«حجت ایزدخواستی» کارشناس مسائل اقتصادی در گفتوگو با «صبح صادق» درباره اهمیت تأمین ارز مورد نیاز تجار و ارز تأمینکننده نهادهها و واردات مواد اولیه برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی بعد از فعالسازی مکانیسم ماشه به اهمیت مدیریت این روند ازسوی بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: «یکی از مهمترین موضوعات درحال حاضر، یعنی بعد از فعالسازی مکانیسم ماشه تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان و تجار است تا در این حوزه کشور با چالش و فشاری مواجه نشود؛ لذا انتظار میرود بانک مرکزی برای جلوگیری از شوکهایی که میتواند بازار و قیمتها را تحت تأثیر قرار دهد، نگاهی مدبرانه و کارآمد به این موضوع داشته باشد تا در کنترل و عرضه ارز عملکردی موفقیتآمیز داشته باشد.»
وی در این باره خاطرنشان کرد: «تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان نهادهها و مواد اولیه مورد نیاز کالاهای اساسی و کالاهایی که به شدت مورد نیاز جامعه است، مسئلهای بسیار مهم است؛ زیرا جلوگیری از شوکهای ناگهانی قیمت که به باقی ماندن تورم و انتظارات تورمی منجر میشود، اهمیت بسیاری دارد. بسیاری از اقشار ضعیف و متوسط جامعه به سختی قادر به تأمین حداقلها هستند؛ از این رو دولت باید ناظر بر تأمین نیاز اقشار آسیب دیده تمهیدات جدی را در دستور کار خود قرار دهد.»
این کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی تأکید کرد: «تأمین ارز مورد نیاز تجار و بازرگانان بهخصوص در شرایط بحرانی را که اقتصاد درگیر هیجانات و نوسانات آنی میشود، نباید به هیچ وجه ارزپاشی بانک مرکزی قلمداد کرد؛ زیرا بانک مرکزی با توسل به این ابزارها مترصد تسهیل بازارها و مدیریت عرضه و تقاضای ارز است.»
ایزدخواستی تصریح کرد: «ارزپاشی به معنای تزریق بدون هدف ارز به بازار است؛ در حالی که تخصیص ارز واردات نهادهها و مواد اولیه و کالاهای اساسی مورد نیاز جامعه از سوی بانک مرکزی در وضعیت سخت اقتصادی و تحریمی در راستای تسهیل بازارها، تأمین تقاضا و مدیریت عرضه است و این موضوع هیچ ارتباطی با مفهوم ارزپاشی ندارد.»
وی دراین باره توضیح بیشتری داد و گفت: «بانک مرکزی برای جلوگیری از افزایش قیمت باید رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا را بهتر از گذشته اجرا کند، به هر حال بانک مرکزی ابزارهای مختلفی در دسترس دارد که به عنوان ابزار تخصصی میتواند از آن برای تأمین مصارف ارزی مهم کشور استفاده کند. ابزارهایی که بانک مرکزی در اختیار دارد عملاً در راستای کارآمد کردن این سیستم و نه ایجاد اخلال بیشتر است.»
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی توضیح داد: «وقتی بانک مرکزی طرح جدیدی برای تأمین ارز مورد نیاز واردات و تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز جامعه ارائه میدهد، قطعاً باید ایرادات و ناکارآمدیهای قبلی در آن رفع شده باشد. سیستم جدید طراحی شده باید از این قابلیت برخوردار باشد که در مدیریت عرضه و تقاضای ارز کارآمدتر از قبل عمل کند تا سیاستگذار به اهداف مورد اشاره دست یابد.»
این کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی افزود: «بانک مرکزی به عنوان مسئولی که متولی مدیریت بازار ارز است، وقتی خواهان استفاده از ابزارهایی برای حمایت از معیشت مردم با تخصیص ارز است، باید این روند را با بررسیهای کارشناسانه دنبال کند. بر این اساس هر روشی که به کار میگیرد، باید با توجه و بررسی نظرات کارشناسی شده موافقان و منتقدان باشد تا در نهایت اهداف مورد نظر سیاستگذار با کمترین خطا حاصل شود. آنچه در موضوع استفاده از نظرات کارشناسی حائز اهمیت است، اینکه در جمعبندی بعد از اجرای این روند میتوان از نزدیک شاهد برآیند اجرای طرح بود و متوجه منافع و مضرات طرح اجرا شده برای اصلاح یا تکمیل آن شد.»
ایزدخواستی معتقد است: «در صورتی طرح تخصیص ارز بانک مرکزی برای مدیریت بازار و کالاهای اساسی موفق میشود که بانک مرکزی بتواند نیاز واردکننده، صادرکننده، متقاضی و عرضهکننده ارز را به صورت هوشمند شناسایی و مدیریت کند. مدیریت موفق از این رو حائز اهمیت است که مانع افزایش نرخهایی میشود که اصولاً بعد از شوکهای سیاسی التهابآفرین هستند؛ از این رو امیدواریم بانک مرکزی با تکیه بر ابزارهایی که در اختیار دارد، بتواند نرخ ارز را کنترل کند.»
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی خاطر نشان کرد: «بحث جهش نرخ ارز مهم بوده و باید کنترل شود؛ چرا که در اقتصاد ایران نرخ تورم تابعی از نرخ ارز است. انتظارات تورمی که در اقتصاد ایران بارها آزموده شده و متأسفانه باقی مانده از ناحیه افزایش نرخ ارز و اثراتی است که بر افزایش قیمت کالاها و خدمات دارد حاصل میشود؛ از همین رو بانک مرکزی باید به این موضوع توجه کند تا با استفاده درست و دقیق از ابزارهای خود تا حد ممکن مانع نهادینه شدن انتظارات تورمی در تشدید وضعیت سیاسی بین ایران و آمریکا و کشورهای اروپایی شود.»
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی یادآور شد: «تخصیص موفق ارز واردات کالاهای اساسی و تأمین ارز مورد نیاز تجار و تولیدکنندگان زمانی به بهترین شکل ممکن انجام میشود که روند نظارتی بانک مرکزی بر تخصیص ارز از مبدأ تا مقصد، یعنی تا زمانی که نتایج ارز ارزان در سفره مردم دیده شود تداوم داشته باشد، در غیر این صورت ادامه این روند به نوعی اتلاف منابع ارزی کشور به شمار میآید.»
وی در این باره خاطرنشان کرد: «یک بار دیگر نباید اجازه داده شود که سوءاستفادهکنندگان با نام مردم ارز دریافت کنند، اما آن را در بازارها یا در امور دیگری غیر از آنچه به آن ارز تعلق گرفته، صرف کنند. این موضوع اگر به درستی مدیریت نشود نه تنها کالاهای اساسی مورد نیاز جامعه با قیمتهای پایینتر از نرخهای آزاد تأمین نمیشود، بلکه موجب کاهش و از دست رفتن اعتماد مردم نسبت به سیاستگذار، سیاستها و نحوه مدیریت و نظارت آن مجموعه میشود.»
حجت ایزدخواستی در پایان این گفتوگو خاطرنشان کرد: «افزایش سرمایه اجتماعی نمود خود را در عملیاتی کردن و واقعی شدن خدمات نشان میدهد. وقتی بر روند تخصیص ارز، نظارتها بسیار مطلوب باشد و کالاهای اساسی با نرخهای پایین در سفره و سبد خرید مردم گذاشته شود، آن زمان میتوان عنوان کرد که سیاستگذار راه و ابزار درست را انتخاب کرده و به درستترین شکل ممکن به مقصد رسیده و از تأمین معاش مردم حمایت کافی و لازم صورت گرفته است؛ در غیر این صورت نه تنها اهداف سیاستگذار تأمین نمیشود، بلکه عملاً به سرمایه اجتماعی کشور نیز آسیب جدی وارد میشود.»