعد از خروج آمریکا اعلام کرد با استناد به بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام تصمیم به کاهش مرحله به مرحله تعهداتش در این توافق گرفته است.

کشور‌های اروپایی بعد از گام‌های جبرانی ایران هم اقداماتی انجام دادند که تهران آنها را ناقض تعهدات آنها در توافق هسته‌ای می‌دانست.

به عنوان مثال سه کشور اروپایی در اکتبر ۲۰۲۳ که در متن برجام به «روز انتقال» نامگذاری شده بود از عمل به تعهدات خود برای پایان دادن به تحریم‌های موشکی علیه ایران خودداری کردند.

انگلیس، آلمان و فرانسه مضاف بر این نه تنها حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکردند به حمایت از آن پرداختند.

اولیانوف در مصاحبه با المیادین با انتقاد از عملکرد کشور‌های اروپایی، اظهار داشت که اقدامات این کشور‌ها به تضعیف فرآیند سیاسی، تلاش‌های دیپلماتیک و همکاری میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منجر شده است.

وی تأکید کرد که این رویکرد اروپا مانع پیشرفت در مسیر دیپلماسی برای حل مسئله هسته‌ای ایران است.