بهینه‌سازی مصرف انرژی کلید توسعه

«حمیدرضا صالحی» کارشناس اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت‌و‌گو با «صبح صادق» درباره پیامد‌های قطع گاز و مصرف بالای انرژی در صنایع ایران به چند نکته مهم اشاره کرد و گفت: «طی سال‌های اخیر که موضوع ناترازی‌های انرژی برجسته شده و مسئولان و مردم متوجه شدند در موضوع انرژی چالش‌های زیادی پیش روی آنها قرار دارد، مسئله مصرف گاز و برق و سایر حامل‌های انرژی، قیمت‌گذاری و سیاست‌های مرتبط با این موضوع بسیار برجسته شده است، با این حال، چون زیرساخت‌های لازم برای تولید انرژی فراهم نشده است، در فصول گرم و سرد سال، مسئله قطعی برق و گاز به قوت خود باقی است و موجب پدید آمدن معضلاتی در اقتصاد و صنایع کشور شده است.»
وی در این باره خاطرنشان کرد: «ارزیابی‌ها نشان می‌دهد مصرف انرژی در صنایع ایران بیش از سایر کشورهاست؛ زیرا دستگاه‌ها و فناوری‌های ما به روز نیست؛ بنابراین نسبت به کشور‌های همسایه و کشور‌های توسعه‌یافته مصرف انرژی و به تبع آن ناترازی قابل توجهی در انرژی داریم.»
صالحی معتقد است: «همانطور که بنگاه‌های تولیدی در فصل تابستان با چالش قطعی برق دست و پنجه نرم کردند و آثار این روند در افزایش قیمت‌ها و بیکاری کارگران نمودار شد، قطعی گاز نیز در این موارد مؤثر است. صنایعی که سهم بالایی از مصرف گاز دارند، در نتیجه اعمال محدودیت‌ها چه به صورت روزانه چه به صورت هفتگی دچار معضلات گوناگونی می‌شوند، لذا نگرانی نسبت به تأمین مالی آنها و بیکاری کارگران و اضافه شدن هزینه‌های دولت به عنوان یارانه بگیران ایجاد می‌شود.»
صالحی افزود: «قطع گاز صنایع موجب کاهش تولید و کاهش درآمدزایی شرکت‌های دولتی و به تبع آن کاهش درآمد‌های ارزی و ریالی کشور می‌شود؛ بنابراین این نگرانی وجود دارد که کاهش تولید روی کاهش کسری دولت نیز اثر بگذارد و در این چرخه معیوب یک بار دیگر تورمی بر معیشت مردم تحمیل شود.»
عضو اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه صنایع ایران به دلیل سوءمدیریت و برخی از فشار‌های تحریمی، قدیمی شده‌اند و درآمدزایی آنها بر اساس میزان انرژی که مصرف می‌کنند، بسیار پایین‌تر از معدل جهانی است، گفت: «برخی از صنایع مهم و کلیدی ایران به دلیل قدیمی بودن سرانه مصرف گاز بسیار بالایی نسبت به صنایع مشابه خود در کشور‌های منطقه و سطح دنیا دارند. مصرف گاز یا سهم گاز در برخی صنایع بسیار بالاست که ازآن جمله می‌توان به مصرف و سهم بالای گاز در تولیدات صنایع فولادی کشور اشاره کرد.»
وی در این باره اظهار داشت: «می‌توان گفت در کشور‌های همسایه و مسلمان مثل ترکیه و عربستان سعودی سهم مصرف گاز آنها در صنایع به مراتب کمتر از ایران است. از سوی دیگر شاید در دنیا صنایع فولادی بر پایه مصرف گاز کمتر داشته باشیم؛ در حالی که بین هفتاد تا هشتاد درصد مجتمع‌های فولادی در ایران گازی است و در واقع مصرف‌کننده گاز هستند، لذا سهم مصرف گاز در صنایعی، مانند فولاد‌ها و پتروشیمی‌ها در ایران نسبت به متوسط جهانی آن بسیار بالاست.»
این کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است: «یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز کشور نیروگاه‌ها هستند، مصرف بالای گاز در زمستان که به قطع گاز نیروگاه‌ها بینجامد، موجب می‌شود که آنها بالاجبار روی سطوح دوم، یعنی مصرف گازوئیل بروند و اگر برای ۴۵ روز آینده ذخایر قابل قبولی نداشته باشند، چون دچار مشکل می‌شوند به ناچار باید به سمت مازوت سوزی بروند که خب این موضوع خطر‌ها و پیامد‌هایی را به همراه دارد؛ ضمن اینکه تبعات شدید محیط زیستی بر سلامت مردم جامعه ایجاد می‌کند.»
حمیدرضا صالحی خاطرنشان کرد: «کاهش تولید و عرضه گاز به صنایع کشور که در نهایت منجر به کاهش صادرات کشور می‌شود، روی درآمدزایی و در نهایت جی دی‌پی کشور اثرات بسیار سوئی می‌گذارد؛ پس از جهت درآمدزایی و توسعه و افزایش درآمد سرانه و... کشور دچار لطماتی جبران‌ناپذیر می‌شود.»
وی در این باره مثالی زد و گفت: «کشور‌های همسایه حتی ترکیه و عربستان از هر واحد انرژی هزار دلار جی‌دی‌پی درست می‌کنند. برای نمونه، اگر در ایران با ۵ واحد انرژی هزار دلار جی دی‌پی برای کشور ایجاد شود، در کشور‌های همسایه این رقم برای آنها در مصرف گاز به مراتب کمتر از ایران است، اما درآمدزایی آنها از محل صادرات محصولات مرغوب به مراتب بیشتر از ایران است که نشان‌دهنده هدررفت منابع انرژی و استفاده غیر بهینه از منابع انرژی کشور است.»
عضو اتاق بازرگانی ایران دراین باره تصریح کرد: «با میزان نفت و انرژی مصرفی مساوی بین ایران و آلمان با جرئت می‌توان گفت آلمانی‌ها چندین برابر ما درآمدزایی از محل تولید محصولات خود دارند. این موضوع نشان می‌دهد ضمن اینکه مصرف انرژی در ایران به دلیل ارزان بودن آن بسیار بالاست، اما بنا به بسیاری از دلایل نمی‌توانیم از این محل درآمدزایی قابل توجهی نیز برای کشور داشته باشیم که بدون شک باید برای این موضوع نیز فکر کرد.»
وی در ادامه بحث با توضیح این موضوع اظهار داشت: «متأسفانه از دهه‌های گذشته تا کنون به نسل‌های مختلف اینگونه گفته شده که شما به عنوان یک ایرانی از موهبت و نعمت نفت و گاز و انرژی رایگان فراوان برخوردارید و این به عنوان یک ثروت یا نعمت خدادادی در اختیار شماست. وقتی چنین تبلیغات و نگاهی به موضوع انرژی وجود دارد، اینطور می‌شود که کسی برای مصرف انرژی ارزشی قائل نیست و صرفه‌جویی یا استفاده درست از انرژی در دستور کار قرار نمی‌گیرد و اصطلاحاً قدر آن را نمی‌دانیم؛ بنابراین از لحاظ مصرف انرژی مسیر اشتباهی را پیموده‌ایم.»
حمیدرضا صالحی معتقد است: «از سوی دیگر دولت‌ها در استفاده درست از انرژی، قیمت‌گذاری و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای صنعت انرژی بسیار غفلت کرده‌اند. برنامه‌ها به قدری اشتباه بوده که متأسفانه ما را به سمت و سویی سوق داده که در بیست سال گذشته حدود ۱۱۰ میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت شده است.»
وی افزود: «برای توسعه صنعت انرژی، استفاده درست از انرژی و عدم قطعی انرژی باید برنامه‌های بسیار مدونی تنظیم و اجرای آن با بهترین کارشناسان و متخصصان و ناظران امر باشد. نمی‌توانیم نسبت به این موضوع بی‌توجه باشیم؛ زیرا باید به مسیر‌های درست توسعه و استفاده از انرژی باز گردیم نه به یک باره؛ بلکه به صورت برنامه‌ریزی شده و گام به گام تا ضمن تأمین درست و با قیمت‌های منطقی گاز و انرژی مورد نیاز صنایع کشور در روند صادرات و درآمدزایی برای کشور به عدد‌های قابل توجه و راضی‌کننده‌ای برسیم.»