میرزای نائینی از دل سنت برخاست و مکتب‌ساز اندیشه نوین اسلامی شد

آیت الله علیرضا اعرافی صبح پنجشنبه در کنگره بزرگداشت میرزای نائینی که در مدرسه امام موسی کاظم علیه‌السلام قم برگزار شد، با اشاره به ضرورت معرفی اندیشه‌های برجستگان علوم دینی، تأکید کرد: برگزاری این‌گونه اجلاسیه‌ها موجب احیای آثار و شناساندن جایگاه علمی و فکری بزرگان به جامعه می‌شود.

وی ادامه داد: برپایی چنین همایش‌هایی نه تنها چهره‌های تأثیرگذار دینی را در معرض شناخت همگان قرار می‌دهد، بلکه برای نسل جوان حوزه‌های علمیه الهام‌بخش و امیدآفرین است و مسیر ادامه راه علمی آنان را روشن می‌سازد.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به رونمایی از ۴۰ اثر علمی میرزای نائینی در این اجلاسیه بیان کرد: زندگی این فقیه برجسته سرشار از فراز و نشیب همراه با برکت بود و در عرصه‌های فقه، اصول، اندیشه کلامی و حدیث‌پژوهی از جامعیت و عمق علمی کم‌نظیری برخوردار بود.

وی با بیان اینکه علامه نائینی از مکاتب مختلف اصفهان، نجف و قم بهره‌مند شده و در تمام این عرصه‌ها نقشی اثرگذار داشته است، تصریح کرد: این مجتهد برجسته در عین پایبندی عمیق به سنت علمی حوزه‌های علمیه، در نظریه‌پردازی نوآورانه پیشگام بود و در پرداختن به مباحث نوین کوتاهی نکرد.

رئیس حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به جایگاه علمی نائینی، خاطرنشان کرد: اصول فقه این اندیشمند بزرگ سطحی و ساده نبود و با ژرفای معرفتی سازگار با نصوص دینی و فضای عرفی جامعه همراه بود و جمع میان عمق اندیشه و برداشت عقلانی از متون دینی در آثار او به روشنی نمایان است.

وی افزود: علامه نائینی با برخورداری از حافظه‌ای قوی، نبوغ سرشار و تسلط قلم در زبان‌های فارسی و عربی، توان شاگردپروری کم‌نظیری داشت و شاگردان مکتب علمی وی در آینده حوزه‌های علمیه اثرگذار شده و این جریان علمی را امتداد بخشیدند.

اعرافی با اشاره به اینکه نائینی مجتهدی نواندیش مبتنی بر اجتهاد جواهری بود که توجه ویژه‌ای به مسائل روز داشت، گفت: در زمان زیست این عالم که همزمان با قرن نوزدهم و بیستم و همراه با بروز اندیشه‌های فلسفی نو، جنگ جهانی اول و ظهور اشکال مختلف استعمار رخ داد، وی توانست در عرصه سیاسی، جریان‌ساز و مکتب‌پرداز برجسته‌ای در اندیشه سیاسی اسلام شود.

وی اضافه کرد: میرزای نائینی برخلاف برخی عالمان که در محدوده جغرافیایی خاصی باقی می‌مانند، صرفاً در نجف محدود نشد و با درک تحولات جهانی و آگاهی از آسیب‌های فکری علیه عالم اسلام، به شخصیتی زمان‌شناس و اثرگذار در فضای سیاسی و اجتماعی جهان اسلام بدل شد.

اعرافی اظهار کرد: حضور نائینی در عصری که متفکران بزرگی در حوزه نجف زیست می‌کردند، موجب شد وی در کنار نوآوری علمی، جامعیت خود را در ابعاد مختلف اندیشه‌ای حفظ کند و اندیشه‌های او در حوزه‌های علمیه منتشر شده و مورد توجه پیروان و نقدهای علمی قرار گیرد.

رئیس حوزه‌های علمیه کشور تأکید کرد: امروز در قم ۶۰۰ درس خارج برگزار می‌شود و کمتر هفته‌ای است که در این درس‌ها نام نائینی مطرح نشود و همین امر الهام‌بخش طلاب جوان در قم و نجف است تا این مسیر فکری را بازخوانی و تداوم بخشند.

وی با اشاره به نقش‌آفرینی نائینی در تحولات پس از جنگ جهانی اول، بیان کرد: این مرجع بزرگ که تفرقه جهان اسلام، استعمار غرب و آشفتگی فکری در عالم عرب و اسلام را مشاهده کرده بود، در همه عرصه‌ها دغدغه‌مند و دلسوز نسبت به ایران، عراق و امت اسلامی بود و هیچ‌گاه به انزوا نرفت.

وی گفت: آگاهی از تحولات زمانه یکی از ویژگی‌های مهم علامه نائینی بود که در کنار مراجع بزرگی همچون میرزای شیرازی و آخوند خراسانی در حوادث مهم زمانه، از جمله قیام بزرگ عراق علیه انگلیس، نقش‌آفرینی کرده و مورد اعتماد بزرگان قرار داشت.

اعرافی افزود. در جریان تبعید به قم، استقبال گسترده مردم ایران از وی نشان داد که ملت‌های ایران و عراق علاقه عمیقی به این عالم برجسته داشتند و روحانیت امروز نیز هر چه دارد، مرهون اسلام و همراهی ملت‌های مؤمن است.

وی خاطرنشان کرد: در طول تاریخ هر زمان آشوبی علیه اسلام شکل گرفته، عالمان نجف و قم با ایستادگی در برابر دشمنان، سد محکمی ایجاد کرده‌اند و امروز نیز مراجع و بزرگان دینی این نقش را ایفا می‌کنند.

رئیس حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره)، عنوان کرد: امام راحل با تحلیل جامع از نهضت‌های گذشته، نظام جدیدی را مبتنی بر مرجعیت و ولایت بنا نهادند که در هزار سال گذشته بی‌سابقه بوده است.