آن‌چه ونزوئلا برای ارتش آمریکا تدارک دیده است

تنش‌های فزاینده در منطقه کارائیب ممکن است به رویارویی احتمالی میان جنگنده‌های آمریکا و سامانه‌های پدافند هوایی متنوعی که ونزوئلا در اختیار دارد، منجر شود.

با گسترش عملیات ارتش آمریکا به بهانه مقابله با قاچاق مواد مخدر که دولت دونالد ترامپ در کارائیب اجرا می‌کند و نزدیک شدن این عملیات به یک «درگیری مسلحانه» احتمال برخورد مستقیم میان ارتش آمریکا و ونزوئلا نیز افزایش یافته است. همزمان، برخی مقام‌های دولت آمریکا برای سرنگونی نیکولاس مادورو، فشار بیشتری به ترامپ وارد می‌کنند.

در حالی که احتمال اجرای حملات مستقیم علیه خاک ونزوئلا واقعی‌تر شده است، بررسی توان دفاعی ونزوئلا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. توان دفاعی این کشور ترکیبی ناهمگون از تجهیزات قدیمی و کم‌هزینه است، همراه با تعدادی از سامانه‌های پیشرفته که بیشتر آنها ساخت روسیه‌اند. در حالیکه رسانه‌های غربی از حجم قابل توجه کمک‌های نظامی روسیه در ماه‌های اخیر به ونزوئلا خبر می‌دهند.

«ولادیمیر پادریینو لوپز» وزیر دفاع ونزوئلا، اعلام کرده است که نیرو‌های مسلح این کشور حرکت جنگنده‌های F-۳۵ را هنگام پرواز در منطقه اطلاعات پروازی مایکیتیا رصد کرده‌اند. همزمان، تصاویر منتشرشده نشان می‌دهد که ونزوئلا در حال جابه‌جایی دوباره سامانه‌های موشکی متحرک خود است.

در میان این تحرکات، مشاهده شده است که سامانه موشکی S-۱۲۵ Pechora-۲ M از ماراکای به سمت غرب و به‌سوی ایالت کارابوبو در شمال غرب ونزوئلا منتقل شده است؛ اقدامی که نشانه‌ای از استقرار دوباره این سامانه در نزدیکی ساحل کارائیب محسوب می‌شود.

اگر آمریکا تصمیم بگیرد حملات مستقیم علیه پایگاه‌های کارتل‌ها در داخل ونزوئلا انجام دهد، یا حتی عملیات خود را علیه دولت مادورو گسترش دهد، احتمالاً جنگنده F-۳۵ نخستین انتخاب خواهد بود؛ زیرا این هواپیما قادر است وارد فضای هوایی طرف مقابل شود و اهداف ثابت یا متحرک را حتی در حضور سامانه‌های پدافند پیچیده هدف قرار دهد.

با وجود این، سخنان مقام‌های ونزوئلایی نشان می‌دهد که آنها خود را برای احتمال حمله آمریکا آماده می‌کنند. مادورو ضمن اعلام بسیج عمومی، گفته است که اگر حمله‌ای صورت گیرد، آماده است وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.

در مرکز توان دفاعی ونزوئلا برای مقابله با هرگونه عملیات هوایی احتمالی آمریکا، سامانه‌های پدافند هوایی این کشور قرار دارند. این سامانه‌ها شامل تجهیزات زمینی تحت فرمان ارتش (ارتش بولیواری)، جنگنده‌های نیروی هوایی ونزوئلا (هوانیروز بولیواری) و همچنین برخی ناو‌های جنگی مجهز به سامانه‌های پدافند هوایی در نیروی دریایی ونزوئلا است.

نیروی هوایی ونزوئلا
ستون فقرات نیروی هوایی ونزوئلا را ۲۱ جنگنده سوخو ۳۰‌ام. کا تشکیل می‌دهد.

این کشور بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ مجموعاً ۲۴ فروند از این جنگنده‌ها دریافت کرده بود. این هواپیما‌ها قابلیت استفاده از موشک‌های دوربرد هوا‌به‌هوا را دارند، چندمنظوره‌اند و می‌توانند از مهمات هدایت‌شونده برای هدف قرار دادن اهداف زمینی و دریایی—شامل موشک‌های ضد‌کشتی Kh-۳۱ A—استفاده کنند.

سامانه تسلیحاتی این جنگنده بسیار متنوع است. این هواپیما می‌تواند موشک R-۷۷ را شلیک کند؛ موشکی با برد ۵۰ مایل که ابتدا با هدایت اینرسی عمل می‌کند و سپس از طریق لینک داده مسیرش اصلاح می‌شود و در مرحله نهایی از رادار فعال استفاده می‌کند. این موشک همچنین قادر است در صورت وجود اخلال الکترونیکی به‌صورت خودکار به‌سمت منبع اختلال هدایت شود.

خانواده موشک‌های R-۲۷ نیز برای این جنگنده موجود است:

* مدل R-۲۷ R با هدایت راداری نیم‌فعال و برد ۳۷ مایل
* مدل R-۲۷ T با هدایت حرارتی و برد ۳۱ مایل
* مدل‌های دوربرد R-۲۷ ER و R-۲۷ ET که با موتور دو‌مرحله‌ای برد آنها به‌ترتیب به ۵۹ و ۵۶ مایل می‌رسد.

در نبرد نزدیک نیز موشک R-۷۳ استفاده می‌شود؛ موشکی با جستجوگر حرارتی، توان بالا در درگیری در زوایای شدید و قابلیت هدف‌گیری از طریق سامانه نصب‌شده روی کلاه خلبان. برد این موشک حدود ۱۸. ۶ مایل در حمله روبه‌رو و ۸. ۷ مایل در حمله از پشت است.

اما جنگنده‌های F-۱۶ A/B ساخت آمریکا که زمانی ستون اصلی نیروی هوایی ونزوئلا بودند، امروز جایگاه چندانی ندارند و احتمالاً تنها سه فروند از آنها هنوز عملیاتی است. دو فروند از این جنگنده‌ها اخیراً در یک «نمایش قدرت» نزدیک ناوشکن آمریکایی «یواس‌اس جیسون دانام» شرکت کردند.

این جنگنده‌ها فاقد موشک‌های دوربرد هوا به هوا هستند و تنها به موشک حرارتی اسرائیلی Python ۴ و موشک‌های AIM-۹ L/P-۴ Sidewinder که هنگام خرید F-۱۶ دریافت شده بود، تکیه می‌کنند. به همین دلیل، این جنگنده‌ها اکنون بیشتر یک توان نمادین به حساب می‌آیند تا یک قدرت عملیاتی.

پدافند هوایی ارتش ونزوئلا
بخش بعدی به توانایی‌های پدافندی ارتش ونزوئلا اختصاص دارد. در صدر این توانایی‌ها، سامانه اس-۳۰۰ وی‌ام قرار دارد که قدرتمندترین سامانه پدافند هوایی در اختیار این کشور است. ونزوئلا این سامانه را در دوران هوگو چاوز و در قالب یک وام دو میلیارد دلاری از روسیه خریداری کرد. S-۳۰۰ VM نخستین بار در سال۲۰۱۳ طی یک رژه نظامی در کاراکاس به نمایش گذاشته شد.

سامانه اس ۳۰۰
سامانه S-۳۰۰ VM نسخه‌ای ارتقاءیافته از S-۳۰۰ V ۱ است. این سامانه، پدافند هوایی و موشکی دوربرد است و روی شاسی‌های زرهی متحرک نصب می‌شود؛ قابلیتی که امکان جابه‌جایی سریع در مناطق سخت‌گذر را فراهم می‌کند و می‌تواند چالشی جدی برای نیرو‌های آمریکایی ایجاد کند.

در مدل S-۳۰۰ VM، موشک‌های قدیمی ۹ M ۸۳ و ۹ M ۸۲ با نسخه‌های جدیدتر ۹ M ۸۳ M و ۹ M ۸۲ M جایگزین شده‌اند که برد آنها به ترتیب به ۸۱ و ۱۲۴ مایل می‌رسد. هر سکوی پرتاب می‌تواند چهار موشک ۹ M ۸۳ M یا دو موشک ۹ M ۸۲ M حمل کند.

این سامانه قابلیت درگیری با هواپیما، موشک‌های کروز و حتی موشک‌های بالستیک را دارد. هرچند توان ضدبالستیک آن محدود است، اما نام Antey-۲۵۰۰ نشان می‌دهد که قادر است موشک‌های بالستیک میان‌برد با برد حدود ۲۵۰۰ کیلومتر و سرعت ورودی حدود ۴. ۵ کیلومتر بر ثانیه را رهگیری کند.

گفته می‌شود ونزوئلا تنها یک گردان از این سامانه دارد که شامل دو واحد S-۳۰۰ VM است و در پایگاه «کاپیتان مانوئل ریوس» در ایالت گوارکو مستقر شده‌اند.

پیچورا ۲‌ام
در مقابل، سامانه قدیمی‌تر S-۱۲۵ Pechora (با نام ناتوی سام-۳ گوا) توان بسیار پایین‌تری دارد؛ سامانه‌ای که دهه ۱۹۶۰ وارد خدمت شوروی شد. با این حال، نسخه ونزوئلایی آن با استاندارد Pechora-۲ M ارتقاء یافته و براساس گزارش‌ها بین ۲۴ تا ۴۴ سامانه از آن در کشور مستقر است.

در مدل پیچورا ۲‌ام، پرتابگر‌های ثابت قدیمی با پرتابگر‌های متحرک جایگزین شده‌اند و موشک‌های ۵ V ۲۷ D و ۵ V ۲۷ DE با فیوز، کلاهک و سامانه‌های الکترونیکی جدید به‌روزرسانی شده‌اند. رادار درگیری Low Blow نیز روی خودرو سنگین MZKT-۸۰۲۲ نصب شده است.

بوک. ام۲
سامانه مدرن‌تر Buk-M ۲ (SA-۱۷ Grizzly) از ابتدا کاملاً متحرک طراحی شده است. این سامانه نسخه توسعه‌یافته Buk دهه پایانی شوروی است و نمونه تحویلی به ونزوئلا روی شاسی چرخ‌دار ۶×۶ نصب شده است.

ترکیبی از تحرک بالا، استقلال عملیاتی و توان درگیری با اهدافی در ارتفاع تا ۸۰ هزار پا را دارد. همین ویژگی‌ها آن را به یکی از قدرتمندترین سامانه‌های پدافند زمین‌پایه در اختیار ارتش ونزوئلا تبدیل کرده است. این سامانه در جنگ اوکراین نیز قدرتش را نشان داده است. گفته می‌شود ونزوئلا ۱۲ سامانه Buk-M ۲ دریافت کرده که بخشی از آنها در نیروی دریایی برای حفاظت از تأسیسات ساحلی به‌کار گرفته می‌شود.
وجه مشترک همه این سامانه‌های روسی، «تحرک بسیار بالا» است؛ موضوعی که آنها را به تهدیدی جدی برای حتی پیشرفته‌ترین جنگنده‌های آمریکایی مانند F-۳۵ تبدیل می‌کند، زیرا می‌توانند ناگهان در نقاط غیرمنتظره ظاهر شوند و موقعیت دقیق آنها به‌دلیل جابه‌جایی مداوم به‌سختی شناسایی می‌شود.

۵۰۰۰ موشک دوش‌پرتاب ایگلا-اس
در کنار اینها، ارتش ونزوئلا تعداد زیادی سامانه پدافند هوایی دوش‌پرتاب دارد؛ از جمله Igla-S روسی و RBS ۷۰ سوئدی.

ایگلا اس پیشرفته‌ترین نسخه خانواده «ایگلا» است و برد آن به ۲۰ هزار پا می‌رسد؛ حدود ۵ هزار پا بیشتر از نمونه آمریکایی سینگر. در سال۲۰۱۷، رویترز گزارش داد که ونزوئلا حدود ۵ هزار موشک Igla-S دارد؛ رقمی که تهدید بزرگی برای هواگرد‌های کم‌ارتفاع و موشک‌های کروز به‌حساب می‌آید.

نیکولاس مادورو حدود یک ماه پیش در یک سخنرانی تلویزیونی گفته بود: «هر نیروی نظامی در جهان قدرت ایگلا اس را می‌داند و ونزوئلا پنج هزار فروند از این سامانه در پست‌های کلیدی پدافند هوایی دارد، برای تضمین چه؟ برای صلح، ثبات و آرامش مردممان. بیش از ۵۰۰۰…کسی که فهمید، فهمید.»

تعداد کمتری نیز سامانه RBS ۷۰ در اختیار ارتش است؛ سامانه‌ای با هدایت لیزری که در جریان کودتای سال۱۹۹۲ به سرنگونی یک هواپیمای OV-۱۰ Bronco نسبت داده شد.

ارتش ونزوئلا همچنین حدود ۳۰۰ قبضه توپ ضدهوایی دوهلول ZU-۲۳-۲ با کالیبر ۲۳ میلی‌متر در اختیار دارد که از سال۲۰۱۱ وارد خدمت شده‌اند. با وجود قدیمی بودن و سقف ارتفاع حدود ۶۵۰۰ پایی، این توپ‌ها برای مقابله با بالگردها، پهپادها، هواگرد‌های کم‌ارتفاع و اهداف زمینی همچنان کارآمد هستند. نمونه‌های جدیدتر آن نیز به رایانه کنترل آتش و سامانه دید الکترواپتیکی مجهز شده‌اند.

کمک‌های نظامی روسیه در ماه‌های اخیر
در ماه‌های اخیر رسانه‌های متعددی از جمله رویترز، واشنگتن پست، نیویورک تایمز، الجزیره و سی‌ان‌ان از کمک‌های نظامی روسیه به ونزوئلا گزارش داده‌اند.

به ادعای واشنگتن پست، نیکولاس مادورو نامه‌ای به ولادیمیر پوتین نوشته و درخواست موشک، رادار و تعمیر هواپیما‌ها کرده است.

خبرگزاری رویترز نیز از ارسال فوری سیستم‌های Pantsir-S ۱ (برای دفاع کوتاه‌برد علیه هواپیما‌ها و موشک‌ها) و Buk-M ۲ E (دفاع میان‌برد) خبر داده و نوشته است که این سیستم‌ها اخیراً با هواپیما‌های ترابری Il-۷۶ به کاراکاس تحویل شده‌اند.

طبق گزارش رسانه‌های غربی ونزوئلا همچنین درخواست موشک‌های کروز Kalibr (برای حمله به کشتی‌ها) و احتمالاً Oreshnik (موشک بالستیک جدید) کرده است همچنین، موشک‌های سطح‌به‌هوا برای ضربه به هواپیما‌های کم‌ارتفاع.

بخشی از کمک‌های روسیه به ونزوئلا نیز شامل تعمیر جنگنده‌ها، رادار‌ها و هواپیما‌های روسی قدیمی می‌شود.

الکسی ژوراولیوف، معاون اول کمیته دفاع دومای روسیه، در مصاحبه‌ای با وبسایت راسیسکایا گازتا این جزئیات را فاش کرده و تأکید کرده که روسیه می‌تواند بدون نقض تعهدات بین‌المللی، تسلیحات پیشرفته‌تری مانند ارشنیک (موشک بالستیک میان‌برد جدید) یا Kalibr (موشک کروز) را نیز ارسال کند.