نقدی بر آزمون خبرگان رهبری 85

اکنون که پس از بررسی‌های چند ده روزه فهرست مورد تایید شورای محترم نگهبان انتشار یافت به عنوان کمترین تظلم و احقاق حق رد صلاحیت شدگان نکاتی را جهت افکار صاحب صلاحیت به ویژه نخبگان حوزه و دانشگاه ترسیم می‌کند:
1- در آخرین مصاحبه دبیر محترم شورای نگهبان پیش از آغاز ثبت نام خبرگان که در جراید رسمی انتشار یافت دبیر شورای نگهبان گفتند:
کسانی که اجتهاد آنها مورد تایید حضرت امام (ره) و یا مقام معظم رهبری نباشد باید در امتحان شرکت کنند.
الف. در بین تایید صلاحیت شدگان اشخاصی به چشم می‌خورند که نه در امتحان شرکت کرده‌اند و نه سابقه حوزوی تحصیل در حد حتی اتمام سطح عالی دارند و نه اجتهادی از حضرت امام یا مقام معظم رهبری دارند. ⁽¹⁾
ب. از چند ماه قبل از ثبت نام اشخاصی که از یک جریان سیاسی خاص بودند در گوشی از روشی مطلع شده بودند که می‌توانند به جای شرکت در امتحان کتبی و شفاهی جزوه فقهی به شورا ارائه نمایند و همین جزوه مبنای پذیرش اجتهاد آنها باشد لیکن قاطبه ثبت نام کنندگان از این حق محروم و بی‌اطلاع ماندند.
پ. برخلاف اظهارات رسمی دبیر شورا و مکانیسم اعلامی ایشان برخی از نامزدها اصلا به آزمون کتبی فراخوانی شدند و صرفا برای یک مصاحبه دعوت شدند که جلسه مصاحبه آن‌ها بیشتر شبیه یک گپ بوده نه اختیار از اجتهاد برخی دیگر حتی به مصاحبه هم دعوت نشدند.
ت. دو روز قبل از آزمون به نامزدها اعلام می‌شود که آزمون آن‌ها باب قرائت صلات از کتاب جواهرالکلام و وسایل الشیعه محشی مرحوم ربانی است ولی متاسفانه در عملی غافلگیرانه پس از توجیهات آیت الله مومن در حوزه امتحان علاوه بر سوال اجتهادی از منابع اعلامی، دو منبع اعلام نشده دیگر مورد آزمون قرار گرفته که همه شرکت کنندگان در آزمون را بهت زده و متاسف ساخت و این اقدام را ناشایست می‌دانستند. یک متن مشکل از مکاسب مرحوم شیخ انصاری و پرسش چندین فرع از آن و متن مشکل دیگر از کفایه مرحوم آخوند خراسانی و پرسش‌های متعدد و توضیحی چندگانه از آن در این بند چند نکته قابل تامل است:
1-اگر اعاظم عضو فعلی خبرگان رهبری در این آزمون شرکت می‌کردند چند نفرشان پذیرفته می‌شدند؛ به علاوه چرا بعضی از پذیرفته شدگان جدید بدون شرکت در این آزمون تایید صلاحیت شدند؟
2- معیار تشکیل دو حزوه آزمون در محل شورای نگهبان تهران و مدرسه فیضیه قم چه بود؟ اگر این اقدام گزینشی نبود چرا بعضی از نامزدها که ساکن تهران بودند و آدرس سکونت آن‌ها در تهران بود به حوزه آزمون قم هدایت شدند⁽²⁾و در قم از آن‌ها امتحان گرفتند.
3- در هیچ کجای دنیا و عرف آموزش‌های شناخته شده وزیر آموزش‌های شناخته شده وزیر آموزش عالی را مجددا در ازمون کنکور شرکت نمی‌دهند و اگر بدهند قطعا نمی‌تواند نمره مکتسبه یک جوان تازه شرکت کرده در کنکور را کسب کند و صد البته این دلیل کم سوادی وزیر تلقی نمی شود، آزمون خبرگان در متون کفایه و مکاسب از کسی که سال‌ها در مدارج بالاتر تدریس و تدرس داشته و مرجع مراجعات مرتبط با پایه دانش مشابه بوده‌اند خالی از وجاهت آموزشی و علمی است، آن هم بدون اطلاع قبلی، بیشتر شبیه یک مچ گیری است تا اختبار علمی!
4- در قانون آمده است داوطلب خبرگان باید بتواند بعضی از مسائل را استنباط کند و فقیه شناس باشد، بنابراین مجتهد یعنی مجتهد متجزی باشد نه مجتهد مطلق مجتهد متجزی کسی است که او اعلام کند من مثلا در بحث نماز جمعه صلوه، اعتکاف صوم، حج، حدود، طهارت اهل کتاب سعی و جهد در روایات و آیات و اقوال و آرای فقهای گذشته نموده و دارای نظر و فتوی هستم و از ابوابی که او در آن اجتهاد کرده و اعلام می‌نماید امتحان گرفته شود. لیکن شورای نگهبان حسب تشخیص و تعیین خود از هر باب مورد تمایلش امتحان می‌گیرد که این امتحان اجتهاد مطلق است نه «تجزی در اجتهاد»
ث. در بعضی حوزه‌های انتخابیه از سوی افراد وابسته به شورای نگهبان حتی قبل از آزمون خیلی از مردم مطلع بودند چه کسانی پذیرفته می‌شوند و چه کسانی رد می‌شوند که این امر امید عده‌ای از ثبت‌نام‌کنندگان را به اجرای سالم مراحل اختیار و بررسی صلاحیت‌ها قطع و تداعی می‌شد افرادی از قبل با تسامح و تساهل چند سویه پذیرفته شده‌اند و عده‌ای و لو با داشتن لیاقت و صلاحیت مصرح در قانون امیدی به پذیرش نباید داشته باشند عجیب است که بعضا افرادی که هنوز نتیجه آزمون و صلاحیت آن‌ها اعلام نشده بود و علی القاعده ولو به احترام دیگران نباید از واژه آیت‌الله استفاده می‌کردند با اطمینان در پلاکاردها با واژه آیت الله به عرصه تبلیغاتی شهرها وارد شده بودند.
ج. با اینکه حسب قانون استفاده از تریبون نماز جمعه برای نامزدها ممنوع است و اگر امام جمعه‌ای خود کاندیدا باشد از چند هفته قبل نباید خطبه بخواند ولی در بعضی از استان‌ها پیش از اعلام اولیه صلاحیت‌ها نامزدی در حالی که رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه استان او را همراهی می‌کرده در مراسم نماز جمعه و بین صلوتین و از تریبون نماز جمعه سخنرانی می‌کند. ⁽³⁾
چ. مصیبت دیگر آنکه در بعضی مناطق یا اعضای شورای نگهبان با اعضای حقوقدان شورا با افراد دیگر رقیب بوده که شائبه حذف رقبا و اعمال نظر و نفوذ آنها علیه رقبا خالی از احتمال نیست.
ح. در بعضی از مناطق افراد مسئول در برخی از نهادهای نظامی، [... ] افراد نامزدی را که مدنظرشان نبودند، با انتساب به اشخاص و احزاب و گاهی کلی گویی از همان روزهای اول ثبت نام، مورد تخریب و ترور شخصیت قرار دادند.
خ. یک روز باقیمانده به اعلام صلاحیت افراد در مرحله اول به خودشان، با تلفن‌های ناشناخته و غیر قابل دریافت بر روی نشانگرها، به بسیاری از افراد اطلاع دادند که از شورای نگهبان هستند، شما در امتحان رد شده‌اید یا به دلیل بند... رد شده‌اید می‌توانید برای حفظ آبرو انصراف دهید.
این تلفن‌ها یک فضای تنش روحی ایجاد می‌کرد و افراد را گرفتار عجله جهت انصراف می‌نمود. بعضا وقتی پرسیده می‌شد که نمره من چند است یا بند فلان چیست، تلفن کننده خود را کارمند بی‌اطلاع شورای نگبان که فقط لیستی دارد. معرفی می‌کرد. علیهذا شرکت در یک رقابت 200 نفره آن هم برای آزمون اجتهاد چنانچه کسی هم حد نصاب نیاورد آن هم کسی که سال‌ها است با متون سطح بی‌ارتباط است، عیب نیست. خیلی‌ها هم در آزمون دکتری و کنکور رد می‌شوند و این آبرو رفتن ندارد که غیرمستقیم شورای نگهبان برای حذف افراد القا می‌کرده است.
در همین تماس‌ها به کسانی گفته شده شما در امتحان رد شدید و حال آن که تحقیقات گسترده‌ای از محل‌های کار و سکونت و دوستان و همسایگان او در طی چندین سال گذشته شده است.